Musa Çakmakçı
Sosyal Güvenlik Uzmanı
musacakmakci.1907@gmail.com

İş Sözleşmesinde Ücret Ödeme Tarihini“Net Kesin” Bir Tarih Olarak Belirlemeyen İşverenlere İdari Para Cezası Uygulanmaktadır

Ücret Nedir?

Ücret, çalışanın bir işverene tabi ve bir işyerine bağlı şekilde yaptığı iş, gösterdiği hizmet karşılığında elde etmiş olduğu maddi menfaatlerdir. Söz konusu bu çalışmanın ücreti hak etmesi için ise mutlaka bir ürün ya da mal ortaya koyması gerekmez. Bir ürün ya da hizmetin, üretilmesinin yanında, tüketiciye sunulduğu son noktaya kadar geçen süreçteki iş ilişkisi içinde ortaya konan tüm fiziksel ve düşünsel emek, ücrete tâbi olur. Ücret bedensel ve zihinsel olarak işçinin ortaya koyduğu emeğinin karşılığıdır. Burada önemli olan nokta, ödemenin ücret sayılabilmesi için çalışma karşılığında ve para ile yapılmış olması koşulunu sağlamasıdır.

4857 Sayılı İş Kanunu 32. maddesine göre ücret tanımı; “genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutar” şeklindedir. Ücret, ikramiye, prim ve bu niteliği taşıyan her hak, işyerinde veya banka hesabına olacak şekilde ödenir. Ayrıca ücret niteliği taşıyan her hak, yabancı para olarak kararlaştırılmışsa ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödenebilir.

Ücret ve ücretin ödenmesi Madde 32- Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.

(Değişik ikinci fıkra : 17/4/2008-5754/85 md.) Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak kural olarak, Türk parası ile işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir. Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak, yabancı para olarak kararlaştırılmış ise ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödeme yapılabilir. Çalıştırılan işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakının özel olarak açılan banka hesabına yatırılmak suretiyle ödenmesi hususunda; tabi olduğu vergi mükellefiyeti türü, işletme büyüklüğü, çalıştırdığı işçi sayısı, işyerinin bulunduğu il ve benzeri gibi unsurları dikkate alarak işverenleri veya üçüncü kişileri zorunlu tutmaya, banka hesabına yatırılacak ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakının, brüt ya da kanuni kesintiler düşüldükten sonra kalan net miktar üzerinden olup olmayacağını belirlemeye Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığından sorumlu Devlet Bakanlığı müştereken yetkilidir. Çalıştırdığı işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını özel olarak açılan banka hesapları vasıtasıyla ödeme zorunluluğuna tabi tutulan işverenler veya üçüncü kişiler, işçilerinin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaklarını özel olarak açılan banka hesapları dışında ödeyemezler.

(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/85 md.) İşçinin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakının özel olarak açılan banka hesaplarına yatırılmak suretiyle ödenmesine ilişkin diğer usûl ve esaslar anılan bakanlıklarca müştereken çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettiği iddia olunan bir senetle veya diğer herhangi bir şekilde ücret ödemesi yapılamaz.

Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir.

İş sözleşmelerinin sona ermesinde, işçinin ücreti ile sözleşme ve Kanundan doğan para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerinin tam olarak ödenmesi zorunludur.

Meyhane ve benzeri eğlence yerleri ve perakende mal satan dükkân ve mağazalarda, buralarda çalışanlar hariç, ücret ödemesi yapılamaz.

Ücret alacaklarında zamanaşımı süresi beş yıldır

Ücret Ne zaman Ödenmelidir?

4857 Sayılı İş Kanunu Madde 32 ye göre “Ücret en geç ayda bir ödenir.

Ücret ve ücretin ödenmesi Madde 32

Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir.

6098 Türk Borçlar Kanunu Madde 406 ya göre ise “Aksine âdet olmadıkça, işçiye ücreti her ayın sonunda ödenir.

Ücretin ödenmesi

a. Ödeme süresi MADDE 406- Aksine âdet olmadıkça, işçiye ücreti her ayın sonunda ödenir. Ancak, hizmet sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesiyle daha kısa ödeme süreleri belirlenebilir. Daha kısa bir ödeme süresi kararlaştırılmamışsa veya aksine âdet yoksa, aracılık ücreti her ayın sonunda ödenir. Ancak, işlemlerin yapılması altı aydan daha uzun bir süre gerektirdiği takdirde, aracılık ücreti asıl ücrete ek olarak kararlaştırılmışsa, yazılı anlaşmayla ödeme daha ileri bir tarihe bırakılabilir.

