Dr. Mustafa Alpaslan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
m.alpaslan@windowslive.com

Ev Hanımlarından Evde Dikiş, Örgü Veya Nakış Yapanların İsteğe Bağlı Sigortalılığı

            5510 sayılı yasanın 52. maddesinin 1. fıkrasına göre isteğe bağlı sigorta primi, yasanın 82. maddesine göre saptanan prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında sigortalı tarafından belirlenecek prime esas aylık kazancın  %32’sidir.  Bunun %20’si malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, %12’si genel sağlık sigortası primidir.  Kanunun 51. maddesinin 3. fıkrasında belirtilen ay içinde 30 günün altında çalışan zorunlu sigortalılar için ise 82. maddeye göre belirlenen prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında olmak kaydıyla belirlenen günlük kazanç ve gün sayısı üzerinden malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası primi alınır. Sigortalıların prime esas kazanç ile ilgili olarak beyanda bulunmaları esastır.

            506 sayılı kanun uygulamasında isteğe bağlı sigorta primi oranı sadece %25’ti. Ancak, bunlar sağlık hizmetlerinden emekli oluncaya kadar yararlanamamaktaydılar.  5510 sayılı kanun uygulamasıyla artık isteğe bağlı sigortalılar da sağlık hizmeti alabileceklerdir.

Diğer taraftan, isteğe bağlı sigortalı olanlar, bakmakla yükümlü olunan kişi olsa dahi, 60/1-b hükmü kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılır ve genel sağlık sigortası primini de ödemekle yükümlüdürler. Yabancı ülke vatandaşlarından Türkiye’de yerleşik olma hali bir yılı doldurmadıkça genel sağlık sigortası primi alınmaz ve bu kişiler genel sağlık sigortalısı sayılmaz.[1]

            Bakmakla yükümlü olunan kişiden ne kastedildiği ise, 5510 sayılı kanunun 3/10. maddesinde açıklanmıştır. Buna göre; bakmakla yükümlü olduğu kişi, kanunun 60. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinin (1)  ve (2) numaralı alt bentlerinin dışında kalan genel sağlık sigortalısının, sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan;

1)       Eşini,

2)       18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde mesleki eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu kanuna göre malul olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarını,

3)       Geçiminin sigortalı tarafından sağladığı kurumca belirlenen kriterlere göre tespit edilen ana ve babasını ifade etmektedir.

193 sayılı GVK’nun 9/6 maddesinde belirtilen işleri yapan kadın isteğe bağlı Sigortalıların primleri, hizmet akdiyle herhangi bir işverene tabi olmaksızın sürekli ve kazanç getirici nitelikte yapmakta olanların bu maddenin yürürlük tarihinden yani 01.10.2008’den sonra aynı şartlarla bu işleri yaptıkları, Maliye Bakanlığının görüşü alınarak kurumca belirlenen usul ve esaslara göre tespit edilen kadın isteğe bağlı sigortalılar, bu maddenin yürürlüğe girdiği yıl için 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının 15 katı üzerinden başlanılarak, takip eden her yıl için bir puan arttırılmak suretiyle 30 katını geçmemek üzere malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası primi öderler.[2]  

            193 sayılı kanunun 9. maddesinin 1. fıkrasının 6 nolu bendinde ise; “Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü vb. makine ve aletler hariç olmak üzere,  muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, kırpıntı deriden üretilen mamuller, örgü dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın satanlar. Bu ürünlerin, Pazar takibi suretiyle satılması ile ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak üzere; düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması muaflıktan faydalanmaya engel değildir” denilmektedir.

            Öte yandan, isteğe bağlı sigortalı, her aya ait primlerini takip eden ayda kurumca belirlenecek günün sonuna kadar kuruma ödemek zorundadır.[3] Yapılacak ödemede sigortalı tarafından belirlenecek prim ödeme gün sayısı esas alınacaktır. Ait olduğu aydan itibaren en geç 12 ay içinde kanunun 89. maddesi 2. fıkrasına göre hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte ödenmeyen süreler, sigortalılık süresinden sayılmaz. Bu 12 aylık süreden sonra ödenen primler 89. maddenin 3. fıkrası hükümlerine göre iade edilir.  İsteğe bağlı sigortalıların zorunlu sigortalılık nedeniyle prim borcunun bulunması halinde, isteğe bağlı sigortaya tabi ödenen primler öncelikle zorunlu sigortalılık nedeniyle kuruma olan borçlarına mahsup edilir.  

 

---

[1] 5510 sayılı kanunun 52/2; SSİY/100/2

[2] 5510 sayılı kanunun geçici 16-3

[3] 5510 sayılı kanunun 87/1-b hükmü.

13.10.2009

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.