Mustafa Akarslan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
akarslanmustafa@hotmail.com

Örtülü Sermaye Uygulaması

Vergi güvenlik müesseselerinden biri olan örtülü sermaye uygulaması, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunun 12. maddesinde düzenlenmiştir.  

Kurumların, ortaklarından veya ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak temin ederek işletmede kullandıkları borçların, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır.

Buradaki öz sermaye kavramı Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit edilmiş dönem başına ait öz sermaye tutarını, örtülü sermaye kapsamındaki borçlanma ise herhangi bir tarihte öz sermayenin üç katını aşan kısmı ifade etmektedir.

-Dönem içerisinde arttırılan sermaye tutarı hesaplamada dikkate alınmaz.

-Örtülü sermaye kapsamında değerlendirilecek borçlanma sadece dönem sonunda yer alan tutar olmayıp, dönem sonunda borçlanma tutarı öz sermayenin 3 katını aşmamasına rağmen, dönem içerisinde belli bir tarihte aşıyorsa ilgili tarihlerde örtülü sermayenin varlığından söz edilecektir.

-Mal ve hizmet alımlarına ilişkin piyasa teamüllerine uygun hesaplanan vade farkları örtülü sermaye hesaplamasında dikkate alınmaz.  Ancak teamüllere aykırı vadeli alımlardan dolayı hesaplanan borçlar örtülü sermaye hesaplamasında dikkate alınacaktır. Bu şekilde hesaplanan örtülü sermaye tutarına isabet eden vade farkları tespit edilerek örtülü sermaye üzerinden ödenen faiz olarak kabul edilecektir.

- Alınan avanslarda borç olarak değerlendirileceğinden örtülü sermaye hesaplamasında dikkate alınacaktır.

-Öz kaynakların negatif veya sıfır olması durumunda, yapılan borçlanmanın tamamı örtülü sermaye kapsamında değerlendirilecektir.

-Ortak ifadesi, ortaklık payı içerisinde orana bakılmaksızın tüm ortakları kapsamaktadır.

-Ortakla ilişkili kişi ise; en az %10 oranında sermaye, oy yada kar payı hakkını elinde bulunduran kişi veya kurumdur.

Örneğin; XYZ A.Ş. firması %1 oranında ortağı bulunan ABC A.Ş.’den yapmış olduğu borçlanma diğer şartların mevcut olması durumunda örtülü sermaye kapsamında değerlendirilecektir.

Aynı şekilde XYZ A.Ş. firmasının ortağı olan ABC A.Ş. firmasının,  %20 oranında ortağı olan DEF A.Ş. firmasından yapmış olduğu, borçlanma diğer şartların mevcut olması durumunda örtülü sermaye kapsamında değerlendirilecek olup, %5 oranında ortağı olan KLM LTD. ŞTİ. firmasında yapılan borçlanma ise örtülü sermaye kapsamında değerlendirilmeyecektir.

Yukarıda belirtilen karşılaştırma sırasında, sadece ilişkili şirketlere finansman temin eden kredi şirketlerinden yapılan borçlanmalar hariç olmak üzere, ana faaliyet konusuna uygun olarak faaliyette bulunan ve ortak veya ortakla ilişkili kişi sayılan banka veya benzeri kredi kurumlarından yapılan borçlanmalar % 50 oranında dikkate alınır.

“Bu hüküm ve açıklamalara göre, örtülü sermaye uygulamasında 5411 sayılı Bankacılık Kanununa göre faaliyet gösteren bir mevduat bankası olan …………………….. şirketinizin ilişkili kişisi durumundadır. Bu itibarla, ana faaliyet konusuna uygun olarak adı geçen bankadan yapılan borçlanmaların örtülü sermaye tutarının hesaplanmasında %50 oranında dikkate alınması gerekmektedir.” 11.08.2015 / 62030549-125[12-2014/494]-73856 sayılı özelge.

Örtülü sermayeden bahsedebilmek için temin edilen borcun işletmede kullanılması gerekmektedir.  Bu borcun aynı şartlarda başka kuruma aktarılması durumunda örtülü sermayeden bahsedilmeyecektir.

Özetlemek gerekirse bir borcun örtülü sermaye sayılabilmesi için 3 şart vardır.

-          Ortak ve ortakla ilişkili kişi ve kurumdan temin edilmesi.

-          Borçlanma tutarının öz sermaye tutarının üç katını aşması.

-          Borçlanılan tutarın işletmede kullanılması.

