Musa Çakmakçı
Sosyal Güvenlik Uzmanı
musacakmakci.1907@gmail.com

İşçinin Bir Kısım Ücret Alacaklarının İradesi Dışında İşveren Tarafından Yemek Kartına Yüklenmesi İşçi Açısından Haklı Nedenle Fesih İmkânı Verir Mi?

İş sözleşmesinin haklı nedenle feshi İş Kanunu’nda işçi ve işveren açısından ayrı ayrı düzenlenmiştir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24’üncü maddesinde işçinin, 25’inci maddesinde de işverenin haklı fesih nedenleri sayılmıştır.

Buna göre, işçinin haklı fesih sebepleri;

İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı

Madde 24- Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

I. Sağlık sebepleri:

a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.

b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.

c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.

d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.

e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa yahut çalışma şartları uygulanmazsa.

III. Zorlayıcı sebepler: İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa olarak üç başlık altında toplanmış;

İşverenin haklı nedenle fesih sebepleri ise;

İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı

Madde 25- Süresi belirli olsun veya olmasın işveren, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

I- Sağlık sebepleri: a) İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hâle gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi. (1)

 (1) 25/4/2013 tarihli ve 6462 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, bu alt bentte yer alan “veya sakatlığa uğraması halinde” ibaresi “yakalanması veya engelli hâle gelmesi durumunda” şeklinde değiştirilmiştir

b) İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması durumunda.

(a) alt bendinde sayılan sebepler dışında işçinin hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için iş sözleşmesini bildirimsiz fesih hakkı; belirtilen hallerin işçinin işyerindeki çalışma süresine göre 17’nci maddedeki bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre 74’üncü maddedeki sürenin bitiminde başlar. Ancak işçinin iş sözleşmesinin askıda kalması nedeniyle işine gidemediği süreler için ücret işlemez.

II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.

b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması.

c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.

d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması. (1)

e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.

f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi. g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.

h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi. ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

III- Zorlayıcı sebepler: İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması.

IV- İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlığın 17’nci maddedeki bildirim süresini aşması. İşçi feshin yukarıdaki bentlerde öngörülen sebeplere uygun olmadığı iddiası ile 18, 20 ve 21 inci madde hükümleri çerçevesinde yargı yoluna başvurabilir

 (1) 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı Kanunun 32’nci maddesiyle, bu alt bentte yer alan “veya 84’üncü maddeye aykırı hareket etmesi” ibaresi “, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması” şeklinde değiştirilmiştir.

Kanunda haklı neden olarak nitelendirilen söz konusu haller ortaya çıktığında, fesih hakkına sahip olan taraf iş sözleşmesini ihbar önellerine uymaksızın ve derhal feshedebilecektir. İşçi veya işveren bakımından haklı fesih nedenlerinin ortaya çıkması halinde, tarafların bu yetkiyi kullanma süresi sınırsız değildir. Bu süre, İş Kanunu’nun 26’ncı maddesinde düzenlenmiştir.

İŞÇİNİN BİR KISIM ÜCRET ALACAKLARININ İRADESİ DIŞINDA İŞVEREN TARAFINDAN YEMEK KARTINA YÜKLENMESİ İŞÇİ AÇISINDAN HAKLI NEDENLE FESİH İMKÂNI VERİR Mİ?

Konu ile ilgili Yargıtay kararlarına baktığımızda Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararında;

Davacı dava dilekçesinde, davacının, 10.09.2008 - 10.10.2011 tarihleri arasında davalı şirketin güvenlik hizmeti verdiği ... A.Ş.’nin Maslak’ta bulunan genel merkezinde özel güvenlik görevlisi olarak en son aylık 1.070,00 TL ücret ile çalıştığını, işveren aleyhine keşide edilen ... 23. Noterliği’nin 10.10.2011 tarih, 51276 yevmiye numaralı ihtarnamesi ile iş sözleşmesinin haklı nedenle feshettiğinin davalıya bildirildiğini, ücretinin 340,00 TL bölümünün akbil alım makbuzu karşılığında ödendiğini, bu makbuzun getirilmemesi durumunda bu bedelden daha düşük bir bedelin Multinet Kartı'na kontür olarak yüklendiğini, bu biçimde ücret ödemesi yapılmasının İş Yasası hükümlerine aykırı olduğunu, işyerinde çalışmaya başlarken silah tazminatı ödeneceğinin belirtilmesine karşın bu tazminatın ve fazla ... ücretlerinin de yasal karşılığına denk gelecek ve gerçekte yapılan fazla çalışmaları karşılayacak biçimde ödenmediğini, asgari ücret zam farklarının aylık ücretlere yansıtılmadığını, fesih tarihine kadar tahakkuk eden ücret alacağı ve izin ücreti alacaklarının ödenmediğini iddia ederek bir kısım işçilik alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir

Somut uyuşmazlıkta, mahkemece davacının Eylül 2008, Ağustos ve Ekim 2011 aylarına ilişkin bordrolarda tahakkuk ettirilmiş olan fazla mesai ücretlerinin ödendiğine dair kayıt bulunmadığı gerekçesiyle hem bu aylar için fazla mesai alacağına hükmedilmiş hem de ödenmediği kabul edilen bu alacak nedeniyle davacının fesihte haklı olduğu kabul edilerek kıdem tazminatı talebi hüküm altına alınmıştır. Davacı, iş akdini feshederken başka nedenlerin yanında bir kısım ücretlerin iradesi dışında Multinet kartına yükleme yöntemiyle ödenmesini de fesih sebepleri arasında saymış olup tanığı da bu iddiayı doğrulamıştır. Ayrıca aynı işyerine ait emsal nitelikteki 2015/1672 ve 2015/1673 esas sayılı dosyalarda mahkemece bu husus haklı fesih sebebi kabul edilip bu gerekçe ile kıdem tazminatına hükmedilmiş ve bu husus dairemizin temyiz incelemesinden geçerek kesinleşmiştir. Mahkemenin hüküm altına aldığı ve ödenmediğini kabul ettiği Eylül 2008, Ağustos ve Ekim 2011 aylarına ait fazla mesai ücretlerinin ödendiği ve ödemeye ilişkin banka kayıtlarının dosya içinde olduğu görülmektedir. Ödenmediği söylenen fazla mesai ücretlerinin ödendiğinin anlaşılmasına göre mahkemenin bu hususa dayandırdığı kıdem tazminatının kabulüne ilişkin gerekçesi yerinde değil ise de yukarıda da açıklandığı üzere işçi feshinin sözü edilen Multinet uygulaması nedeniyle haklı olduğunun anlaşılması karşısında kıdem tazminatına hükmedilmesine ilişkin gerekçe hatalı olmakla birlikte sonucu itibariyle doğrudur

9. Hukuk Dairesi 2015/23448 E., 2018/18510 K.

SONUÇ OLARAK

İlgili Yargıtay Kararında hüküm altına alındığı üzere; İŞÇİNİN BİR KISIM ÜCRET ALACAKLARININ İRADESİ DIŞINDA İŞVEREN TARAFINDAN YEMEK KARTINA YÜKLENMESİ İŞÇİ AÇISINDAN HAKLI NEDENLE FESİH NEDENİ OLARAK KABUL EDİLMİŞTİR.

18.04.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.