Dr. Mustafa Alpaslan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
m.alpaslan@windowslive.com

Zirai, Sınai ve Ticari Faaliyet Nedir?

Çiftçiler tarafından  elde edilen ürünlerin  değerlendirilmesi  maksadı ile işlenmesi  ve zirai faaliyet  sınırları içerisinde kalmaktadır.  Örneğin, çeltikten pirinç yapılması, sütten peynir, yoğurt veya yağ çıkarılması zirai faaliyet  sınırları içerisinde kalacaktır.  Aynı  şekilde zeytinden  yağ elde edilmesi  de zirai faaliyet sayılmaktadır.  Bu  gibi işlerin aynı  zirai işletmenin bir  bölümünü oluşturan işletmede yapılıyor olması halinde bu  işlemin zirai  faaliyet sayılabilmesi için  işletmenin sınai bir müessese önem ve çapında olmaması  ve faaliyetini ana zirai  işletmesinin ürünlerine  ayırması   gerekir.  Örneğin, aynı  zirai işletme içerisinde  ürünlerin  işlenmesi, değerlendirilmesi ticari bir faaliyet değil, zirai bir faaliyet olacaktır.   Burada önemli olan nokta, dışarıdan  herhangi bir ürün  alınmadan sadece kendi  işletmesi ile ilgili  ürünlerin orada değerlendirilmesi  esastır.  Başka çiftçilerden   ürün alınıp, işlendiği takdirde bu  faaliyet  zirai bir faaliyet olmaktan çıkacak, faaliyet  ticari vasfa bürünecektir. 

Diğer taraftan, elde edilen zirai ürünlerin  satılması amacıyla  satış mağazalarının açılması  halinde zirai faaliyet, ürünler dükkan veya mağazaya girinceye kadar  devam edecektir.   Bu  süreçten sonra ticari faaliyet  safhası başlar.  Tarlada ürün satışı  zirai faaliyettir.  Direkt olarak  ürün satışı yapılmayan, zirai faaliyetle ilgili alım satım işlerinin  takibi için açılan büro, başka bir işte kullanılmadığı  takdirde mağaza sayılmamış ve ticari kazanç kapsamına  girmeyecektir. Tarladan  tohur olarak  veya ağaçta yetişmiş bir ürünü satışı  zirai faaliyettir. Ürünü satın alan kişi açısından  ise,  alım satım anından  sonraki süreçlerde alıcı yönünden  ticari kazançla ilgili  hükümlere göre işlem yapılacaktır.

Canlı hayvan alım satımı  işi normal  koşullarda zirai bir faaliyet değildir.  Başka bir ifade ile, celepcilik  faaliyeti ticari  faaliyettir.  Köylünün  kendi  tarlasında veya ahırında  hayvan yetiştirip satması  faaliyeti ise zirai faaliyettir.  Aynı şekilde,  hayvanlardan  elde edilen yün, yapağı ve süt elde edilerek  bizzat  çiftçi  tarafından  orada satılması  zirai faaliyettir.

Bir zirai  faaliyetin dolaylı olarak  arazi üzerinde yapılmış olması  bu  faaliyetin  zirai  vasfını  değiştirmez. Örneğin arıcılık faaliyeti veya bir mağarada kasalar içerisinde mantar yetiştirme işi  de aynı şekilde zirai faaliyet olarak  değerlendirilecektir. 

Sonuç olarak, arazi üzerinde yapılan  faaliyetlerde örneğin 2013 yılı için  geçerli olan hububat ziraatinde  ekili arazinin yüz ölçümü toplamı  1700 dönüm olması halinde  bu  çiftçi  yönünden  GVK’nun 53.  ve ayrıca 94. maddesine göre tevkif suretiyle zirai vergileme yapılır.  Stopaj oranı  ürün cinsine göre, %4 veya %2’dir. Bunlar dışında müstahsil makbuzu  üzerinden  satış bedelinin %2 nispetinde ayrıca SGK prim kesintisi yapılmaktadır.  Eğer,  ürün satıcı  çiftçinin  sosyal güvenlik  güvencesi varsa bu  kesinti  yapılmaz. 

Diğer taraftan,  yine 2013 yılı için  geçerli  olan büyük  baş  hayvan sayısı  150, küçükbaş  hayvan sayısı 750 adede kadar olan işlerde zirai vergileme  stopaj  suretiyle yapılabilir.  GVK’nun 54. maddesinde yazılı  işletme büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçilerin  kazançları  gerçek  usulde zirai kazanç esasına göre vergilendirilir.  Ve ayrıca, GVK 53. maddesine göre, bir biçer döver veya  bu  mahiyetteki bir motorlu  araca veya 10 yaşına kadar  2 den çok  traktöre sahip olmakla birlikte bu  araçları  zirai işletmesinin dışında tutan çiftçilerin   bu  araçları kullanmasından  dolayı  elde ettikleri gelirler ticari kazançlar hükümlerine göre tespit edilir. 

10.06.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.