Musa Çakmakçı
Sosyal Güvenlik Uzmanı
musacakmakci.1907@gmail.com

18 Yaşından Önceki Sigortalılık Emekliliği Etkiler Mi? 18 Yaşın Altında Geçen Hizmetler EYT Kapsamında Sayılır Mı?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 38 inci maddesi uyarınca, 18 yaşından önce sigortaya girmiş ve haklarında uzun vadeli sigorta kolları (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası) primi ödenmiş olanların, 18 yaşını doldurdukları tarih sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabul edilir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, sadece prim ödeme gün sayılarının ve emeklilik için aranan yaşın hesabında dikkate alınacaktır.

Uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık süresi

MADDE 38- (Değişik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/24 md.) Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında dikkate alınacak sigortalılık süresinin başlangıcı; sigortalının, mülga 2/6/1949 tarihli ve 5417 sayılı İhtiyarlık Sigortası Kanununa, mülga 4/2/1957 tarihli ve 6900 sayılı Malûliyet, İhtiyarlık ve Ölüm Sigortaları Hakkında Kanuna, 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununa, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanununa, bu Kanunla mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıklara veya bu Kanuna tâbi olarak malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa kapsama girdiği tarih olarak kabul edilir. Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri hükümleri saklıdır.

Bu Kanunun uygulanmasında 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi olanların sigortalılık süresi, 18 yaşını doldurdukları tarihte başlamış kabul edilir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilir.

(Değişik üçüncü fıkra: 17/4/2008-5754/24 md.) Aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınan sigortalılık süreleri, sigortalılığın başlangıç tarihi ile sigortalının aylık bağlanması için yazılı istekte bulunduğu, aylık bağlanması için istekte bulunmayan sigortalılar için ise ölüm tarihi arasında geçen süredir. 4’üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılar bakımından sigortalılık süresi; sigortalılığın başlangıç tarihi ile 48 inci maddeye göre yetkili makamdan emekliye sevk onayının alınarak görevi ile ilişiğinin kesildiği ayın son günü arasında geçen süredir.

(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/24 md.) Vazife malullüğü aylığı almakta iken, çalışmaya başlamaları nedeniyle haklarında uzun vadeli sigorta hükümleri uygulananlar için malullük, yaşlılık ve ölüm aylığı bağlanmasında veya toptan ödeme yapılmasında esas alınacak sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve prime esas kazancın hesaplanmasında, vazife malullüğü aylığı bağlandığı tarihten önceki süreler dikkate alınmaz.

5510 Sayılı Kanun’un Geçici 6’ncı maddesinin birinci fıkrasına göre 506 sayılı Kanununa göre 01.04.1981 tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescil edilmiş olanlar hakkında, 5510 sayılı Kanunun 38’inci maddesinin ikinci fıkrasındaki sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihten başlayacağına ilişkin hükmü uygulanmaz.

506 sayılı Kanuna ilişkin geçiş hükümleri

GEÇİCİ MADDE 6- 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanuna göre 1/4/1981 tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescil edilmiş olanlar hakkında, bu Kanunun 38 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihten başlayacağına ilişkin hükmü uygulanmaz.

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga ek 24’üncü maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlarca, Kuruma ödenmeyen sosyal yardım zamları, Hazine tarafından ilgili kurum ve kuruluşlardan tahsil edilmek üzere Kuruma ödenir.

(Değişik üçüncü fıkra: 17/4/2008-5754/69 md.) 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılmış olan işyeri tescilleri, bu Kanun hükümlerine göre yapılmış sayılır.

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga 86’ncı maddesi hükmüne göre topluluk sigortasına tâbi olanların ödedikleri iş kazası, meslek hastalığı, hastalık, analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri genel sağlık sigortası dahil bu Kanuna göre ödenmiş sayılır. Bu süreler yatırıldıkları sigorta kolları bakımından başlangıç süresi ve prim ödeme gün sayısı olarak kabul edilir.