Ücretler Banka Aracılığı ile Ödenmek Zorunda mıdır?

4857 sayılı İş Kanunu hükümlerinin uygulandığı işverenler ile üçüncü kişiler, Türkiye genelinde çalıştırdıkları işçi sayısının en az 5 olması hâlinde, çalıştırdıkları işçiye o ay içinde yapacakları her türlü ödemenin kanuni kesintileri düşüldükten sonra kalan net tutarını, 01.06.2016 tarihinden itibaren bankalar aracılığıyla ödemekle yükümlüdürler.

ÜCRET, PRİM, İKRAMİYE VE BU NİTELİKTEKİ HER TÜRLÜ İSTİHKAKIN BANKALAR ARACILIĞIYLA ÖDENMESİNE DAİR YÖNETMELİK

İş Kanunu’na tabi olarak çalışan işçiye yapılan ödemeler

MADDE 10 – (1) İşyerleri ve işletmelerinde İş Kanunu hükümlerinin uygulandığı    işverenler ile üçüncü kişiler, Türkiye genelinde çalıştırdıkları işçi sayısının (Değişik ibare: RG-21/5/2016-29718) (2) en az beş olması halinde, çalıştırdıkları işçiye o ay içinde yapacakları her türlü ödemenin kanunî kesintiler düşüldükten sonra kalan net tutarını, bankalar aracılığıyla ödemekle yükümlüdürler.

Ücretin Zamanında Ödenmemesi

4857 Sayılı İş Kanunu 32 maddesinde ücret kavramı ve ödeme zamanına yer verilmiştir. Ayrıca bu esasa göre “Ücret en geç ayda bir ödenir”.

Ücret ve ücretin ödenmesi Madde 32

Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir.

İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebileceği yasada yer almıştır. Ücretin ödenmesi konusunda Borçlar Kanunun 406 maddesinde Aksine âdet olmadıkça, işçiye ücreti her ayın sonunda ödenir. Ancak, hizmet sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesiyle daha kısa ödeme süreleri belirlenebileceği belirtilmiştir.
İşçinin ücretinin belirlenen günde ödenmemesi, ücret ödeme gününün geçmesi nedeniyle iş akdini işçi tarafından haklı nedenle feshetmesi için yeterlidir. Ancak işçi bu hakkını kullanılırken “dürüst davranma ilkesi” gereği hakkın kötüye kullanılmaması gerekir. Uzun süre çalışılan iş yerinde ücretleri daima gününde ödenen işçinin, ödenme gününün geçmesi nedeni ile ödeme gününden sonraki gün iş akdini haklı nedenle feshetmesi iş ahlakı kurallarına aykırı bir davranış olarak kabul edilmektedir.
Ücreti zamanında ödenmeyen işçiye, 4857 sayılı İş Kanunu’ nun 24/II-e maddesinde haklı nedenle fesih imkânı verilmiştir.  4857 sayılı iş kanunun 24’üncü maddesinin (II) numaralı (e) bendinde “İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse” bu kanun maddesi gerekçe göstererek işçinin iş ak 4857 sayılı İş yasanın işçiye haklı fesih imkânı veren İşçinin Haklı nedenle derhal fesih hakkı başlıklı 24. Maddesinin ücrete ilişkin hükmüne değinen 1. fıkrasının (e) bendine değinmekte fayda var.

