Musa Çakmakçı
Sosyal Güvenlik Uzmanı
musacakmakci.1907@gmail.com

Asgari Ücret Artışından Dolayı İşsizlik Maaşı Almakta Olanların İşsizlik Maaşı Artacak Mı?

Sigortalı işsizlere 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda belirtilen şartları taşımaları halinde işsiz kaldıkları dönem için yine Kanunda belirtilen süre ve miktarda yapılan ödemedir.

İşsizlik Sigortasından Yararlanma Koşulları Nelerdir?

Türkiye İş Kurumu İş Kur istatistik Verilerine göre 2019 Ocak/Ekim Dönemi itibariyle İşsizlik Ödeneğine Başvuran 1.643.495 kişi ve İşsizlik Ödeneği Hakkeden kişi sayısı 854.238 kişi olarak belirlenmiştir.

Bu verilere en çok başvuru sayısı 6 il şu şekilde belirlenmiştir

TABLO 28:2019 Ocak-Ekim Döneminde İşsizlik Ödeneğine Başvuran ve Hakkedenlerin İllere Göre Dağılımı
İL	İşsizlik Ödeneğine Başvuru	İşsizlik Ödeneği Hakkeden
İSTANBUL	439.585	248.437
ANKARA	133.512	65.708
İZMİR	108.678	58.702
BURSA	80.061	45.740
ANTALYA	56.864	26.173
KOCAELİ	55.180	27.334

Yukarıdaki veriler İşsizlik Ödeneğine Başvuran her işsizin İşsizlik maaşı bağlanmadığı İşsizlik Ödeneğinden Yararlanma koşullarını yerine getirmediği görülmektedir.

İşsizlik sigortasından yararlanmak için öncelikli şart işsizlik sigortası kapsamında olmaktır. İşsizlik primi ödemeyen kişiler bu sigortadan yararlan anamazlar. Örneğin emekli olan fakat çalışma hayatına devam eden işçiler, işsizlik sigortası kapsamı dışında kaldığından işsiz kalmaları durumunda işsizlik maaşı da alamazlar.

• Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak, İşten çıkış nedeninin işsizlik ödeneğini hak eden bir neden olması gerekmektedir.
• Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak,
• Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,

• Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak, Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine başvurmak gerekmektedir. Başvuru, İŞKUR birimine şahsen gelerek veya elektronik ortamda www.iskur.gov.tr adresinden yapılabilir. Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir.

İşsizlik ödeneğinin ödenebilmesi için sigortalı işsizlerin Kanun gereği iş almaya hazır durumda olması gerekmektedir. İşsizlik ödeneği başvurusu ile kişinin iş arayan kaydı yapılmakta veya güncellenmektedir. Böylece sigortalı işsizlerin danışmanlık, işe yerleştirme ve mesleki eğitim hizmetlerini alması sağlanmaktadır. Dolayısıyla, vekâletname ile avukat ya da bir başkası tarafından başvuru yapılması imkânı bulunmamaktadır. 

İşten Çıkış Kodları ve Buna göre İşsizlik Maaşına Hak Kazanma Durumu

SGK ÇIKIŞ KODU	ÇIKIŞ NEDENİ	İŞSİZLİK MAAŞI ALIR MI?
1	Deneme Süreli İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshi	Alamaz
2	Deneme Süreli İş Sözleşmesinin İşçi Tarafından Feshi	Alamaz
3	Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi    (istifa)	Alamaz
4	Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi	Alır
5	Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi	Alır
8	Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle	Alamaz
9	Malulen emeklilik nedeniyle	Alamaz
10	Ölüm	Alamaz
11	İş kazası sonucu ölüm	Alamaz
12	Askerlik	Alır
13	Kadın İşçinin Evlenmesi	Alamaz
14	Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması	Alamaz
15	Toplu işçi çıkarma	Alır
16	Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli	Alamaz
17	İşyerinin kapanması	Alır
18	İşin sona ermesi	Alır
19	Mevsim bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır)	Alamaz
20	Kampanya bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır)	Alamaz
21	Statü değişikliği	Alamaz
22	Diğer Nedenler	Alamaz
23	İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih	Alır
24	İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih	Alır
25	İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih	Alır
26	Disiplin Kurulu kararı ile fesih	Alamaz
27	İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih	Alır
28	İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih	Alır
29	İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih	Alamaz
30	Vize süresinin bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır.)	Alamaz
31	Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih	Alır
32	4046 sayılı Kanunun 21 inci maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih	Alır
33	Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi	Alır
34	İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih	Alır
36	KHK ile işyerinin kapatılması	Alır
37	KHK ile kamu görevinden çıkarma	Alamaz
39	696 KHK ile kamu işçiliğine geçiş	Alamaz
40	696 KHK ile kamu işçiliğine geçilememesi sebebiyle çıkış	Alır

