Musa Çakmakçı
Sosyal Güvenlik Uzmanı
musacakmakci.1907@gmail.com

Bir Haftalık Süre İçinde Kalmak Üzere İşveren Tarafından Verilen Diğer İzinlerle Hekim Raporuyla Verilen Hastalık Ve Dinlenme İzinlerinde İşçi Hafta Tatiline Hak Kazanmış Olup İşveren Tarafından Hafta Tatili Ücreti Ödenmek Zorundadır!

HAFTA TATİLİ NEDİR?

Hafta tatili ücretine ilişkin yasal hükümler 4857 sayılı iş kanununun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce İş Kanunun 63. Maddesine göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşuluyla yedi günlük bir zaman dilimi içerisinde kesintisiz 24 saat hafta tatili verilir.

Hafta tatili ücreti Madde 46-

Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, “işçilere tatil gününden önce 63’üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile” yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.

Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir.

Şu kadar ki;

a) Çalışmadığı halde kanunen çalışma süresinden sayılan zamanlar ile günlük ücret ödenen veya ödenmeyen kanundan veya sözleşmeden doğan tatil günleri,

b) (Değişik: 4/4/2015-6645/35 md.) Ek 2 nci maddede sayılan izin süreleri,

c) Bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinleri,

Çalışılmış günler gibi hesaba katılır.

Zorlayıcı ve ekonomik bir sebep olmadan işyerindeki çalışmanın haftanın bir veya birkaç gününde işveren tarafından tatil edilmesi halinde haftanın çalışılmayan günleri ücretli hafta tatiline hak kazanmak için çalışılmış sayılır.

Bir işyerinde işin bir haftadan fazla bir süre ile tatil edilmesini gerektiren zorlayıcı sebepler ortaya çıktığı zaman, 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebeplerden ötürü çalışılmayan günler için işçilere ödenen yarım ücret hafta tatili günü için de ödenir.

Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde hafta tatili ücreti işverence işçiye ödenir.

Çalışma süresi (1) Madde 63-

Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. (Ek cümle: 10/9/2014-6552/7 md.; Değişik cümle: 4/4/2015-6645/36 md.) Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir.

Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir. (Ek cümle: 6/5/2016- 6715/3 md.) Turizm sektöründe dört aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz; denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile altı aya kadar artırılabilir.

– (1) Bu maddenin birinci fıkrasına 10/9/2014 tarihli ve 6552 sayılı Kanunun 7 nci maddesiyle eklenen bu cümlenin yine aynı Kanunun yürürlüğünü düzenleyen 145 inci maddesiyle 1/1/2015 tarihinde yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır

Çalışma sürelerinin yukarıdaki esaslar çerçevesinde uygulama şekilleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir

PAZAR GÜNÜNÜN HAFTA TATİL GÜNÜ OLMASI KANUNİ BİR ZORUNLULUK MUDUR?

6098 sayılı yeni Borçlar Kanunu’nun hafta tatilini kural olarak pazar günü olarak belirleyen hükmünün

1. Hafta tatili ve iş arama izni

MADDE 421- İşveren, işçiye her hafta, kural olarak pazar günü veya durum ve koşullar buna imkân vermezse, bir tam çalışma günü tatil vermekle yükümlüdür.

İşveren, belirsiz süreli hizmet sözleşmesinin feshi hâlinde, bildirim süresi içinde işçiye ücretinde bir kesinti olmaksızın, günde iki saat iş arama izni vermekle yükümlüdür.

İzin saatlerinin ve günlerinin belirlenmesinde, işyerinin ve işçinin haklı menfaatleri göz önünde tutulur.

Borçlar Kanunu iş kanunlarına nazaran genel kanun niteliği taşımakla birlikte, hafta tatiline ilişkin 421. madde hükmünün ve bu hükümde hafta tatilini kural olarak pazar günü olarak belirleyen düzenlemenin iş kanunlarına tabi iş ilişkileri bakımından uygulanma kabiliyeti yoktur.

İş Kanunu özel olarak hafta tatili günü belirlememiştir. Kanunun aradığı temel şart, işveren tarafından bir haftalık süre içerisinde işçiye kesintisiz 24 saat dinlenme hakkı verilmesidir. Bu sebeple uygulamada sıklıkla görülen Pazar gününün tatil olması kanuni bir zorunluluk değildir. İşveren işin veya işçinin durumuna göre bir başka gün işçiye hafta tatili verebilmektedir.  