Madde 24- Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

YARGITAY 9. Hukuk Dairesinin kararında;

Somut uyuşmazlıkta mahkemece davacının 30.03.2009 tarihinden itibaren çalışmadığı bu tarih itibari ile ödenmemiş ücretinin bulunmadığı, ücretin ödenmesindeki gecikmelerin davacıya haklı fesih imkanı vermeyeceği davacının davasında ücret talebinin de olmadığını, dava dilekçesinde ödenmeyen ücret alacağından bahsedilmediğini davacının ücretlerinin ödenmemesi nedeniyle iş sözleşmesinin davacı tarafından feshedildiği konusunda bir delil bulunmadığı, bu nedenle iş sözleşmesinin davacı tarafından haklı feshedildiğini kabul etmenin mümkün olmadığı gerekçesiyle kıdem tazminatı talebinin reddine karar verilmişse de; Dosyaya getirtilen hesap ekstreleri ile sunulan bordrolar karşılaştırıldığında davacının 2009 yılı Ocak ayı ücretini olan 701,88 TL net ücretin 09.03.2009 tarihinde ödendiği, Şubat ayı 595,48 TL net ücretin ise 08.04.2009 tarihinde davacının iş sözleşmesini 30.03.2009 tarihinde feshetmesinden sonra ödendiği her ne kadar mahkemece bu ücretin Mart 2009 ücreti olduğu dolayısıyla gecikmiş bir ücret ödemesi olmadığı kabul edilmişse de söz konusu ücret Mart ayı ücreti değil Şubat 2009 ücretidir. Kaldı ki mart ayı ücreti bordroya göre 613,83 TL olup, davacıya bu ücret fesihten sonra 03.06.2009 tarihinde ödenmiştir. Dolayısıyla davacının fesih tarihi itibariyle ücret alacağının bulunduğu açıktır.

Davacının dava dilekçesinde içeride maaşının kaldığını bunu istediğinde şirketin sıkışık olduğunu ileride ödeyeceklerini söyledikleri yönündeki beyanı ile sunulan bordrolar ve davacının hesap ekstreleri değerlendirildiğinde davacının iş sözleşmesini ücretinin ödenmemesi nedeniyle haklı nedenle feshettiğinin bu itibarla kıdem tazminatına hak kazandığını kabulü gerekirken hatalı değerlendirme ile davacı iş sözleşmesini haklı nedenle feshettikten sonra tutulan devamsızlık tutanakları dikkate alınarak iş sözleşmesinin işverence devamsızlık haklı nedeniyle feshedildiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesi bozma nedenidir.

YARGITAY 9. Hukuk Dairesi Esas No: 2017/19856 Karar No: 2017/6459

Bu durumda sözleşmeyi işçi kendisi feshetmiş olsa da kıdem tazminatı hakkını alacaktır hükmüne yer verilmiştir.

İŞ SÖZLEŞMESİNDE ÜCRET ÖDEME TARİHİNİ “NET KESİN” BİR TARİH OLARAK BELİRLEMEYEN İŞVERENLERE İDARİ PARA CEZASI UYGULANMAKTADIR

İş sözleşmelerinde Ücret ödeme zamanının belirlenmesi durumu sıklıkla rastlanmaktadır. Ancak İş sözleşmelerde yer alan ücret ödeme düzenlemelerin çok farklı şekillerde düzenlendiği görülmektedir. İş sözleşmelerde ücret ödeme zamanı

• Her ayın 20. Gününe kadar
• Her ayın 10 ile 15 arasında ödenir.

Şeklinde kesin bir tarih belirtilmeden bir zaman aralığının belirlendiği görülmektedir.

Sözleşmelerde ücret ödeme zamanının ‘her ayın ilk haftası içinde’ ya da ‘ayın 20. gününe kadar’ gibi geniş bir zaman aralığı olarak belirlenmesi, yine uygulamada rastlanan bir durumdur. Bu şekilde düzenlenen sözleşmelerde ücret ödeme zamanının ne zaman olduğu bilinememektedir. ‘Her ayın ilk haftası içinde’ ya da ‘ayın 20. gününe kadar’ şeklindeki ibareler, öngörülebilir ya da uygulanabilir değildir. Bu kadar uzun bir zaman aralığının belirtilmesi, hem işçinin bir aydan fazla süre çalışıp bir aylık ücret almasına ve hem de Kanun hükümlerinin uygulanmamasına neden olacaktır.

Kimi işyerlerinde ise ya sözleşmelerin hiç düzenlenmediği ya da düzenlenen sözleşmelerde ücret ödeme zamanına ilişkin herhangi bir kaydın oluşturulmadığı görülmektedir. Bu tarz uygulamalarda da ücret ödeme periyodunun yine “bir aylık zaman dilimi” geçtiği görülmektedir.