Son 120 günde kesinti sayılmayan haller    
                                 
Hizmet akitleri kendi istek ve kusuru dışında sona eren sigortalı işsizlerin, hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün içinde,

• Hastalık,
• Ücretsiz izin/aylıksız izin
• Disiplin cezası
• Gözaltına alınma,
• Hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali,
• Kısmi istihdam,
• Grev,
• Lokavt,
• Genel hayatı etkileyen olaylar,
• Ekonomik kriz,
• Doğal afet,
• Fesih tarihinde çalışmamış
• Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma
• Kısa çalışma ödeneği
• Yarım çalışma ödeneği

Nedenleriyle hizmet akdi devam etmekle birlikte prim yatırılmaması halinde, prim yatırılmayan bu süreler son 120 gün şartının değerlendirilmesinde kesinti sayılmamaktadır.

Bununla birlikte, 18 Ocak 2019 Tarih 30659 Sayı ile Resmî Gazete ‘de yayımlanan 7161 Kanunun 25. Maddesi ile MADDE 25- 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 50’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “prim ödeyerek sürekli çalışmış” ibaresi “hizmet akdine tabi” şeklinde değiştirilmiştir. Hükmü gereği 18.01.2019 tarihi ve sonrasında hizmet akdi sona erenler için, aynı işverenle olup olmadığına ve eksik gün nedenlerine bakılmaksızın hizmet akdinin feshinden önceki son 120 günlük dönemde hizmet akdinin bulunması halinde son 120 gün şartının sağlanması bakımından yeterlidir.

İşsizlik Ödeneğinin Süresi

Kanunda yer alan diğer şartları taşınması kaydıyla hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;

• 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
• 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
• 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,

Süreyle işsizlik ödeneği ödenmektedir. İşçiler, işsizlik ödeneği alırken kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu ailesi sağlık hizmetlerinden yararlanabilmektedir.

İşsizlik Maaşı Nasıl Hesaplanır?

İşsizlik ödeneğinin miktarı için, sigortalının son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınır. 4 aylık brüt kazanç üzerinden hesaplanan günlük ortalama kazancın %40’ı işsizlik ödeneği olarak hesaplanır. Kaç gün ödenek alınacaksa o kadar günle çarpıldıktan sonra aylık olarak işçinin hesabına yatırılır. Yani çalışan ortalama ücretinin %40’ı kadar işsizlik maaşı alabilir.

İşsizlik ödeneğinin limiti asgari ücret üzerinden belirlenmiştir. Bir kişinin alabileceği günlük işsizlik ödeneği en fazla günlük brüt asgari ücret tutarının %80’i kadar olabilir. Yüksek ücretli çalışanlar için günlük ortalama kazancın %40’ı, günlük asgari ücretin %80’ini aşıyorsa, kişinin alacağı günlük işsizlik ödeneği asgari ücretin %80’i kadar olacaktır. İşsizlik maaşından sadece damga vergisi kesintisi yapılır.

