Vergi Müfettişi Fırat İnsel Sporcu Ücretlerinden Tevkif Yoluyla Alınan Gelir Vergisinin İadesi Hakkında Güncel Mevzuat Değişikliklerinin Gıyıl Gıyıl İrdelenmesi (15.11.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Musa Çakmakçı
Sosyal Güvenlik Uzmanı
musacakmakci.1907@gmail.com

Yarım Gün Tatil Olan 28 Ekim ve Arife Günleri Çalışılması Halinde Yarım Günlük İlave Ücret Ödemesi Yapılması Gerekmektedir

2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’a göre bir takvim yılı içinde ulusal bayram ve genel tatil günlerinin toplamı 15.5 gündür. Buna göre ulusal bayramlar ve genel tatiller aşağıdaki gibi olacaktır;

2022 YILI RESMİ TATİL GÜNLERİ

NOT: 17.03.1981 tarih ve 2429 sayılı ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER HAKKINDA KANUN 'a göre hazırlanmıştır.
*25.10.2016 kabul tarihi ve 6752 sayılı ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR Kanun’a göre hazırlanmıştır.

İş Kanunumuzda işçilerin çalıştırılamayacağı günler, çalıştırıldığı takdirde işçinin onayının alınması gerektiği ve bu günlerde yapılan çalışmaların normal ücretlendirmeden farklı olacağı Yasa ile korunmaktadır.

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işçinin çalıştırılmaması esastır. Ancak İş Kanunu yine de bu günlerde işçilerin çalıştırılabilmesinin de önünü açmıştır. İş Kanunu’na göre Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir

4857 Sayılı İş Kanunu

MADDE 44

ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL GÜNLERİNDE ÇALIŞMA

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir.

Bu günlere ait ücretler 47’nci maddeye göre ödenir

4857 sayılı İş Kanunu’nun 44. maddesine göre, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılabilecektir. İş sözleşmesinde veya Toplu İş Sözleşmesinde ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılma zorunluluğu olmayan işçiler zorla çalıştırılamayacaktır.

ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL ÜCRETİ

Bu günlere ait ücretler 47’nci maddeye göre ödenir;

4857 Sayılı İş Kanunu

MADDE 47;

Genel Tatil Ücreti

Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.
Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde işçilerin ulusal bayram ve genel tatil ücretleri işverence işçiye ödenir.” hükmü yer almaktadır.

İşçi, resmî tatilde çalışmazsa o günün ücretini tam olarak alacaktır. Resmî tatilde işçi, çalışırsa ayrıca bir günlük ücreti daha ödenecektir. “Kanun'da çalışmanın ne kadar süreyle olup olmadığına ilişkin bir sınırlama getirilmemiştir. Dolayısıyla resmî tatilde bir saat de çalışılsa 7,5 saat de çalışılsa karşılığı bir günlük ücret olacaktır”. İşçiler Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde tatil yapmayarak çalışırlarsa çalıştıkları her gün için ilave bir günlük ücrete hak kazanırlar. Söz konusu hüküm nispi emredici nitelikte olduğu için iş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleriyle bu günlerde çalışan işçilere bir günlük ücretten daha fazla ücret ödeneceği kararlaştırılabilir.

Resmî tatil günlerindeki çalışmalar, kural olarak fazla çalışma değildir. Ancak, resmî tatilde çalışıldığı için haftalık çalışma süresi aşılmışsa aşılan süre için fazla çalışma ücretinin ödenmesi gerekecektir. Fazla çalışma ücreti %50 artırımlı olarak hesaplandığı için, daha fazla olacaktır. Fakat burada bir karşılaştırma yaparak, işçi açısından hangisi fazla ise onun ödenmesi gerekecektir.

Örneğin, resmî tatilde 1 saat çalışan işçiye bu çalışma haftalık 45 saatlik aşılarak yapılmış olsa dahi o günün ücreti yani 7,5 saat karşılığı ücret ödenir, 1 saatlik fazla çalışma ücreti ödenmez. Çünkü 7,5 saatlik ücret, 1,5 saatlik ücretten daha fazladır

İşçiler Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde tatil yapmayarak çalışmazlar ise bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretini tam olarak alırlar.

