Mustafa Akçayır
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
KGK Bağımsız Denetçi
mustafa.akcayir@mynet.com

Bilançoda Gözükmeyen Önemli Hesap Nazım Hesaplar?

Esasında bu hesap hesap planında mevcut hatta kullanımı zorunlu ancak maalesef üvey evlat olan bu hesabı olması gerektiği şekilde kullanmıyoruz.

Bilanço hesaplarında yer alamayan önemli bilgilerin açıklanmasında, neredeyse tek “altın anahtar” NAZIM HESAPLAR’dır.”

NAZIM HESAPLAR

Nazım Hesaplar: İşletmenin sahibi olmadığı ancak izlenmesine ihtiyaç duyulan değerlerin kaydedildiği hesaplardır. İşletmenin varlık ve kaynaklarında değişime neden olmayan işlemler nazım hesaplarda izlenir. Ancak bu işlemler gelecekte işletme değerlerinde bir değişime neden olabilir.

Bir nazım hesabın karşılığı diğer nazım hesaptır.

9. NAZIM HESAPLAR

90. Teminat Hesaplar
900. Teminat Mektuplarından Alacaklar Hesabı
901. Teminat Mektuplarından Borçlar Hesabı
91. Cirolar, Kefaletler ve Garantiler
92. Teminat ve Emanet Verilen Kıymetler
920. Kıymetlerimizi Teminat Alanlar Hesabı
921. Teminattaki Kıymetlerimiz Hesabı
922. Kıymetlerimizi Emanet Alanlar Hesabı
923. Emanetteki Kıymetlerimiz Hesabı
93. Teminat ve Emanet Alınan Kıymetler
930. Teminat Alınan Kıymetler Hesabı
931. Teminata Kıymet Verenler Hesabı
932. Emanet Alınan Kıymetlerimiz Hesabı
933. Emanet Kıymet Verenler Hesabı
94. Yatırım İndirimi ve Finansman Fonu
95. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler ve Vergiye Tabi Olmayan Karlar

950. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Hesabı
951. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Alacaklı Hesabı
952. Vergiye Tabi Olmayan Gelirler Hesabı
953. Vergiye Tabi Olmayan Gelirler Alacaklı Hesabı
96. Menkul Kıymetler Cüzdanları
97. Çıkarılmış Menkul Kıymetler Hesabı
98. Yabancı Paralı İşlemler
99. Diğer Sayısal Bilgiler

Genelde Nazım Hesaplara Bilanço dipnotlarında yer verilmektedir.

Hatta bir çok işletme dipnotları bile doldurmamaktadır.

Bunda ana nedenlerden biri kopukluktur.

Muhasebeciyle-İşletme sahibi-Avukat-Finansmancı hatta Teknik ekip arasındaki iletişim sorunu en büyük sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.

Nasıl mı?

Yukarıda pek  çok kalem saymıştık ancak aşağıdaki örnekte olaya

Teminat mektupları açısından bakalım.

Büyük bir taahhüt işi aldık ve karşılığında ana yükleniciye firmaya kesin ve süresiz teminat mektubu verdik.

Ayrıca  alacağımız avanslar öncesi de avans teminat mektubu veriyoruz.

Neden Teminat Mektubu verdik ?

Teminat Mektubu taraflar arasındaki ticari ilişkiyi banka güvencesi altına aldığından.

Saygın ve güvenilir bir bankanın firmanız üzerindeki kredibilitesini gösterdiği için prestij kazandırdığından.

Sermaye bağlamadan iş yapmanıza olanak sağladığı ve maliyet avantajı sağladığından..

Muhatap firma işin tamamlanmaması halinde taahhüdün bedelini bankadan alma garantisine sahip olduğu için

Garanti Veren (Banka)

Teminat mektuplarında banka, garanti veren taraftır.

Garanti Alan (Muhatap)

Lehtardan alacağının ya da lehtara yaptıracağı işin banka tarafından teminat mektubu ile garanti edildiği alacaklı taraftır.

Eylemi Garanti Edilen (Lehtar)

Lehtar, teminat mektubunda eylemi muhataba karşı garanti edilen, gerçek veya tüzel kişidir.

Teminat Mektubu Çeşitleri

Süreli (Vadeli Teminat Mektupları)

Belirli bir vadeye tabi olan teminat mektuplarıdır. Bankaların sorumluluğunun belli bir vade ile sınırlandığı bu tür mektuplarda bankanın sorumlu olabilmesi için mektup ile güvence altına alınmış̧ olan riskin, öngörülmüş olan vade içinde gerçekleşmesi gerekir.

Süresiz ( Vadesiz Teminat Mektupları)

Metninde belirli bir geçerlilik süresi bulunmayan ve süresiz olarak yürürlükte kalan mektuplardır. Süresiz teminat mektupları, Borçlar Kanunu’nda belirtilen 10 yıllık genel zaman aşımı süresine tabidirler.

Avans Teminat Mektupları

Müteahhitlerin kazandıkları kamu veya özel sektör ihalelerinde, ise başlamaları için aldıkları peşin avans miktarının banka tarafından garanti edilmesidir. Sözleşme hükümlerine uygun olarak müteahhit taahhütlerini yerine getirdikçe, avans, hak edişlerinden mahsup edilmek suretiyle geri alınır.

Kesin Teminat Mektubu

Lehtarın muhatap idareye olan taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getireceğini garanti etmek ve yatırılması gereken kesin teminat tutarının yerine geçmek üzere verilen mektuplardır.

Geçici Teminat Mektubu

Kamu ve devlet ihalelerine katılmayı sağlamak amacıyla verilen, ihale kazanıldığı takdirde lehtarın kesin teminat verme ve sözleşmeyi imzalama fiillerini garanti eden teminat mektuplarıdır.

Bu teminat mektupları alınırken banka gerekirse geçek veya tüzel kefil-kefiller ile ipotek isteğinde de bulunabilir.

Bütün bu işlemlerin ve yüklenilen risk nazım hesaplarda takip edilmek zorundadır.

 Yüklenilen riskin büyüklüğü aldıklarımız ,verdiklerimiz hepsi ama hepsi mutlaka kayıtlarda takip edilmelidir.

Hatta süreli olanlar veya üzerinde tarih olanlar ayrıca ve dikkatlice takip edilmeli ve devamlı kontrol edilmelidir.

Örneğin alt taşerondan aldığımız 31/12/2022  Tarihli Süreli bir Teminat mektubu aldık ve taşeron yükümlülüğünü yerine getirmedi.

Bunu kontrol edip yakalayacağımız yer nazım hesaplarda süreli teminat mektuplarının altında açılacak detaylı hesaptır.

Yapmamız gereken ilgili birimleri ikaz ederek;

Ya taşeronun mevcut teminat mektubunun süresini uzatması;

Ya da yeni bir mektup getirmesi istenecektir.

Eğer taşeron bu yükümlülüğü yerine getirmiyorsa, işveren teminat mektubunun süresi dolmadan teminat mektubunu nakde çevirip artık nazım hesaplardan çıkarak nakit olarak alınan teminatlar hesabına alacaktır.

Peki atladık

Maalesef geçmiş olsun.

Eğer Teminat mektubunun üzerinde yazılı Tarihe kadar ilgili bankaya mektubun tahsili için yazılı başvuruda bulunulmadığı takdirde artık o mektup alelade bir kağıt parçası olup geçersizdir.

Bu kısa makalede Nazım hesapların gerek dönem içinde gerekse dönem sonu işlemlerinde ne kadar hayati ve zorunlu olduğunu açıklamaya çalıştım.

16.01.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.