 

Örtülü sermaye üzerinden yapılan ödemeler veya hesaplanan tutarların kâr payı sayılması ve yapılacak düzeltme işlemleri 

Borç verenin tam mükellef olması durumunda;

Borç alan kurum; KVK 11/b maddesine göre; örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler kurum kazancının tespitinde indirim yapılması kabul edilemez. Dolayısıyla borç alan açısından örtülü sermaye üzerinden hesaplanan faiz ve kur farkı giderleri mali karın tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak beyan edilecektir.

Borç veren kurum; Borç veren açısından ise; borç alan kurumda tahakkuk edilen vergilerin kesinleşmiş ve ödenmiş olması kaydıyla hesaplanan faiz gelirinin örtülü sermayeye isabet eden kısım kar payı geliri olarak dikkate alınacak olup, iştirak kazançları istisnası olarak vergiden istisna edilecektir. Aynı şekilde hesaplanan kur farkı gelirleri de mali karın tespitinde dikkate alınmayacaktır. Oluşan kur farkı giderleri ise; mali karın tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.

“Bu hükümlere göre, örtülü sermaye kullanan ilişkili kurumun bu dönemde zararının bulunması ya da indirim ve istisnalar nedeniyle kurumlar vergisi matrahının oluşmaması halinde söz konusu kurum tarafından kar dağıtımında bulunulamayacağından, şirketiniz tarafından da bahse konu örtülü sermaye tutarına isabet eden faiz gelirleri için iştirak kazancı istisnasından faydalanılması mümkün bulunmamaktadır.

Öte yandan, borç alan kurum tarafından dağıtılmış kâr payı sayılan tutarın bu kurumun mali kârından fazla olması halinde ise Şirketinizce iştirak kazancı istisnasından yararlanılacak tutarın bahse konu kurumun mali kârı ile sınırlı olacağı tabiidir.” 64597866-KVK-12-6 24.01.2013 sayılı özelge.

Borç verenin dar mükellef kurum, gerçek kişi, vergiye tabi olmayan veya vergiden muaf kişi olması durumunda;

Örtülü sermaye üzerinden ödenen faizler borç veren nezdinde dağıtılmış kar payı olarak kabul edilecektir. Kar payı, net kar payı tutarı olarak dikkate alınacak ve brüte tamamlanarak vergi kesintisine tabi tutulacaktır.

 

Örtülü Sermaye Kapsamında Değerlendirilmeyecek Borçlanmalar

1) Kurumların ortaklarının veya ortaklarla ilişkili kişilerin sağladığı gayrinakdi teminatlar karşılığında üçüncü kişilerden yaptıkları borçlanmalar örtülü sermaye sayılmaz.

2) Ortaklar vasıtasıyla kurumların iştiraklerinin, ortaklarının veya ortaklarla ilişkili kişilerin, banka ve finans kurumlarından ya da sermaye piyasalarından temin ederek aynı şartlarla kısmen veya tamamen kullandırdığı borçlanmalar örtülü sermaye sayılmaz.

3) 5411 sayılı Bankacılık Kanununa göre faaliyette bulunan bankalar tarafından yapılan borçlanmalar örtülü sermaye sayılmaz.  

4) 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında faaliyet gösteren finansal kiralama şirketleri, 90 sayılı Ödünç Para Verme İşleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında faaliyet gösteren finansman ve faktoring şirketleri ile ipotek finansman kuruluşlarının bu faaliyetleriyle ilgili olarak ortak veya ortakla ilişkili kişi sayılan bankalardan yaptıkları borçlanmalar, örtülü sermaye sayılmaz.

 

Örnek 1

ABC A.Ş. firması DEF A.Ş. firmasına 2015 yılı hesap döneminde 1.500.000,00 TL finansman desteği sağlamış ve sağlanan bu finansman desteğine istinaden 125.000,00 TL faiz hesaplamıştır.

Varsayım 1

DEF A.Ş. firmasının dönem başı öz kaynakları sıfır veya negatif olması ve 2015 yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesinde mali karı çıkmamış olması durumunda;

1.500.000,00 TL’lik borcun tamamı örtülü sermaye kapsamında olup, hesaplanan 125.000,00 TL faiz gideri DEF A.Ş. açısından KKEG olarak dikkate alınacaktır. DEF A.Ş.’nin Kurumlar Vergisi Matrahının bulunmadığından dolayı kar payı dağıtımından bahsedilemeyeceğinden ABC A.Ş. açısından iştirak kazançları istisnasından da bahsedilmesine imkan bulunmamaktadır.