Bu Kanunun yürürlük tarihi itibarıyla 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga 86’ncı maddesine göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları bakımından topluluk sigortasına devam edenler, bu Kanunun 4’üncü maddesi kapsamında durumları değerlendirilerek, durumlarına uyan bent kapsamında sigortalı sayılırlar. Bunların kendileri veya işverenleri tarafından verilmesi gereken belgeler en geç üç ay içinde Kuruma verilmek zorundadır

Diğer bir ifadeyle, 4/A sigortalılarından, sigortalık süresinin başlangıcı;

• 01.04.1981 tarihinden önce ise bu tarih,
• 01.04.1981 tarihinden sonra ise 18 yaşını doldurulduğu tarih,

Sigortalılık süresinin başlangıcı sayılır.

Ancak 18 yaşın öncesinde geçen çalışma süreleri iptal edilmeyip, prim ödeme gün sayısına ilave edilir. Bu durum 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olan 4/A sigortalıları için yalnızca yaşlılık aylığı için geçerli olup, malullük ve ölüm aylıklarında uygulanmaz. Malullük ve ölüm aylıklarında 18 yaş uygulaması ilk  defa 5510 sayılı Kanununa göre sigortalı olanlar için geçerlidir.

ÖRNEK 1:

15.10.1970 doğumlu kadın sigortalı Şebnem Hanım sigortalı ilk defa 18 yaşını doldurmadan 24.05.1988 tarihinde çalışmaya başlamıştır. Sigortalının yaşlılık aylığına hak kazanma koşullarına bakıldığında, 20 yıl 45 yaş ve 5300 prim gün sayısı koşullarının arandığı anlaşılmıştır. Sigortalı 18 yaşını doldurmadan sigortalı olarak çalışmaya başladığından, 20 yıllık sigortalılık süresinin tespitinde 18 yaşını doldurduğu 15.10.1988 tarihi sigortalılık süresi başlangıcı alınarak 20 yıllık sigortalılık süresini 15.10.2008 tarihinde dolduracaktır.

ÖRNEK 2:

02.09.1992 doğumlu sigortalı ilk defa 18 yaşını doldurmadan 05.07.2009 tarihinde 4/A kapsamında çalışmaya başlamış ve 1350 gün prim ödeyerek 15.03.2015 tarihinde ölmüştür. Ölen sigortalının 1800 gününün bulunmaması nedeniyle hak sahiplerine 5 yıllık sigortalılık süresi ve en az 900 prim gün sayısı üzerinden aylık bağlanacaktır.

5 yıllık sigortalılık süresinin tespitinde, ölen sigortalının işe girdiği tarihte 18 yaşını doldurmaması nedeniyle 18 yaşını doldurduğu 02.09.2010 tarihi sigortalılık başlangıç tarihi olarak dikkate alınır.

Bu duruma göre:

ÖLÜM TARİHİ	15	3	2015
18 YAŞIN DOLDUĞU TARİH	2	9	2010
KIDEM	13 GÜN	9 AY	4 YIL

Ölüm aylığı bağlanabilmesi için gerekli olan 900 prim ödeme gün sayısı yerine geldiği halde 5 yıllık sigortalılık süresi şartı oluşmadığından ölüm aylığı bağlanamaz.

18 YAŞ ÖNCESİ ÇALIŞMALAR EMEKLİLİĞİ ETKİLER Mİ?

SGK’nın 2018/38 sayılı genelgesinin “1.1.3. 18 Yaşın Altında Geçen Hizmetler” alt başlıklı bölümünde;

1.1.3. 18 Yaşın Altında Geçen Hizmetler Kanuna göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında, 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olanların sigortalılık sürelerinin 18 yaşını doldurdukları tarihte başladığı kabul edilecektir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, sadece prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilecektir.

4/1-(b) ve 4/1-(c) bendi kapsamındaki sigortalılardan, bir meslek veya sanat okulunu bitirerek, 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimleriyle ilgili görevlerde çalışanlar için 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmayacağından, bu kapsamda 18 yaşın altında kazai rüşt kararı tarihinden itibaren başlayan sigortalılık başlangıç tarihleri, aynı zamanda sigortalılık süresinin başlangıç tarihi olarak esas alınacaktır.

Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olan 4/1-(a) ve 4/1-(b) sigortalıları için yalnızca yaşlılık aylığı bağlanmasında geçerli olan 18 yaş uygulaması, malullük ve ölüm aylıklarında uygulanmayacaktır.