2020 yılı için aylık işsizlik ödeneği hesabı

	Son 4 Aylık Prime Esas Kazançların Aylık Ortalaması	Hesaplanan İşsizlik Ödeneği Miktarı	Damga Vergisi	Ödenecek İşsizlik Ödeneği Miktarı
Son 4 Ay Asgari Ücretle Çalışan	2.943,00	1.177,20	8,93	1.168,27
Son 4 Ay 3.500 TL ile Çalışan	3.500,00	1.400,00	10,63	1.389,37
Son 4 Ay 6.000 TL ile Çalışan	6.000,00	2.354,40(*)	15,53	2.031,19
(*) Hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçemeyeceği için işsize ödenecek aylık işsizlik ödeneği bu şekilde hesaplanmıştır. 2019 yılında brüt asgari ücret 2.943,00 TL'dir.

İşsizlik maaşından icra kesintisi yapılabilir mi?

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 50nci maddesinde bu husus açıkça ifade edilmiştir. İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. İşsizlik ödeneği, nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir ve temlik edilemez hükmü bulunmakta olup, İşsizlik maaşı ancak bir durumda haczedilebilmektedir. Eğer işçinin icra takibine konu olan borcu bir nafaka borcu ise, işsizlik maaşının ¼’ü haczedilebilmektedir.

Bunun dışında, işçinin borcundan dolayı işsizlik maaşı hiçbir şekilde haczedilemez ve işçiye tam olarak ödenmeye devam edilir.

Sağlık Hizmetinden Yararlanma

İşsizlik ödeneği alanlar genel sağlık sigortası kapsamında olup, işsizlik ödeneği ödenen günler için, ilgililer adına sadece genel sağlık sigortası primleri İşsizlik Sigortası Fonundan yatırılmaktadır. Ödenek alanların bakmakla yükümlü olduğu kişiler de genel sağlık sigortalısı kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanabilmektedir. 

İlgililer adına sadece genel sağlık sigortası primleri yatırıldığı için ödenek alınan süre emeklilik yönünden dikkate alınmamaktadır.

İşsizlik Maaşı Almakta Olanlar, Asgari Ücret Artışından Yararlanacak mı?

Yeni yılda uygulanacak asgari ücretin brüt 2.943,00 TL olarak belirlenmesi, çalışma hayatındaki bütün parametreleri değiştirdi.

Yeni asgari ücret, işsizlik maaşının taban ve tavan rakamlarını da yukarı çekti. Buna göre 1.023,36 TL olan en düşük işsizlik maaşı 1.177,20TL’ye; 2.046,72 TL olan en yüksek işsizlik maaşı ise 2.354.40 TL’ye yükselecek.

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Madde 50 – (Değişik birinci fıkra: 15/5/2008-5763/15 Md.) Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkıdır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 39 uncu maddesine göre on altı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemez hükmü bulunmaktadır. Bu duruma göre 2019 Yılındaki işsizlik maaşı

2019 Yılı İşsizlik Maaşı	Aylık Brüt	Damga Vergisi	Aylık Net
Asgari	1.023,36 TL	7,77	1.015,59 TL
Azami	2.046,72 TL	15,53	2.031,19 TL

2020 yılı için asgari ücret 15,04 oranında artış yapılması dolayısıyla;

2020 yılında İşsizlik maaşı asgari ve azami işsizlik maaşı tutarları artış göstermiştir.

2020 Yılı İşsizlik Maaşı	Aylık Brüt	Damga Vergisi	Aylık Net
Asgari	1.177,20 TL	8,93	1.168,27 TL
Azami	2.354,40 TL	17,87	2.336,53 TL

Peki bu değişiklik, hali hazırda işsizlik maaşı almakta olanları etkileyecek mi?

Örneğin 10 aylık işsizlik maaşına hak kazanan ve bunu 2 ayını alan bir kişi, yeni yılda alacağı işsizlik maaşını zamlı mı alacak?

Asgari ücretteki bu artış, işten ayrılmadan önceki son dört ayda ortalama brüt ücreti “5.117.80” TL’nin üzerinde olup, halen işsizlik maaşı olanları etkileyecek.