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin kararında;

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 46. maddesinde, işçinin tatil gününden önce aynı Yasanın 63. maddesine göre belirlenmiş olan iş günlerinde çalışmış olması koşuluyla, yedi günlük zaman dilimi içinde yirmidört saat dinlenme hakkının bulunduğu belirtilmiş, işçinin hafta tatili gününde çalışma karşılığı olmaksızın bir günlük ücrete hak kazanacağı da 46. maddenin ikinci fıkrasında hüküm altına alınmıştır. Hafta tatili izni kesintisiz en az yirmidört saattir. Bunun altında bir süre haftalık izin verilmesi durumunda, usulüne uygun şekilde hafta tatili izni kullandığından söz edilemez. Hafta tatili bölünerek kullandırılamaz. Buna göre hafta tatilinin yirmidört saatten az olarak kullandırılması halinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır. 2429 Sayılı Ulusal B. ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 3. maddesine göre, hafta tatili Pazar günüdür. Bu genel kural mutlak nitelikte olmayıp, hafta tatili izninin pazar günü dışında da kullandırılması mümkündür.   Hükmü bulunmaktadır.

YARGITAY 22. HUKUK DAİRESİ, E. 2016/27993, K. 2020/924, T. 22.1.2020

4857 Sayılı İş Kanunun 46. Maddesi Hafta tatili ücreti

Madde 46- Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü

Maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilir

İş sözleşmesinde ya da toplu iş sözleşmesinde aksi durum yoksa, işveren yönetim hakkı kapsamında hafta tatili olarak, hafta içi ya da hafta sonu uygun bir zamanı belirleyebilir.

HAFTA TATİLİNE HAK KAZANMAK İÇİN ÇALIŞMIŞ SAYILAN SÜRELER

Hafta tatiline hak kazanma noktasında çalışılmış gibi sayılan süreler Kanun md. 46/3’te belirtilmiştir. Buna göre;

Hafta tatili ücreti Madde 46

Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir.

Şu kadar ki;

a) Çalışmadığı halde kanunen çalışma süresinden sayılan zamanlar ile günlük ücret ödenen veya ödenmeyen kanundan veya sözleşmeden doğan tatil günleri,

b) (Değişik: 4/4/2015-6645/35 md.) Ek 2 nci maddede sayılan izin süreleri,

Mazeret izni Ek Madde 2 – (Ek: 4/4/2015-6645/35 md.) İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir.

İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir

c) Bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinleri, Çalışılmış günler gibi hesaba katılır.

Zorlayıcı ve ekonomik bir sebep olmadan işyerindeki çalışmanın haftanın bir veya birkaç gününde işveren tarafından tatil edilmesi halinde haftanın çalışılmayan günleri ücretli hafta tatiline hak kazanmak için çalışılmış sayılır.

Bir işyerinde işin bir haftadan fazla bir süre ile tatil edilmesini gerektiren zorlayıcı sebepler ortaya çıktığı zaman, 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebeplerden ötürü çalışılmayan günler için işçilere ödenen yarım ücret hafta tatili günü için de ödenir.

Hafta Tatiline Hak Kazanmak İçin Çalışılmış Sayılan Sürelerden sayılmaktadır.

HAFTA TATİLİ ÜCRETİ

Hafta tatili, işçinin haftanın yorgunluğunu atıp dinlenmesi amacıyla öngörülmüş haftalık bir dinlenme iznidir. Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir (4857 sayılı Kanun Md. 46).

Hafta tatili ücreti Madde 46

Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir.

Hafta tatili olarak ödenen ücret çıplak ücrettir (4857 sayılı Kanun Md. 50).

Tatil ücretine girmeyen kısımlar Madde 50-

Fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler, primler, işyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmaz

Saat ücretiyle çalışanların tatil ücreti, saat ücretinin 7,5 katıdır (4857 sayılı Kanun Md. 49).

Ücret şekillerine göre tatil ücreti Madde 49-

İşçinin tatil günü ücreti çalıştığı günlere göre bir güne düşen ücretidir. Parça başına, akort, götürü veya yüzde usulü ile çalışan işçilerin tatil günü ücreti, ödeme döneminde kazandığı ücretin aynı süre içinde çalıştığı günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır.

Saat ücreti ile çalışan işçilerin tatil günü ücreti saat ücretinin yedibuçuk katıdır.

Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığı tam olarak ödenen aylık ücretli işçilere 46, 47 ve 48 inci maddenin birinci fıkrası hükümleri uygulanmaz. Ancak bunlardan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışanlara ayrıca çalıştığı her gün için bir günlük ücreti ödenir.

