Mustafa Akçayır
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
KGK Bağımsız Denetçi
mustafa.akcayir@mynet.com

Bu Günden İtibaren Dövizli Yaşam (2) Sözleşmeler

Eser sözleşmeleri 

Eser sözleşmesinin tanımı ve açıklamaları Borçlar kanunun 470.maddesinde yapılmıştır.

MADDE 470- Eser sözleşmesi, yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, iş sahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.

-Örneğin.Taşeronluk ,müteahhitlik ,malzemeli işçilik,vb.  

İstisnası

Türkiye’de yerleşik kişiler; kendi aralarında akdedecekleri, 16/12/1999 tarihli ve 4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda tanımlanan gemilerin inşası, tamiri ve bakımı dışında kalan eser sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar.

İş Sözleşmeleri:

Türkiye’de yerleşik kişiler; yurt dışında ifa edilecekler dışında kalan, kendi aralarında akdedecekleri, iş sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar.

İstisnaları:

-Yurt dışında ifa edilecek hizmetlere ilişkin iş sözleşmeleri;

Örneğin: Merkezi Türkiye’de bulunan bir inşaat şirketi yurt dışında bir inşaat projesinde çalışmak üzere tüm mesaisini orada harcayacak bir çalışanıyla  döviz veya dövize endeksli iş sözleşmesi imzalayabilir.

-Türkiye Cumhuriyeti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin taraf oldukları iş sözleşmeleri ile Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan şube ,temsilcilik,ofis irtibat bürosu ,%50 ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile serbest bölgelerde yer alan şirketlerin taraf olduğu iş sözleşmeleri ;  

 Örneğin:

-Yabancı futbolcular,

-expatlar ( kendi ülkesi dışında rotasyona tabi tutulan çok uluslu şirket çalışanı. Uluslararası şirketler faaliyet gösterdikleri farklı ülkelerde çalışanlarını görevlendirilebiliyor.)

Danışmanlık ,aracılık ve taşımacılık dahil hizmet sözleşmeleri  :

Türkiye’de yerleşik kişiler; kendi aralarında akdedecekleri, danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dâhil hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar.

İstisnaları:

a) Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişilerin taraf oldukları hizmet sözleşmeleri,

b) İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,

c) Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışında gerçekleştirecekleri faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,(yurtdışı seyahatleri,yurt dışı turları,fuar katılımları vs.)

ç) Türkiye’de yerleşik kişilerin, kendi aralarında akdedecekleri, Türkiye’de başlayıp yurt dışında sonlanan ve yurt dışında başlayıp Türkiye’de sonlanan elektronik haberleşme ile ilgili hizmet sözleşmeleri.

d)Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, bilişim teknolojileri kapsamında yurt dışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleri ile donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.

e)Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan şube ,temsilcilik,ofis irtibat bürosu ,%50 ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile serbest bölgelerde yer alan şirketlerin taraf olduğu hizmet  sözleşmeleri ;  

Menkul Kıymet Alım Satım Kiralama Sözleşmeleri

Bu maddenin açılımına geçmeden menkul nedir?Gayrimenkul nedir ?ona bakalım.

Menkul mallar

Menkul, taşınabilir niteliğe sahip, ekonomik kıymet ifade eden ve paraya çevrilmesi ya da parayla ifade edilmesi mümkün olan kıymetli materyallere deniyor. 

Örneğin, araba, motor, uçak, telefon, televizyon,işlevini yitirmeden olduğu gibi bir yerden bir yere taşınabilir demirbaş gibi mallar "menkul mallar" kapsamına giriyor.

Gayrimenkul mallar

Gayrimenkul, taşınabilir niteliğe sahip olmayan, ekonomik kıymet ifade eden ve paraya çevrilmesi ya da parayla ifade edilmesi mümkün olan kıymetli materyalleri ifade ediyor. Bir diğer ifade ile, gayrimenkul değerini ve niteliğini yitirmeksizin bir yerden başka bir yere götürülemeyen mallara deniyor.

Örneğin ev, arsa, arazi, dükkan gibi mallar, "gayrimenkul mallar" kapsamına giriyor. Gayrimenkul mallar kapsamında hukuksal olarak bir istisna söz konusu oluyor. Gemiler de menkul olduklarına karşın, hukuksal olarak gayrimenkul kapsamında değerlendiriliyor.

Medeni Kanuna göre gayrimenkul kapsamına giren mallar; arazi, tapu siciline bağımsız ve sürekli olarak kaydedilen haklar ve madenler gayrimenkul kabul ediliyor. Gayrimenkulün sahibi, onun altına, üstüne ve kaynaklarına da sahip oluyor.