Örneğin, brüt ücreti 5.800,00 TL olan işsizlik maaşı alan bir kişi, 2.302,39 TL işsizlik maaşı alabilirken, 2019’daki işsizlik maaşı üst limiti dolayısıyla 2.031,19 TL işsizlik maaşı bağlanmıştı. 2020 yılında Asgari ücretteki bu artış nedeni ile bu kişinin maaşı 2.302.39 TL’ye yükselecek.

Hali Hazırda Alt Limitten İşsizlik Maaşı Almakta Olanları Etkileyecek mi? 

İşsizlik Maaşı halen 1.016,00 TL olanlar yeni asgari ücret artışından faydalanamayacak. Sigortalının işsizlikten önceki son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancı “5.117,80” TL’nin altında kalanların

İşsizlik maaşı yeni yılda da değişmeyecek.

2020 yılında işsizlikten önceki son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancı Asgari ücret düzeyinde ücret alanlar işsizlik maaşı olarak kendilerine 1.168,27 TL maaş bağlanacak

Sonuç olarak

İşsizlik Ödeneği Miktarı; Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40’ı olarak hesaplanmaktadır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçememektedir. 2020 yılı için asgari ücret 15,04 oranında artış yapılması dolayısıyla yaklaşık 860 bin işsizlik maaşı almakta olan kişilerin maaşının artıp artmayacağını merak etmektedir.

İşsizlikten önceki son dört ayda ortalama brüt ücreti “5.117.80” TL’nin üzerinde olanlar, Brüt ücret tutarlarına göre asgari ücret artışından faydalanabilecek. İşsizlikten önceki son dört ayda ortalama brüt ücreti “5.117.80” TL’nin altında olanların işsizlik maaşı ise Asgari Ücret artışından etkilenmeyecek

İşsizlik sigortası zorunlu olup, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80 ve 82 nci maddelerinde belirtilen prime esas aylık brüt kazançlar üzerinden; Sigortalı % 1, İşveren % 2, Devlet %1 oranında prim ödemektedir. Ayrıca, İşsizlik Sigortası Fonu’nun olası açıkları da Devlet tarafından karşılanacaktır hükmü bulunmaktadır.

SGK PRİM ORANLARI
(01.01.2008’den İtibaren)
Hizmet Akdine Tabi Olanlar Açısından Prim Oranları (5510 Sayılı Kanun’un 4/1 (a) Bendi Kapsamında Olanlar
Sigorta Kolu	İşveren Payı (%)	Çalışan Payı (%)		Toplam (%)
İşsizlik Sigortası	2		1	3

İşsizlik maaşı Asgari Ücrete Endeksli olarak ödeniyor Buna göre; 27 Aralık 2019 Tarihli ve 30991 Sayılı Resmî Gazete ‘de 2020 yılında uygulanacak asgari ücret tutarına ilişkin Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı yayımlanmıştır.

Kararda, 01 Ocak 2020 – 31 Aralık 2020 tarihleri arasında brüt asgari ücret tutarının 2.943,00 TL olarak tespit edildiği belirtilmiştir.

 2020 yılı için sosyal güvenlik primine esas taban ücreti 2.943,00 TL ve tavan ücreti 22.072,50 TL olarak belirlenmiştir.

Bu duruma göre; Sosyal güvenlik primine esas taban ve tavan ücret olan 22.072,50 TL SGK Tavan Ücreti TL (2020 Aylık kazancın üst sınırı) primde ödemiş olsanız bile Sigortalı işsiz olarak nitelendirilen süreler içerisinde almış olacağınız ödeneklerin miktarı hiçbir suretle asgari ücretin brüt tutarının yüzde 80’ni aşamaz. Buna göre en yüksek işsizlik maaşı brüt 2.336,53‘dir.

4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunun Madde 50’sine göre; 4857 sayılı İş Kanunu’nun 39 uncu maddesine göre on altı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemez olan ilgili Kanun hükmünün yeniden düzenlenerek, İşsizlik Ödeneği Miktarının arttırılması gerekmektedir

02.01.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.