 

Varsayım 2

DEF A.Ş. firmasının dönem başı öz kaynakları sıfır veya negatif olması ve 2015 yılı Kurumlar Vergisi Matrahının 75.000,00 TL olması durumunda;

Hesaplanan 125.000,00 TL faizin tamamı mali karın tespitinde DEF A.Ş. açısından KKEG olarak beyan edilecek olup, 75.000,00 TL Kurumlar Vergisi Matrahının olmasından dolayı, 75.000,00 TL ABC A.Ş. açısından iştirak kazançları istisnası olarak beyan edilecektir.

Varsayım 3

DEF A.Ş. firmasının dönembaşı özkaynakları toplamı 250.000,00 TL olup, 2015 yılı Kurumlar Vergisi Matrahının 100.000,00 TL olması durumunda;

D.Başı Özkaynaklarının 3 Katı :   750.000,00 TL

Toplam Borçlanma                  : 1.500.000,00 TL

Örtülü Sermaye Tutarı           :      750.000,00 TL

Örtülü Sermaye Oranı          : 750.000/1.500.000 =0,50

Örtülü Sermayeye İsabet Eden Faiz Gideri : 125.000,00 * 0,50 =62.500,00 TL

DEF A.Ş. örtülü sermayeye isabet eden 62.500,00 TL’yi KKEG olarak dikkate alacak, ABC A.Ş. ise söz konusu tutar iştirak kazançları istisnası olarak değerlendirilecektir.

Örnek 2

(A)   A.Ş. firmasının 2015 yılı hesap dönemi başındaki özsermaye tutarı 250.000,00 TL olup, ilgili hesap döneminde tam mükellef kurumlardan yapılan borçlanma tutarları aşağıdaki gibidir.

a) Ortak (B) den 750.000,00 TL,

b) Ortak (B) nin %5 ortağı olduğu (C) den 200.000,00 TL,

c) Ortak (B) nin %20 ortağı olduğu (D) den 50.000,00 TL,

d) Ortak (E) nin teminat göstererek, ilişkili kişi olmayan (F) kişisinden 100.000,00 TL, 

e) Ortak (G) bankasından 400.000,00 TL,

f) Ortak (H) nin (K) bankasından temin ederek aynı şartlarda kullandırdığı 500.000,00 TL,

g) Ortak ve ilişkili kurum olmayan (L) den 250.000,00 TL

Buna göre; b, d, f, ve g’de yer alan tutarlar örtülü sermayenin tespitinde dikkate alınmayacak olup, e’de yer alan tutarın ise %50’si olan 200.000,00 TL örtülü sermaye hesaplamasında dikkate alınacaktır.

Dolayısıyla, kurumun örtülü sermaye hesaplamasında dikkate alması gereken borçlanma tutarı,

Ortak (B) den 750.000,00 TL

Ortak (B) nin %20 ortağı olduğu (D) den 50.000,00 TL,

Ortak (G) bankasından 200.000,00 TL,

olmak üzere toplam 1.000.000,00 TL’dir.

Dönembaşı özkaynakları toplamının 3 katı olan 750.000,00 TL’yi aşan 250.000,00 TL örtülü sermaye kapsamında değerlendirilecektir.

Ortak (B) ye isabet eden örtülü sermaye tutarı (750.000 / 1.000.000)*250.000 = 187.500,00 TL

İlişkili kurum olan (D) ye isabet eden örtülü sermaye tutarı ( 50.000 / 1.000.000)*250.000 = 12.500,00 TL

Ortak (G) ye isabet eden örtülü sermaye tutarı (200.000 / 1.000.000)*250.000 = 50.000,00 TL

Söz konusu borçlanmalara 100.000,00 TL faiz hesaplandığını kabul edersek, örtülü sermayeye isabet eden faiz gideri ise;

(250.000 / 1.000.000) * 100.000 = 25.000,00 TL olarak hesaplanacaktır.

Yazımızda örtülü sermaye uygulaması, Kurumlar Vergisi Kanunu, 1 seri no’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde yer alan düzenlemeler, özelgeler ve örnek uygulamalar ile ana hatlarıyla açıklanmaya çalışılmıştır.  Örtülü sermaye uygulaması kapsamında borçlanmanın varlığı halinde konunun tüm yönleriyle detaylı bir şekilde irdelenerek işlem yapılması uygun olacaktır. 

19.04.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.