Menkul ve gayrimenkul arasındaki fark

Yukarıda da belirttiğimiz gibi, gayrimenkul mallar taşınamayan malları ifade ederken, menkul mallar ise taşınabilir malları ifade ediyor.

Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, iş makineleri dâhil taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.

Yani bu maddeden anladığımız , iş makineleri dâhil taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan her türlü menkul malların alımının satımının  döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.

Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, iş makineleri dâhil taşıt kiralama sözleşmeleri dışında kalan, menkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.

Menkul ve gayrimenkul arasındaki fark

Yukarıda da belirttiğimiz gibi, gayrimenkul mallar taşınamayan malları ifade ederken, menkul mallar ise taşınabilir malları ifade ediyor.

NE YAPACAĞIZ?

YAPAMAYACAKLARIMIZ

Sözleşme bedeli ve diğer ödeme yükümlülükleri döviz veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayan sözleşmeler kapsamında düzenlenecek kıymetli evraklarında döviz veya dövize endeksli düzenlenmesi mümkün değildir.

• KIYMETLİ EVRAKLAR
• Bono..
• Çek. ...
• Poliçe. ...
• Hisse Senetleri. ...
• Tahviller. ...
• Hazine Bonoları ...
• İpotekli Borç Senetleri.

Kıymetli evrak sınıfındandır.

ACİL YAPACAKLARIMIZ

-Eğer 13/09/2018 tarihinden önce önce yapılmış olmakla beraber döviz cinsinden veya dövize endeksli yapılabileceği belirtilen sözleşmelerdense yapılacak bir şey yok aynen devam.

-Eğer 13/09/2018 tarihinden önce yapılmış bulunan  iş makineleri dahil taşıt kiralama sözleşmelerinde yer alan döviz cinsinden veya dövize endeksli yapılabileceği belirtilen sözleşmelerdense yapılacak bir şey yok aynen devam.

-Eğer 13/09/2018 tarihinden önce yapılmış ve devam eden sözleşmeler döviz veya dövize endeksli olarak yasaklanmış sözleşmelerdense bunlarda yer alan bedellerin 30 gün içinde taraflarca Türk parası olarak yeniden belirlenmesi zorunludur.

Eğer anlaşılmazsa:

Tebliğin 25.nci maddesinde;

istisna tanınan tarafların mutabakatıyla yeni yapılacak sözleşmelerin Türk parası cinsinden yapılmasını veya mevcut döviz cinsinden veya dövize endeksli sözleşmelerde yer alan bedellerin Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8 inci maddesi uyarınca Türk parası olarak yeniden kararlaştırılmasını talep etmesi durumunda sözleşmelerde yer alan bedeller Türk parası cinsinden kararlaştırılır denmektedir.

Anlaşma koşulları ise 24.cü maddede aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.

 02.01.2018 Günü Saat 15:30'da Belirlenen Gösterge Niteliğindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kurlar

               Efektif Satış

Usd     3,7776

Eur     4.5525

 Den sözleşmelerin yeniden imzalanacağı  tarihe kadar TÜİK’in belirlemiş olduğu aylık değişim oranları dikkate alınarak belirlenir.

Tüik’in 2018 yılı ilk 9 ayında belirlemiş olduğu aylık değişim oranları

AYLAR	TÜFE AYLIK DEĞİŞİM
OCAK	1,02
ŞUBAT	0,73
MART	0,99
NİSAN	1,87
MAYIS	1,62
HAZİRAN	2,61
TEMMUZ	0,55
AĞUSTOS	2,30
EYLÜL	6,30
İLK 9 AY	17,99

AÇIKLAMA:Tebliğin 24.maddesinin son fıkrasında

Bu fıkra hükmü, bu madde uyarınca sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde tahsili yapılmış veya gecikmiş alacaklar için uygulanmaz.

 Denmektedir.

Yani sözleşme süreci devam eden ve 13/09/2018 tarihinden önce yapılan tahsilatlar ile bu tarihe kadar yapılması gerektiği halde yapılmayan tahsilatlar bu hükümlerden istifade edemiyeceklerdir.

13/09/2018 Tarihinden önce imzalanmış bulunan hükmü devam eden döviz veya dövize endeksli sözleşmelerdeki bedellerin ve ödeme yükümlülüklerinin 13/10/2018 tarihine kadar taraflarca Türk parası olarak belirlenmesi zorunlu.

11.10.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.