6183 sayılı Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkındaki Kanunun 62. mad. haciz konusunu düzenlemektedir. Söz konusu madde hükmüne göre amme borçluları hakkında haciz işlemlerinin nasıl ve ne şekilde yürütüleceği ilgili madde ve izleyen hükümlerde haciz konusu düzenlenmiştir. Alacaklı amme idaresi amme borçlusu ile idarenin karşılıklı hak ve yararlarını dengelemek zorundadır. Bu nedenle, aşırı haciz işlemi yapılması hedeflenmemiştir. Başka bir ifade ile, taşkın haciz olarak ifade edilen aşırı haciz işlemi Yasa açısından mümkün bulunmamaktadır. Borçlunun, mal bildiriminde gösterdiği veya tahsil daireleri tarafından saptanan amme borçlusunun veya üçüncü şahıslar elindeki menkul malları ile taşınmazlarından, alacak ve haklarından kamu alacağına kafi miktarda tahsil dairesince haciz işlemi yapılır.
ANAHTAR KELİMELER:
Haciz, Amme Borçlusu, Kamu alacağı, Taşkın Haciz, Üçüncü Şahıslar nezdindeki alacaklar,
Bilindiği gibi, 6183 sayılı kanunun 62. maddesi hükümlerine göre uygulanan hacizler, e-hacizler, üçüncü şahıslar nezdindeki mal, alacak ve menkul mal hacizleri mükellefleri adeta canından bezdirmektedir. Örneğin, kamu gücü ile uygulanan orantısız ve aşırı, ölçüsüz vergi hacizleri mükellefleri adeta kilitlemektedir. [1]
Bir örnek vermek gerekirse; mükellefin 20.000,00 TL borcu için Türkiye çapında bütün menkul ve gayrimenkullerine haciz uygulanması mükellefi kilitlemekte ve mağdur etmektedir. Oysaki, vergi hacizlerinin taşkın ve ölçüsüz uygulanmaması gerekecektir. Konuyla ilgili 6183 sayılı kanunun 54. Maddesinin 2. Bendinde; “amme borçlusunun borcuna yetecek miktardaki mallarının haczedilerek, paraya çevrilmesi” gerekmektedir. Buradan hareketle yukarıdaki örnekte yer alan 20.000,00 TL’Lik bir amme alacağı için mükellefin bir adet otomobili ve ayrıca 4 adet gayrimenkul için haciz uygulanması hukuka uyarlı olamaz.[2]
Bir başka orantısız ve taşkın vergi haczi ise şu şekilde uygulanmaktadır. Mükellefin vergi borcunun 40.000,00 TL olduğunu varsayalım. Bu mükellefin Türkiye çapındaki 9 adet 200.000 TL değerinde sahibi olduğu gayrimenkullere haciz konulmuştur. Burada da görüldüğü üzere orantısız ve taşkın vergi haczi söz konusudur. Vergi hacizlerin çözülmesi sırasında da birçok problem yaşanmaktadır. Örneğin, (A) vergi dairesine olan vergi borcunun ödenerek haczin çözümlenmesi talep edildiği takdirde, Türkiye çapında diğer vergi dairelerinde de borcun bulunup bulunmadığı araştırılmakta ve buna göre (A) vergi dairesindeki gayrimenkul haczi ancak kaldırılabilmektedir.
Aynı uygulamalar e-haciz kaldırılmasında da yürütülmektedir. Özellikle, taşkın ve borcun çok çok üzerindeki gayrimenkullere haciz konulması mükellefleri maddi ve manevi yönden mağdur etmektedir. Mükelleflerin kredi itibarını zedelemektedir.[3] Ayrıca, mükelleflerin iş yapmak, yatırım yapabilmek için finans kesiminden kredi talebi yönündeki tercihlerini olumsuz etkileyerek mükelleflerin piyasadaki itibarını zedeleyici etkide bulunabilmektedir.
Sonuç itibari ile, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bu konuda bir genel tebliğ bazında düzenleme yaparak aşırı ve taşkın vergi hacizlerini önleyici inisiyatifler kullanılması yönünde vergi dairesi yetkilerini rahatlatıcı kolaylıklar getirmesi hem idare yönünden, hem mükellefler yönünden ve hem de piyasadaki iş potansiyelinin geliştirilmesi yönünden kolaylıklar getireceği düşünülmektedir.
Öte yandan, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan bir açıklamada taşkın hacizlerin yapılmayacağı yönünde 05.12.2022 tarihli bir e-posta iletisi teşkilatına yollanmıştır. Buna göre, “Bilindiği üzere, usulüne uygun olarak tahakkuk eden amme alacaklarının ödeme süresinde ödenmemesi halinde, bu alacakların 6183 sayılı Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 54. Ve müteakip maddelerine göre takip ve tahsili gerekmektedir.
Anılan Kanunun 62. Maddesinde, borçlunun mal bildiriminde gösterilen veya tahsil dairesince tespit edilen borçlu veya üçüncü şahıslar elindeki menkul malları ile gayrimenkullerinden, alacak ve haklarından amme alacağına yetecek miktarının tahsil dairesince haczolunacağı hükme bağlanmıştır.
Buna göre, ödeme süresi içinde ödenmeyen amme alacaklarının tahsili amacıyla amme borçlusunun mal , hak ve alacaklarından borca yetecek kadar olanlarının tahsil dairesince haczedilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, vergi dairesince amme alacaklarının takibinde, 6183 sayılı Kanunun 62. Maddesinin son fıkrası gereğince, Devletin ve borçluların hak ve menfaatlerinin korunması gerektiği tabiidir.
Bu kapsamda, vergi dairelerince yapılacak haciz işlemlerinde, borçlunun borca yetecek miktardaki mallarına haciz konulması, taşkın haciz veya bu izlenimi doğuracak işlemlerin kesinlikle yapılmaması taşkın hacze sebebiyet verildiğinin tespiti halinde, fazlaya dair haczin ivedilikle kaldırılması gerekmektedir.” [4]
Dolayısıyla amme alacağının tahsili konusunda borçlu mükelleflerin titizlikle izlenmesi, ödeme taahhütlerinin takibi ve çeşitli yollarla amme borçlusu mükelleflerin borçlarına yetecek miktarda menkul ve gayrimenkullerine haciz tatbiki gerekmektedir. Borcu aşan miktarlarda menkul ve gayrimenkuller üzerindeki hacizlerin kaldırılması gerekmektedir. Bir başka önemli husus ise, bölünebilir nitelikteki menkul ve gayrimenkuller üzerine önceden konulmuş hacizlerin mükellefler tarafından yapılan ödemeler nispetinde kısım kısım kaldırılması rasyonel bir uygulama olacaktır. Bu durum amme borçlusu mükellefler nezdinde vergi idaresine karşı güven unsurunun tesis edilmesi sonucunu doğuracaktır. [5]
[1] Bkz. 6183 sayılı yasa md. 54/2
[2] Dnş. 3. D.kararı, 11.11.2013 gün ve E:2011/1156-K:2013/4785 sayılı karar.
[3] Dnş. 3. D.kararı, 28.6.2000 gün ve E:1999/2680-K:2000/2494 sayılı karar.
[4] Bkz: 05.12.2022 günlü Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından kendi teşkilatına yollanan e-posta iletisi
[5] Bkz: ALPASLAN Mustafa “VERGİ BORÇLARINDA TAŞKIN HACİZ UYGULAMASI HAKKINDA HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI VERGİ DAİRELERİNE UYGULAMA TALİMATI” muhasebetr,12.12.2022
19.01.2023
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.