Haftalık izin gününde çalışan işçilere, belirlenen haftalık çalışma süresinden fazla çalışmış olacağından, hafta tatili çalışması karşılığı olan ücret zamlı olarak ödenmelidir.

YARGITAY 9. Hukuk Dairesinin;

4857 sayılı İş Kanunu’nun 46’ncı maddesinin ikinci fıkrası gereğince, çalışılmayan hafta tatili günü için bir iş karşılığı olmaksızın işçinin ücreti tam olarak ödenir. Hafta tatilinde çalışan işçinin ücretinin nasıl hesaplanacağı yasalarda düzenlenmemiş ise de, Dairemizce hafta tatilinde yapılan çalışmanın fazla çalışma sayılacağı, buna göre ücretin yüzde elli zamlı ödenmesi gerektiği görüşü benimsenmiştir (Yargıtay 9.H.D. 23.5.1996 gün 1995/37960 E, 1996/11745 K.). Buna göre hafta tatilinde çalışılmışsa, çalışma karşılığı olmaksızın ödenmesi gereken bir yevmiye yanında, çalışmanın karşılığı da bir buçuk yevmiye olarak ödenmelidir. Şu hale göre çalışılan hafta tatilinin ücreti ikibuçuk yevmiye olmalıdır. Hükmü bulunmaktadır.

YARGITAY 9. Hukuk Dairesi Esas No: 2015/20269 Karar No: 2018/10069

Ayrıca Yargıtay’ın ilgili kararlarında;

• Hafta tatili kesintisiz 24 saat olarak kullandırılmak zorundadır. Hafta tatilinde işçinin 1 saatlik çalıştırılması halinde dahi hafta tatilini kesintiye uğratacağından, ister tam gün çalışılsın ister 1 saat çalışılsın hafta tatili ücretine tam olarak hükmedilmelidir.

YARGITAY 7.HUKUK DAİRESİ E.2014/13573 K.2014/22216 T.08.12.2014

• Hafta tatili kesintisiz yirmi dört saattir. Yirmi dört saatten az olarak kullandırılması halinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır. Hafta tatilinin pazar günü dışında kullandırılması mümkündür. Hafta tatilinde çalıştığını davacı işçi ispatlamakla yükümlüdür.

YARGITAY 9.HUKUK DAİRESİ E.2012/18891 K.2012/32580 T.01.10.2012

Kararları bulunmaktadır.

KISMİ SÜRELİ ÇALIŞAN İŞÇİNİN HAFTA TATİLİ ÜCRETİ KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA ESASINA GÖRE HESAPLANIP ÖDENMESİ GEREKMEKTEDİR!

YARGITAY 9. Hukuk Dairesinin;

Mahkemece, toplanan delillere dayanılarak mahkemece bozma ilamına uyulmasına karar verilerek yapılan keşif sonucu davacının yaptığı işlerin haftada 14 ayda 60 saatini aldığı, kısmi süreli çalıştığı belirlenmiş, kısmi süreli çalışmada hafta tatiline hak kazanılamayacağı gerekçesiyle hafta tatili alacağının reddine, diğer taleplerin kısmen kabulüne karar verilmiştir

Kararı taraflar vekilleri temyiz etmiştir

Dosya kapsamından, davacının haftanın yedi günü çalışmasına rağmen hafta tatili ücret alacağının ödenmediği sabit olup, söz konusu alacağın, kısmi süreli çalışma esasına göre hesaplama yapılan 15.03.2021 tarihli bilirkişi raporuna göre hüküm altına alınması gerekmektedir. Hükmü bulunmaktadır.

Yargıtay 9. HD., E. 2021/7386 K. 2021/11845

BİR HAFTALIK SÜRE İÇİNDE KALMAK ÜZERE İŞVEREN TARAFINDAN VERİLEN DİĞER İZİNLERLE HEKİM RAPORUYLA VERİLEN HASTALIK VE DİNLENME İZİNLERİNDE İŞÇİ HAFTA TATİLİNE HAK KAZANMIŞ OLUP İŞVEREN TARAFINDAN HAFTA TATİLİ ÜCRETİ ÖDENMEK ZORUNDADIR!

İş Kanunu’nun "Hafta Tatili Ücretini" düzenleyen 46’ncı maddesinin birinci fıkrasında, İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde genel olarak haftada 45 saat çalışmış olmak koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz olarak en az yirmi dört saat dinleme verileceği hükme bağlanmıştır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 46. maddesine göre, "Bu kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce yasanın 63. maddesine göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme verilir". Buna göre, hafta tatili ücretinden yararlanabilmek için, İş Kanunu’nun uygulama alanı içinde olmak ve haftanın tatilden önceki iş günlerinde çalışmış olmak şartları bulunmaktadır.