Kanunun geçici 6’ncı maddesinin birinci fıkrasında, 506 sayılı Kanuna göre 1/4/1981 tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescil edilmiş olanlar hakkında, Kanunun 38 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihten başlayacağına ilişkin hükmünün uygulanmayacağı öngörülmüştür. Buna göre, 4/1-(a) sigortalılarının, sigortalılık süresinin başlangıcı;

 

- 1/4/1981 tarihinden önce ise yaşa bakılmaksızın sigortalılık süresinin başlangıç tarihi,- 1/4/1981(dahil) tarihinden sonra ise 18 yaşın doldurulduğu tarih,

Olarak dikkate alınacaktır. Ancak, 18 yaş öncesinde geçen çalışma süreleri prim ödeme gün sayısına ilave edilecektir.

Sigortalıların 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesine göre aylığa hak kazanma koşullarının belirlenmesinde 18 yaş uygulamasına bakılmaksızın, ilk işe giriş tarihine göre yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi koşulları tespit edilecektir. Söz konusu koşullardan sigortalılık süresi koşulunun tahsis talep tarihinde yerine gelip gelmediği incelenirken ise, 18 yaş uygulamasına bakılacaktır.

Örnek 1: 10/1/1969 doğum tarihli kadın sigortalı 17 yaşında iken 20/3/1986 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başlamıştır. Sigortalının 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin (B) bendine göre aylığa hak kazanma koşulları 18 yaş uygulamasına bakılmaksızın 20/3/1986 tarihli girişine göre 20 yıl, 42 yaş, 5075 gün olarak tespit edilmiştir. Sigortalı tahsis talebinde bulunduğu zaman bu şartlardan 20 yıllık sigortalılık süresi şartının yerine gelip gelmediğinin tespitinde sigortalının 18 yaşını doldurduğu 10/1/1987 tarihi sigortalılık başlangıç tarihi olarak dikkate alınacak ve 20 yıllık sigortalılık süre şartı bu tarihe göre belirlenecektir. Dolayısıyla, sigortalılık süresi 10/1/2007 tarihinde dolacaktır.

Örnek 2: İlk işe giriş tarihi: 1/1/2009

Doğum tarihi: 10/7/1994

Tahsis talep tarihi: 12/9/2021

Prim gün sayısı: 2000 gün

Çalışma gücü kayıp oranı: %70

Aylığa hak kazanma koşulları: 10 yıl sigortalılık süresi, 1800 prim gün sayısı

Tahsis talep tarihi:             12 9 2021

18 yaşın dolduğu tarih: -10 7 2012

                                         2 gün 2 Ay 9 Yıl

Sigortalının 9 yıl sigortalılık süresi bulunması nedeniyle tarafına malullük aylığı bağlanmayacaktır. Ancak, bu sigortalının 2008/Ekim tarihinden itibaren ilk defa 4/1-(b) veya 4/1-(c) kapsamında sigortalı olup, bir meslek veya sanat okulunu bitirerek 4721 sayılı Kanun hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimiyle ilgili görevlerde çalışması halinde;

Tahsis talep tarihi: 12 9 2021

İlk işe giriş tarihi: - 1 1 2009

                             11gün 8 Ay 12 Yıl  

Sigortalının 10 yıldan fazla sigortalılık süresi bulunması nedeniyle tarafına malullük aylığı bağlanacaktır.

Örnek 3: Doğum tarihi: 3/10/1993

İlk işe giriş tarihi: 1/6/2010

Ölüm tarihi: 19/7/2016

Prim gün sayısı: 1000 gün

Aylığa hak kazanma koşulları: 5 yıl sigortalık süresi, 900 prim gün sayısı

Ölüm tarihi:                     19 7 2016

18 yaşın dolduğu tarih:- 3 10 2011

                                       16 gün 9Ay 4 Yıl

Buna göre, en son 4/1-(a) kapsamında iken vefat eden sigortalının hak sahiplerine, 5 yıllık sigortalılık süresi şartı oluşmadığından ölüm aylığı bağlanamayacaktır.