İşyerlerinde yapılan denetimlerde özellikle İş sözleşmelerinde

Ücret Ödeme tarihinin “Her ayın 20. Gününe kadar’”, “Her ayın 10 ile 15 arasında ödenir,”  “Her ayın ilk haftası içinde”  gibi geniş bir zaman aralığı olarak belirlenmesi ve Ücret Ödeme Zamanın “Net kesin” bir tarih olarak belirlenmemesi durumunda işçinin ücretinin ödeneceği tarihinin net kesin olarak belirtilmemesi nedeniyle yapılan denetimlerde 4857 sayılı İş Kanununun 32. maddesine ücret ile ilgili hükümlere aykırılık başlığını taşıyan 102 inci maddesine göre işçinin bu Kanundan veya toplu iş sözleşmesinden veya iş sözleşmesinden doğan ücret ödemelerini süresi içinde kasden ödemeyen veya eksik ödeyen, işveren vekili ve üçüncü kişiye bu durumda olan her işçi ve her ay için idari para cezası uygulanmaktadır.

4857 İş Kanunu

Konu

Aykırılık Durumunda Cezai Yaptırım

Cezayı Gerektiren Fiil

Ceza Miktar

32

Ücretin Ödenmemesi

102/a

Ücretin veya Kanundan; toplu iş sözleşmesinden ya da iş sözleşmesinden doğan ücretin kasten ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde ücreti ödenmeyen her işçi ve her ay için.

315 TL

SONUÇ OLARAK:

 İş sözleşmelerinde ücret ödeme tarihinin kimi zaman ‘her ayın 10 ile 20. günü arasında veya her ayın 20. Gününe kadar ödenir’ şeklinde gibi geniş bir zaman aralığı olarak belirlendiği, İş sözleşmelerinde ücret ödeme tarihinin “Net kesin” bir tarih olarak belirtilmediği görülmektedir. İşyerlerinde yapılan denetimlerde Ücret ödeme tarihinin Net kesin bir tarih olarak belirtilmemesi nedeniyle İşverenlere İdari Para Cezası uygulanmaktadır.

Bu nedenle İşverenlerin özellikle İş sözleşmelerinde Ücret Ödeme tarihini “Net kesin” bir tarih ‘her ayın 5. günü’ gibi kesin bir tarih olarak belirlemeleri gerekmektedir.

İstisnai durum olarak belirlenen;

• İşverenliğin ödenme güçlüğüne düştüğüne ilişkin aciz vesikasının bulunması
• Mücbir sebeplerin oluşması
• İşverenin iflas erteleme konkordato gibi istisnai durumların dışında

Belirlenen “Net Kesin” tarihte işçiye ücretlerini ödemeleri gerekmektedir.

Özellikle 4857 sayılı İş Kanun 32. Maddesinde belirtilen; “Ücret en geç ayda bir ödenir” kanun hükmü gereği İş sözleşmesinde belirtilen örneğin ‘her ayın 5. günü’ ifadesi ile Ağustos /2021 dönem ücretlerinin Eylül ayının “5. Günü” ödenip, Eylül/2021 dönem ücretlerinin Ekim ayının “6” veya “7” günü ödenmesi durumunda da “Ücret en geç ayda bir ödenir” hükmüne aykırı olarak değerlendirilecek olup İşverene İdari Para Cezası uygulanacaktır.

Bu nedenle çalışanların ücret ödeme tarihlerini kesin net olarak bilmeleri için İşverenler İş sözleşmesi düzenlerken iş sözleşmesinde ücret ödeme tarihini “net kesin” bir tarih olarak belirlemelidirler.

İş Sözleşmelerinde Ücret Ödeme tarihleri net olarak belirlenmemesi durumunda 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesine ücret ile ilgili hükümlere aykırılık başlığını taşıyan 102/a maddesine göre İşverene bu durumda olan “her işçi” ve “her ay” için “315.00TL” idari para cezası uygulanmaktadır.

İşverenlerin denetimlerde İPC ile karşılaşmaması için İş sözleşmelerinde Ücret Ödeme tarihini “Net Kesin” belirleyerek belirlenen “Net Kesin” tarihte işçiye ücretlerini ödemeleri gerekmektedir.

23.09.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.