Dr. Mustafa Alpaslan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
m.alpaslan@windowslive.com

50 Ve Daha Üzeri Personel İstihdam Eden İşverenlerin Dikkatine !

Bilindiği üzere 50’den fazla personel  çalıştıran işverenler açısından birçok   yasal zorunluluklar bulunmaktadır.  Bu  zorunluluklardan en  önemlisi  özürlü  ve  eski hükümlü çalıştırma zorunluluğudur.[1]  Diğer taraftan, 50 ve daha yukarı işçi çalıştıran işyerlerinde  doktor bulundurma, iş güvenliği uzmanı, işçi sayısı 150’yi aşması halinde kantin veya büfe  açılması gibi birçok zorunluluklar bulunmaktadır.  Aşağıda ek:1’de yer alan tabloda ayrıntılı açıklamalar bulunmaktadır. Tablonun incelenmesinde de  görüleceği üzere bu yükümlülüklerin bulunulmaması  halinde cezai müeyyideler bulunmaktadır. [2]

İşverenler, 50 veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde %3, kamu işyerlerinde ise %4 ve %2 eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun  işlerde çalıştırmakla yükümlüdür. Aynı il  sınırları içinde birden fazla işyeri  bulunan işverenin bu  kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı,  toplam işçi sayısına göre hesaplanır.

Bu  kapsamda çalıştırılacak işçi  sayısının  tespitinde belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak  tam süreli çalışmaya dönüştürülür. Oranın  hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz, yarım ve daha fazla oranlar tama dönüştürülür.  İşyerinin işçisi iken sakatlananlara öncelik  tanınır.

İşverenler çalıştırmakla yükümlü  oldukları  işçileri Türkiye İş Kurumu aracılığı ile sağlanır.  Bu kapsamda  çalıştırılacak işçilerin  nitelikleri, hangi işlerde çalıştırılabilecekleri, bunların işyerinde genel hükümler dışında bağlı olacakları özel çalışa ile mesleğe yöneltilmeleri, mesleki yönden  işverence nasıl işe alınacakları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Yer altı ve su altı işlerinde özürlü işçi çalıştırılamaz ve yukarıdaki  hükümler uyarınca işyerlerindeki işçi  sayısının  tespitinde yer altı ve  su altı işlerinde çalışanlar hesaba katılmaz.

Bir işyerinden  malulen ayrılmak  zorunda kalıp da sonradan maluliyet ortadan kalkan işçiler eski işyerlerinde  tekrar işe alınmalarını istedikleri  takdirde, işveren bunları eski işleri  veya benzeri  işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki  şartlarla  işe almak zorundadır.  Aranan şartlar bulunduğu  halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma istediğinde bulunan eski işçiye 6 aylık ücret tutarında tazminat öder.

Özel sektör işverenlerince bu  madde kapsamında çalıştırılan   17.07.1964 tarihli ve 506 sayılı  Sosyal Sigortalar Kanununa tabi  özürlü sigortalılar ile 01.07.2005 tarihli ve 5378 sayılı kanunun 14. maddesinde belirtilen  korumalı  işyerlerinde çalıştırılan özürlü sigortalıların, aynı kanunun 72. ve 73. maddelerinde sayılan ve 78. maddesiyle belirlenen prime esas kazanç alt hisselerinin tamamı, kontenjan fazlası  özürlü çalıştıran,  yükümlü olmadıkları  halde özürlü çalıştıran işverenlerin bu  şekilde  çalıştırdıkları  her bir özürlü  için prime  esas  kazanç alt sınırı üzerinden  hesaplanan sigorta  primine ait işveren hisselerinin %50’si Hazinece karşılanır.  İşveren hissesine ait primlerin Hazinece karşılanabilmesi için işverenlerin  çalıştırdıkları  sigortalılarla ilgili olarak  506 sayılı kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde SGK’ya verilmesi ve sigortalıların  tamamına ait sigorta  primlerinin sigortalı  hissesine isabet eden  tutarı ile Hazinece  karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın ödenmiş  olması  şarttır. Bu  fıkraya göre işveren tarafından  ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, Hazinece SGK’ya yapılacak  ödemenin gecikmesinden  kaynaklanan gecikme zammı, işverenden tahsil edilir. Hazinece karşılanan  prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak  dikkate alınmaz. (Eklenmiş cümle RGT:19.08.2008 RG No:26972 Kanun No:5797/10) (Yür. Tar.: 01.07.2008). Bu fıkrada düzenlene teşvik, kamu idareleri  hariç 506 sayılı  kanun kapsamındaki sigortalılara ilişkin matrah  ve oranlar üzerinden  olmak üzere 506 sayılı kanunun geçici 20. maddesi kapsamındaki sandıkların  statülerine  tabi personeli için de uygulanır. Bu  fıkranın  uygulanmasına ilişkin usul  ve esaslar Maliye Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı tarafından  müştereken belirlenir.

Bu  maddeye aykırılık  halinde 101. madde uyarınca tahsil edilecek cezalar, özürlülerin ve eski hükümlülerin meslek i eğitim ve mesleki rehabilitasyonu, kendi işini kurmaları, özürlünün iş bulmasını  sağlayacak destek teknolojileri ve bu  gibi projelerde kullanılır. (İptal Edilen Tümce RGT:22.10.2010 RG No:27737 Any. Mah. 04.04.2010 T.2008/57-K:2010/26 K.) (Yür. Tar.:22.10.2011). Komisyonun çalışma usul ve esasları  Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Eski hükümlü çalıştırılmasında, kanunlardaki kamu  güvenliği ile ilgili hizmetlere ilişkin özel hükümler saklıdır. 

 

Ek:1-Tablo

50 VE DAHA FAZLA ÇALIŞTIRAN İŞYERLERİNDE ZORUNLU İŞÇİ ÇALIŞTIRMA ORANI (01.01.2009 tarihinden  itibaren – 4857 s.K./Md.30,81,82)
	Oranlar		Çalıştırmamanın  Cezası
	Özel Sektör	Kamu Sektörü
Özürlü	%3	%4	Çalıştırmayan her özürlü ve eski hükümlü ve çalıştırılamayan her ay için 1.700 TL para cezası (4857 sayılı kanun md.101)
Eski Hükümlü	-	%2
Terör Mağduru	-	Kadronun %1’i oranında	Çalıştırılmayan kişi başına ve çalıştırılamayan her ay için asgari ücretin 10 katı para cezası (3713 sayılı kanun ek md.1)
İşyeri Hekimi	En az 1 kişi	-	1.250 TL para cezası (4857 sayılı kanun md.105)
İş Güvenliği Uzmanı	En az 1 kişi	-	1.250 TL para cezası (4857 sayılı kanun md.105)

 

---

[1] Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör  Mağduru İstihdamı Hakkında Yönetmelik (24.03.2004 tarih, 25412 sayılı RG’de  yayınlanmıştır) 25.04.2009 tarih, 27210 sayılı  RG’de yayımlanan Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

[2] Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden  Ceza Olarak Kesilen Paraları Kullanmaya Yetkili Komisyonun Kuruluşu İle Çalışma Usul ve Esasları  Hakkında Yönetmelik 26.09.2003 tarih ve 25241 sayılı RG’de yayınlanmıştır. 09.09.2008 tarih, 26992 sayılı RG’de yayımlanan Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden  Ceza Olarak Kesilen Paraları  Kullanma Yetkili Komisyonun Kuruluşu İle Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik.

23.10.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.