ÖRNEK: Aylık ücreti 6.000 TL olan bir işçi 19 Mayıs 2022 tarihinde genel tatil iznini kullanmıştır. Bu durumda 2022/ Mayıs Ayında işçiye 6.000 TL aylık ücret ödenmelidir.

İşçiler Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde tatil yapmayarak çalışırlarsa çalıştıkları her gün için ilave bir günlük ücrete hak kazanırlar

ÖRNEK: Aylık ücreti 6.000 TL. olan ve 19 Mayıs 2022 günü tatil yapmayarak çalışan işçiye söz konusu çalışması için bir günlük ücret olarak: 6.000/30=200 TL ücret ödenir. Bu kapsamda 2022 / Mayıs ayı için işçiye toplamda 6.200 TL ücret ödenmelidir.

ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL GÜNLERİNDE ÇALIŞTIRILAN İŞÇİLERE ÜCRET YERİNE İZİN VERİLEBİLİR Mİ?

Denetim yaptığım bazı işyerlerinde böyle uygulamalar olduğunu görüyorum. Şunu net bir şekilde ifade etmeliyim ki; resmî tatil çalışması yapılmışsa, bunun karşılığında işçiye ücret vermek yerine izin kullandırmak mümkün değildir. İşçinin rızası bile olsa, bu durum yasal olmaz.

Ulusal bayram ile genel tatil günü olarak kabul edilen bu günlerde çalışan işçiye, o günlük yevmiyesi dışında bir yevmiye daha ödenmesi gerektiği İş Kanunu’nda öngörülmüştür. İş Kanunu’nun 47nci maddesine göre kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen bu günlerde işçiler çalışmazsa, bir iş karşılığı olmaksızın o güne ait ücretleri tam olarak ödenirken; tatil yapmayıp da çalışırlarsa ayrıca çalıştıkları her gün için bir günlük ücretleri de ödenir.

İşçilerin Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinde çalıştırılıp, ertesi gün ya da başka bir zaman izin verilmesi yasal değildir. Asıl olan çalışmaları karşılığı Yasanın öngördüğü zamlı ücreti ödemektir. Yargıtay Dokuzuncu Hukuk Dairesine göre de “İş Kanunu’nda fiili izin müessesesi yalnızca fazla çalışma için öngörülmüş olup çalışılan hafta ve genel tatil karşılığı izinle telafi edilemez (Yarg.9.HD.25.06.2018 T., E.2018/5764, K.2018/13666). İşçilerin hafta ve genel tatil yapmayarak çalışmaları halinde, hafta tatilinde her gün için 1,5 kat, genel tatillerde ise, 1 kat fazla günlük ücret ödenir

Bununla birlikte “iş sözleşmesinde ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmanın ücrete dahil olduğu şartı da Yargıtay’ın ilgili diğer kararları gereği geçerli kabul edilmemektedir.”

İşçiye bu günlerdeki çalışmalarına karşılık izin verilmesi yani serbest zaman uygulaması İş Kanunu’na göre mümkün değildir.

ARİFE GÜNÜ ÇALIŞAN İŞÇİYE FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ ÖDENİR Mİ?

ARİFE GÜNÜ ÇALIŞMA ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?

İşçinin, arife gününde saat 13:00’den sonra çalışmaması durumunda ücretini tam alacağı konusunda tereddüt yoktur.
Ancak, arife günü saat 13:00’ten sonra yapılan çalışmalar için yanlış bir algı var.

Fazla mesai tahakkuku yapılarak arife günü saat 13:00’ten sonra yapılan çalışmalar

İçin çalışılan her fazladan saat için ödenecek ücret %50 zamlı mı ödenecek?

Arife günü saat 13:00’ten sonra yapılan çalışmalar için bir günlük ücret mi

Ödenecek?

Arife günü saat 13:00’ten sonra yapılan çalışmalar için yarım gün için ilave (½)

Yarım günlük ücret mi ödenecek?

Arife gününde çalışan her işçiye fazla mesai ödenmesi gerektiği yönünde yanlış bir algı var Özellikle Şirketlerde yaptığımız İş ve Sosyal Güvenlik mevzuat denetimlerinde sıklıkla karşılaştığımız üzere Bordro tahakkuklarında arife günü saat 13.00’den sonra yapılan çalışmalara fazla mesai tahakkuku yapıldığı tespit etmekteyiz.

