Dr. Mustafa Alpaslan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
m.alpaslan@windowslive.com

Müstahsil Makbuzunun Sahtesi Olabilir Mi?

Bilindiği gibi, müstahsil makbuzu, bilindiği gibi üreticiden tarımsal ürün alınması sırasında tüccar tarafından 213 sayılı VUK md. 235 hükmüne göre düzenlenen bir belgedir. Madde hükmünde hangi hallerde ve kimler tarafından bu makbuzun düzenleneceği açıkça belirtilmiştir.

Buna göre;

1. Müstahsil makbuzu tüccarlar tarafından üreticilerden sadece tarımsal ürün alımı esnasında (2) nüsha düzenlenen kıymetli bir evraktır.
2. Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden tüccarların satın aldıkları malların bedellerini ödeme esnasında (2) nüsha, müstahsil makbuzu düzenlenir.
3. Müstahsil makbuzu (2) nüsha düzenlenir. Taraflarca imzalanır. (1) nüshası, alıcı tarafından satıcıya verilir. Avanslarda stopaj yapılmaz.
4. Müstahsil makbuzlarında satıcı çiftçinin veya üreticinin adı, soyadı, adresi ve TC kimli no., sosyal güvenlik no. ve durumu, vs. bilgiler mutlaka gösterilmelidir.
5. Satın alma işlemi tüccar adına bir vekili veya temsilcisi tarafından gerçekleştiriliyor ise, bu durumda müstahsil makbuzu temsilci tarafından tüccar adına imzalanabilir.
6. Çiftçi’den avans üzerine yapılan alımlarda ise, müstahsil makbuzu düzenlenmez. Müstahsil makbuzu ancak malın teslimi esnasında düzenlenir.
7. Müstahsil makbuzları, damga vergisi veya harç, resim, vb. vergilere tabii değildir. Müstahsil makbuzları üzerinden sadece GVK md. 90 hükmüne göre zirai stopaj yapılır. [1]
8. Müstahsil makbuzlarının mutlak surette anlaşmalı matbaadan veya noterden tasdiki zorunludur. Tasdiksiz makbuzlar geçerli değildir. Kapsamı ve diğer hususları yasalara aykırı olan müstahsil makbuzları hakkında tespit yapılması halinde bunlar geçersiz sayılır. İçeriği ise, yanıltıcı olması halinde sahte olabileceği iddia edilebilir. Bu durumda, alıcı ve satıcıların beyan ve ifadeleri önemlidir. Gerçeğe ve fiili duruma aykırı olarak düzenlenen müstahsil makbuzları hakkında “Sahte Makbuz” iddiası ileri sürülebilir. [2]
9. Üreticiden zirai ürün dışında alınan herhangi bir eşya hakkında, müstahsil makbuzu düzenlenmez. Sadece tarımsal ürün alımı esnasında müstahsil makbuzu düzenlenir. Müstahsil makbuzu üzerinden gerekli olan hallerde SGK prim kesintisi yapılır.
10. Müstahsil makbuzlarında, satıcı üreticinin adresinde olması ve fiilen bu kişiden alınması gerekir. Satıcının bu ürünü yetiştirebilecek kapasite ve arazi büyüklüğü veya yetiştirme kapasitesine sahip olması gereklidir. [3]

Sonuç olarak, uygulamada vergi müfettişleri tarafından düzenlenen bir çok raporda, sahte müstahsil makbuzu düzenlenmiş olabileceği iddiasıyla raporlar düzenlenmektedir. Oysa ki, müstahsilden alınan ürünler bazı hallerde aracılardan temin edilebilmektedir. Örneğin; incir alımlarında “Çengelci” diye tabir edilen aracılar tarafından ürünler tüccara teslim edilmektedir. Tüccar bu ürünleri ya müstahsil adına veya çengelci adına düzenlenen müstahsil makbuzları ile kendilerine alım/giriş kaydetmektedirler. Bu ürünler haliyle borsadan geçirilerek tescil edilmekte, borsaya ilgili tescil harçları ve zirai stopajları ödenerek kayıt altına alınmaktadır. Dolayısıyla borsadan geçmiş bir zirai ürünün sahtesi olamaz. Vergi müfettişleri düzenledikleri raporlarda aldıkları tek tip standart ifadeler ile tüccarın söz konusu alışlarını sahte sayabilmektedirler. Oysa ki, raporlarda yer alan ifadeler daha kuvvetli belgelerle ispatlanamadığı sürece müstahsil makbuzları ve borsa resmi evrakları kuvvetli bir belgedir. Aksi ispat yükü vergi müfettişine ait olacaktır.

---

[1] Çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden, (Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı ürünleri dahil, oram idaresine veya orman idaresine karşı taahhütte bulunan kurumlara yapılan ormanların ağaçlandırılması, bakımı, kesimi, ürünlerin toplanması, nakliyesi ve benzeri hizmetler dahil, çiftçilere yapılan doğrudan gelir desteği ve alternatif ürün ödemeleri dahil)GVK md. 94/11-a-i bendine göre %1 ila %4 nispetinde zirai stopaj yapılır. Bu stopajlar için, bkz. 2009/14592 s. BKK; yürürlük tarihi, 03.02.2009 olup, ayrıntılar ilgili kararnamede bulunmaktadır. Doğrudan gelir desteği ile ilgili olarak tevkifat nispeti, GVK md. 94/11-d uyarınca tevkifat oranı 0 (sıfır) olarak tespit edilmiştir.

[2] Müstahsil makbuzunda bazı bilgiler eksik olması halinde veya hiç bilgi bulunmaması halinde 213 sayılı VUK md. 353/1 hükmüne göre özel usulsüzlük cezası ile cezalandırılır.

[3] Bkz. 213 sayılı VUK G.T. 141, 159, 164 ve 3349 sayılı GVK G.T. 215

20.08.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.