Murat Yerlikhan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Danışman
Kayseri Ticaret Odası
myerlik@gmail.com

Oda ve Borsalarda Politika

ÖZET

Oda ve Borsa yöneticilerinin, bilinçli bir şekilde politik güç kullanmaları yaralı olacaktır. Bu arada, Oda ve Borsaların çatışmaya imkân tanımayacak ve politik güç kullanımını azaltacak takımlar oluşturmaları, gerektiğinde personelle toplantılar yapmaları, çatışan tarafları yüzleştirmeleri, rotasyona önem vermeleri ve stratejik yönetim kavramlarının içini doldurmaları gerekmektedir.

ANAHTAR KELİMELER

Oda, Borsa. Politika.

I.GİRİŞ

Türkiye’de 5174 sayılı Kanun’a göre yönetilen 365 Oda ve Borsa bulunmaktadır.

1.1.Odalar

Odalar, üyelerine hizmet için kurulan kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır.

Odaların görevleri; üye kayıtlarını tutmak, üyelerinden istenilen belgeleri düzenlemek, resmi makamlara üyeleriyle ilgili bilgiler sunmak ve fuarlara katılmaktır.

Oda organları; meslek komiteleri, meclis, yönetim kurulu ve disiplin kuruludur.

Odaların yönetimi, yönetim kuruluna aittir. Yönetim kurullarının görevleri; gelir-gider bütçelerini ve aylık mizanları meclise sunmak ve personelle ilgili kararlar vermek olarak özetlenebilir.

Odalara üyelik zorunludur.

Odalar üyelerinden aidatlar ağırlıklı olmak üzere belgeleme ücreti alırlar ve amaçlarına uygun giderler yaparlar.

Oda bütçesinden harcamalar, Oda başkanının ve genel sekreterin imzasıyla yapılır. Bunlar yerlerinde olmadıklarında belirlenecek yönetim kurulu üyesi başkan yardımcısı ve yönetim kurulu sayman üyesinin çift imzasıyla ödeme yapılabilecektir.

1.2.Ticaret Borsaları

Ticaret Borsaları, borsaya dâhil maddelerin alım-satımının tesciliyle uğraşan kamu tüzel kişiliğine sahip kuruluşlardır.

Ticaret Borsaları, tescil edilen maddeler ile ilgili esnaf ve tacirleri üye kaydederler.

Ticaret Borsaları, alım-satımı tescil etmekte, üyelerinin istediği belgeleri düzenlemekte ve resmi makamlara üyeleriyle ilgili bilgi vermektedirler.  

Borsalar organları, yönetim kurulları ve bütçeden yapacakları harcama usulleri Odalarla aynıdır.

Ticaret Borsalarının gelirleri ağırlıklı olarak tescil ücretleri ve aidatlardır ve amaçlarına uygun giderler yaparlar.

II.ORGANİZASYONLARDA POLİTİKA

Politika, organizasyonlarda güç kullanımına verilen isimdir.

Politika; 1.Şahsi çıkarlar için kullanılabileceği gibi, 2.Organizasyonun amaçlarına ulaşması için de yapılabilir.

Organizasyonlarda şahsi çıkar için politika yapılması çalışanların moralini bozmakta, organizasyonun performansının düşmesine ve kararların zayıf çıkmasına sebep olmaktadır. Bundan dolayı, yöneticiler ve çalışanlar şahsi çıkarlar için politika yapılmasına iyi gözle bakmamaktadırlar.

İkinci anlamıyla yaklaşıldığında ise; politika, çıkar grupları arasındaki anlayış farklılıklarının giderilmesinde kullanılan bir süreç olarak kabul edilmektedir.

Politika, karar aşamasında belirsizlik ve anlaşmazlık görüldüğünde insanları etkileyerek sonuca ulaşmak için gücün yaratılması, geliştirilmesi ve kullanılması olarak da tanımlanabilir.

Farklılıkların çözülme süreci olan politikaya, müzakere süreci de denilebilir.

Organizasyon teorisi, politikanın 2. tanımını kabul etmektedir. 

Başarılı yöneticiler, politik güçleriyle başkalarını etkilemekte ve ikna etmektedirler.

Politika, çözülemeyecek konularda insanlara karar ve uzlaşma imkânı vermektedir.

2.1.Üst Yönetim ve Politika

Organizasyonlardaki üst düzey yöneticiler, diğer kademelerdeki yöneticilere göre ani kararlar verirler. Bu sebeple, politik faaliyetler üst düzey yöneticilerde daha fazla görülmektedir.

2.2.Organizasyonlarda Politik Faaliyet Alanları

Organizasyonlarda politik faaliyetlerin görüldüğü 3 alan vardır: 1. Yapısal değişim, 2.Yönetim hiyerarşisi, 3.Kaynak dağılımı.