Fazla mesai yapılıp yapılmadığı işçinin hafta tatilinden sonraki günlerdeki çalışmalarının 45 saatin üzerine çıkıp çıkmadığına bakılır. Arife gününden önceki günlerde 45 saatin üzerinde çalışmış işçiye arife günündeki çalışması için fazla mesai ödenir. Arife günü İş Kanunu’na göre genel tatil günüdür ve genel tatil günlerindeki ücret ödeme kriterlerine göre işçiye ücret ödenir.

Konuya ilişkin Y. 7. HD Yargıtay kararında;

Ulusal bayram genel tatil alacakları çalışılan günler için 1 yevmiye, yarım gün tatil olan 28 Ekim ve arife günleri için yarım yevmiye hesabıyla belirlenmelidir.

7. HD., E. 2013/1191 K. 2013/2000 hükmü bulunmaktadır.

Ayrıca Konuya ilişkin Y. 7. HD Yargıtay kararında;

“...Ulusal bayram genel tatil alacakları çalışılan günler için 1 yevmiye, yarım gün tatil olan 28 Ekim ve arefe günleri için yarım yevmiye hesabıyla belirlenmelidir

YARGITAY 7. Hukuk Dairesi Esas No: 2014/12375 Karar No: 2014/18477 hükmü gereği;

Bayram tatili arife günü saat 13:00’ten itibaren başladığından işçinin 13:00’ten sonra çalıştırılmaması, çalıştırılması halinde ilave ücretin ödenmesi gerekmektedir. 28 Ekim saat 13:00’ten sonra yapılan çalışmalar için işçiye ilave (½)yarım günlük ilave ücret ödemesi yapılmalıdır.
Örneğin:

Arife günü saat 13:00’den sonra çalışmayan işçinin ücreti bir iş karşılığı olmaksızın

Tam olarak ödenecektir. İşçinin gündeliği 200 TL ise, bu işçiye bir iş karşılığı olmaksızın 200 TL ödenecektir.

İşçi Arife günü saat 13:00’den sonra çalışırsa, yani tam gün çalışırsa, ½ oranında

İlave yevmiye ücret olarak 100 TL ödenecektir. İşçiye ödenecek toplam ücret ise 200+100 = 300 TL olacaktır.

SONUÇ OLARAK

2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanununa göre Arife günü yapılan yarım günlük çalışmanın karşılığında işçiye ilave (½)yarım günlük ilave genel tatil ücret ödemesi yapılması gerekmektedir.

İşçiye yapılacak tatil günü çalışması ödemesi ücret niteliğinde olup sigorta primi, Gelir vergisi ve damga vergisine tabi olduğundan işverenlerce ödenmediği takdirde geriye dönük verilecek ek belgeler nedeniyle ilgili kurumlar nezdinde de sorunlar yaşanabilecektir. Ayrıca işçinin ücretinin ödenmemesi ona haklı fesih imkânı veriyorsa, Arife günü yapılan yarım günlük çalışmasına ait ilave (½)yarım günlük ilave genel tatil ücretinin ödenmemesi de işçi için haklı nedenle fesih nedenidir.

Özellikle denetim yaptığım bazı işyerlerinde Arife günü saat 13:00’den sonra yapılan çalışmalar için çalışma karşılığı çalışanlara “işçiye ilave (½)yarım günlük ilave genel tatil ücret ödemesi yapılması yerine” çalışılan her fazladan saat için ödenecek ücret Fazla Çalışma ücreti %50 zamlı olarak hesaplanarak genel tatil ücreti yanlış hesaplama yapıldığı tespit etmekteyiz.

Resmî tatilde tatil yapmayıp çalışan işçilere 4857 sayılı İş Kanunu’nun 47. Maddesine istinaden “çalışılan her gün için bir günlük ücreti” ödenmesi gerekmektedir. Ayrıca Arife günü yapılan yarım günlük çalışmanın karşılığında işçiye ilave (½)yarım günlük ilave genel tatil ücret ödemesi yapılması gerekmektedir.

Arife öğleden sonra çalışmasına ait ilave (½)yarım günlük ilave genel tatil ücretinin ödenmemesi de işçi için haklı nedenle fesih nedenidir.

05.07.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)