18 YAŞIN ALTINDA GEÇEN HİZMETLER EYT KAPSAMINDA SAYILIR MI?

EYT KAPSAMINDA OLANLAR

8 Eylül 1999 (dahil) tarihinden önce herhangi bir sigortalılık (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı, özel banka emekli sandığı) kapsamında sigortalı olanlar EYT kapsamında sayılıyor.

Zira 9 Eylül 1999 tarihinde 4447 Sayılı Kanun'la yapılan değişiklik öncesinde yaş koşulu aranmaksızın;

■ 4/a (SSK) sigortalıları 5.000 prim günü ve kadınlar 20, erkekler 25 yıl sigortalılık süresi,

■ 4/b (Bağ-Kur) sigortalıları kadın ise 20 tam yıl (7.200 gün), erkek ise 25 tam yıl (9.000 gün) prim günü,

■ 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında iştirakçi olan kadınlar 20, erkekler 25 tam yıl hizmet süresi,

Koşullarını sağladıklarında emekli olabiliyordu.

Yapılan değişiklikle, sigortalılık süresi ve prim günü/hizmet süresi koşullarının yanı sıra bir de kadınlar için 58, erkekler için 60 yaş koşulu getirildi. 9 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar için de kademeli yaş koşulu öngörüldü.

Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili olarak şu anda ortada yazılı bir çalışma taslağı olmadığından, EYT’liler için öngörülecek emeklilik koşulları konusunda bir veri elimizde bulunmaması nedeni ile kesin bir bilgi verebilmek olası değil ancak;

Bu bağlamda, EYT kapsamında sayılmak için öncelikle sigorta başlangıcının 8 Eylül 1999 (dahil) tarihinden önce olması ya da sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 tarihinden sonra olmakla birlikte sigorta başlangıç tarihinden önceki sürelerin borçlanılmasına bağlı olarak sigorta başlangıç tarihinin 8 Eylül 1999 tarihi öncesine çekilmiş olması gerekiyor. Bu şekilde sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 (dahil) tarihinden önce olanlar EYT kapsamında sayılıyor.

Sonuç olarak

18 yaşından önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilecektir (5510 s. Kanun md. 38, 506 s. Kanun md. 60).

18 yaşından önceki çalışma tarihi, sigortalılık başlangıcı olarak sayılır mı?

Burada 01.04.1981 tarihinden önceki ve sonraki dönem olmak üzere ikili bir ayrıma gitmek gereklidir.

• 01.04.1981 sonrası dönemde 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına

 Tabi olanların sigortalılık süresi, 18 yaşını doldurdukları tarihte başlamış kabul edilir (506 s. Kanun md. 60, 5510 s. Kanun md. 38).

• 01.04.1981 öncesi dönemde 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına

 Tabi olanların sigortalılık süresi, yaşa bakılmaksızın sigortalılık süresinin başlangıç tarihi olarak dikkate alınacaktır (506 s. Kanun geçici md. 54, 5510 s. Kanun geçici md. 6).

01.04.1981 tarihi sonrasında 18 yaş öncesinde geçen sigortalı çalışmalarda, sigortalılık süresinin başlangıcı 18 yaşın doldurulduğu tarih esas alınacaktır. Ancak burada çok önemli bir ayrıma dikkat etmek gereklidir.

 Sigortalıların 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesine göre aylığa hak kazanma koşullarının belirlenmesinde 18 yaş uygulamasına bakılmaksızın, ilk işe giriş tarihine göre yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi koşulları tespit edilecektir. Söz konusu koşullardan sigortalılık süresi koşulunun tahsis talep tarihinde yerine gelip gelmediği incelenirken ise, 18 yaş uygulamasına bakılacaktır (2011/58 s. Genelge).

4/B ve 4/C kapsamındaki sigortalılardan, bir meslek veya sanat okulunu bitirerek, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimleriyle ilgili görevlerde çalışanlar için 18 yaşını bitirilmiş olması şartı aranmayacağından, bu kapsamda 18 yaşın altında kazai rüşt kararı tarihinden itibaren başlayan sigortalılık başlangıç tarihleri, aynı zamanda sigortalılık süresinin başlangıç tarihi olarak esas alınacaktır.

19.08.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.