1475 sayılı kanun açısından hafta tatili izni ve ücretine hak kazanmak için hafta tatilinden önceki 6 işgününde iş sürelerine uygun olarak çalışılması koşul iken, bu durum 4857 sayılı yasada hafta tatili izni ve ücretine hak kazanmak için tatil gününden önce 63. maddeye göre belirlenen işgünlerinde çalışılmış olması yeterli görülmüştür.

4857 sayılı İş Kanunun 46. maddesine göre; bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinleri hafta tatiline hak kazanmak için çalışılmış günler gibi hesaba katılmaktadır. Bu bağlamda, hafta içinde raporlu olunması ve işveren tarafından izin verilmesi halinde hafta tatili hakkı ortadan kalkmamaktadır.

SONUÇ OLARAK

4857 sayılı İş Kanunu’nun 46. maddesinde işçinin, tatil gününden önce aynı yasanın 63. maddesine göre belirlenmiş olan iş günlerinde çalışmış olması koşuluyla yedi günlük zaman dilimi içinde 24 saat dinlenme hakkının bulunduğu açıklanmıştır. İşçinin hafta tatili gününde çalışma karşılığı olmaksızın bir günlük ücrete hak kazanacağı da 46. maddenin 2. fıkrasında ifade edilmiştir.

Hafta tatili izni kesintisiz en az 24 saattir. Bunun altında bir süre haftalık izin verilmesi durumunda, usulüne uygun şekilde hafta tatili izni kullandığından söz edilemez.

Ayrıca, hafta tatili bölünerek kullandırılamaz. Buna göre hafta tatilinin 24 saatten az olarak kullandırılması halinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır.

2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 3. maddesine göre hafta tatili Pazar günüdür kural bu şekilde olmakla birlikte, işçiye pazar günü dışında hafta tatili izni kullandırılması mümkündür.

Hafta tatili gününde çalıştığını iddia eden işçi norm kuramı uyarınca bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda yer alan hafta tatili ücreti ödemesinin yapıldığı varsayılır. Bordroda ilgili bölümünün boş olması ya da bordronun imza taşımaması halinde işçi, hafta tatilinde çalışma yaptığını her türlü delille ispat edebilir.

Hafta tatillerinde çalışıldığının ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları, yazılı delil niteliğindedir. Ancak, sözü edilen çalışmanın bu tür yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir.

Yukarıdaki ilgili Yargıtay kararında hüküm altına alındığı üzere;

• İşçinin haftanın yedi günü çalışmasına rağmen hafta tatili ücret alacağının ödenmediği tespit edilmiş olup KISMİ SÜRELİ ÇALIŞAN İŞÇİNİN HAFTA TATİLİ ÜCRETİ KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA ESASINA GÖRE HESAPLANIP ÖDENMESİ GEREKMEKTEDİR. Kararı verilmiştir.

İlgili karara göre Kısmi çalışan işçilere “HAFTA TATİLİ ÜCRETİ KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA ESASINA GÖRE HESAPLANIP ÖDENMESİ GEREKMEKTEDİR”

• 4857 sayılı İş Kanunun 46. maddesine göre; bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinlerinin hafta tatiline hak kazanmak için çalışılmış günler gibi hesaba katılması gerektiği, hafta içinde raporlu olunması ve işveren tarafından izin verilmesi halinde hafta tatili hakkının ortadan kalkmadığı “BİR HAFTALIK SÜRE İÇİNDE KALMAK ÜZERE İŞVEREN TARAFINDAN VERİLEN DİĞER İZİNLERLE HEKİM RAPORUYLA VERİLEN HASTALIK VE DİNLENME İZİNLERİNDE İŞÇİ HAFTA TATİLİNE HAK KAZANMIŞ OLUP İŞVEREN TARAFINDAN HAFTA TATİLİ ÜCRETİ ÖDENMEK ZORUNDADIR”

Hafta tatilinin işçinin anayasal ve kanuni bir hakkı olduğu, işçiye için hafta tatili izninin kullandırılmamasının, 4857 sayılı İş Yasası’nın 24–II. bendi bağlamında haklı nedenle iş akdini bildirimsiz ve tazminatsız feshetme sonucunu ortaya çıkaracağı da unutulmamalıdır.        

22.05.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.