Yapısal değişim, yetki ve sorumlulukların değişmesine sebep olduğundan yöneticilerin güç seviyelerini etkilemektedir. Bu sebeple, büyük yapısal değişimler, yoğun politik faaliyetleri ortaya çıkarmaktadır. Çünkü; yöneticiler ilk planda güçlerini korumak için mücadele etmektedirler.

Her bir yönetici, organizasyondaki önemli pozisyonlara “kendi adamlarını yerleştirerek” güçlü koalisyonlar kurmak istemektedir. Bu durum yeni işe alınanlar ve terfiler için de aynıdır.

Organizasyonlardaki en büyük tartışma alanı -bölüm yöneticileri dağılımından hiçbir zaman memnun olmayacaklarından- kaynakların dağılımıyla ilgilidir. Bu kaynaklar fiziki olabileceği gibi, fizik dışı da olabilir.  Kaynaklara; bölüm bütçeleri, çalışanlar, çalışma alanları, tesisatlar, ekipmanlar ve araçlar örnek olarak gösterilebilir.

Politik süreçler, 3 alanda doğabilecek sorunların çözümünde fayda sağlayacaktır.

2.3.Politik Davranışlar Sonradan Kazanılabilir mi?

Organizasyonlarda güç, mevkiden kaynaklanmaktadır. Güç kullanımı ise, politika doğrultusunda kişisel olarak kullanılmaktadır.

Politik yeteneği olan yöneticiler, birçok konuda başkalarını etkilemektedirler.

Politik yetenek, sonradan da kazanılabilmektedir. İnsan kaynaklarında çalışanların daha yumuşak davranmaları, buna karşın finans çalışanlarının sert tutumları, politik yeteneğin kazanılabileceğini göstermektedir.

2.4.Gücün Artırılması ve Politikada Kullanılması

Gücü artırmak için yapılabilecek olanlar şunlardır:

1.Bölümlerle ilgili belirsizlikler bölüme özgü deneyim ve uzmanlık istediğinden, yüksek belirsizlik alanlarına girilmemelidir.

2.Bilgi, yetenek ve materyal açısından bağımlılık duyulan insanlar güçlü insanlardır. Bağımlılık duyan insanlar, kendilerine yardım eden insanlara mutlaka karşılık vermektedirler.

Bilgi teknolojileri bölümü, günümüzde diğer birimleri kendisine bağımlı kılmıştır. Ancak; bölümler, bilgi teknolojilerinden yardım almadan işlerini yürütmek için tedbirler almaktadırlar.

3.Organizasyona kaynak sağlayan bölümler, güçlü bölümlerdir.

4.Beklenmedik durumlara hazırlıklı olanlar, beklenmedik durum gerçekleştiğinde güçlü konuma gelmektedirler.

Görüldüğü gibi, güç dağılımı rastlantıya bağlı değildir.

2.5.Gücün Politik Kullanımında Taktikler

Organizasyonlarda rasyonel karar verilmesi ihtimali zor olduğundan, hemen hemen her karar politik süreçler sonunda alınmaktadır.

Güç kullanımı için politik taktikler şunlar olmaktadır:

1.Yöneticiler, diğerleriyle koalisyon kurmalı ve ilişki ağını genişletmelidirler.

Yöneticiler toplantı öncesi diğer yöneticilerin görüşlerini öğrenmeye ve kendilerine avantaj sağlayacak koalisyonlar oluş urmaya çalışmaktadırlar. Bu yöneticiler, birbirleriyle tartıştıktan sonra, verilecek karar hakkında toplantı öncesi anlaşmaktadırlar.

Ayrıca, karşıt görüşlü kişiler grubun içine alınarak farklı görüşte karar vermesi önlenmektedir.

2.Yöneticiler, güvenilir buldukları kişileri önemli görevlere atamaktadırlar.

Dışarıdan atanan bir yöneticinin, gelirken yanında bir veya iki kişiyi getirmesi de aynı amaçladır.

3.Yöneticiler, alınacak karara esas gerekçeleri kontrol altına almalıdırlar.

Gerekçelerin kontrol altına alınmasına şu örnekler verilebilir:

-Bunun için, diğer yöneticilere sağlanan bilgiler kısıtlanabilir.

-Başarılı yönetici gerekçe göstererek daha fazla kaynak talep edip, diğer yöneticilerin kaynakları kısıtlayabilir.

-Gündemdeki maddeler düzenlenerek veya duruma göre sıralanarak, istenilen kararın çıkması sağlanabilir.

-Gündemdeki önemli maddeler sona konularak, zaman azlığı sebebiyle görüşülmeden kabul ettirilebilir.

-Organizasyonla ilgili önemli bir konunun konuşulması sağlanarak, duyulacak güvenle seçilen gündem maddesi hakkında olumlu karar verilmesi sağlanabilir.

4.Yöneticiler uzmanı oldukları konularda veya hukuka uygun iş yaptıklarında, güçlü olmaktadırlar.

Yöneticiler, herhangi bir konuda karar alınmasını istediklerinde, diğer insanlar blok olarak karşıda yer alabilmektedirler. Böyle bir durumda, yöneticinin konuyla ilgili bir uzmanın raporuna dayanması yerinde bir davranış olacaktır.

5.Yönetici, doğruluğuna inandığı bir teklifi ilgili makama doğrudan ilettiğinde daha güçlü konumda olmaktadır.

Yöneticiler, bu sayılan taktikleri uygulamadıklarında, başarısız olabilmektedirler.

Yöneticiler güçlü olmalı, ancak güçlerinin azalmaması için bu güçlerini açık bir şekilde ortaya koymamalıdırlar. Güce dikkat çekmek, gücü azaltmaktadır.

Yöneticilerin kendi çıkarları peşinde koşmaları da, saygınlıklarını yitirdiklerinden, güçlerini azaltmaktadır.

2.6.İşbirliği Taktikleri

Her organizasyonda çatışma olur.

Çatışmaların üstesinden işbirliği ile gelinmelidir.

İşbirliği taktikleri şunlardır:

1.Yöneticiler, takımlar ve toplantılar gibi bütünleştirme araçlarından yararlanmalıdırlar. Böylelikle, bölümlerde çalışanlar birbirlerini anlayacaklardır.

2.Çatışan taraflar –riskli olmakla birlikte- yüzleştirilmeli ve çatışma konusunu müzakere etmeye zorlanmalıdırlar.

Taraflar müzakerelerde “kazan-kazan stratejisi”ni uygulamalıdırlar.

3.Çatışan tarafların, üst yönetim veya dışarıdan sağlanacak danışmanların 3. taraf olarak bulunacakları toplantıya davet edilerek taleplerini ve gerekçelerini iletmeleri istenebilir.

Bu toplantıda, görüşler tartışılır ve tarafların birbirlerini anlamalarına yardımcı olunabilir.

4.Bölümlerde çalışanlar başka bölümlere rotasyona gönderilerek, hem kendi bölümlerini anlatmaları sağlanır, hem de gittikleri bölüm hakkında bilgi edinmelerinin yolu açılmış olur.

Bu yöntem yavaş işlemekle birlikte, çok etkili olmaktadır.

5.Üst yönetim tarafından misyon, vizyon ve amaçların belirlenmesi çatışma ihtimalini azaltmaktadır. Farklı bölümlerde çalışanlar, herkesin ortak bir hedefe yöneldiğini görünce, kendilerini işe daha fazla vermektedirler.

III.ODA VE BORSALARDA POLİTİKA

Oda ve Bordalarda, yöneticilerin genelde kararları etkilemek amacıyla politik bir güç kullandıkları görülmektedir.

Oda ve Borsa üst yönetiminin, belirsizlik ve çatışmaları politik güçleriyle çözdüklerine sıkça şahit olunmaktadır. Ancak; sonuçların ne kadarının Oda ve Borsaların gerçek ihtiyaçlarıyla ilgili olduğu tartışmalıdır.

Yönetim kuruluyla birlikte üst yönetim olarak Oda ve Borsalarda genel sekreterlerin de politik güç kullandıklarını görmekteyiz.

Oda ve Borsalar, yaşam döngüleri içerisinde yapısal değişim gösterdiklerinde ve 4 yılda bir yapılan ve yönetimleri değiştiren seçimler sonrasında, yönetim kurulunun politik faaliyetlerine sahne olmaktadırlar.

Maalesef, politik süreçlerin, Oda ve Borsalara pek fayda sağlamadığı ve yalnızca personelin hırpalanmasına vesile olduğu görülmektedir. Halbuki; politik süreçler, Oda ve Borsaların önemli sorunlarının çözülmesine yardımcı olabilirdi.

Oda ve Borsa üst düzey yöneticilerinin güçlerini artırarak önemli konularda politik davranışlarını kullanmaları yolunda ayrıntılı çalışmaları gerektiği düşünülmektedir.

IV.SONUÇ

Her organizasyonda çatışmalar olabileceği gibi, Oda ve Borsalarda da çatışmalar olmaktadır. Çatışmalar, işbirliği ile çözülebilecektir.

Yöneticilerin, uzlaşma sağlamak amacıyla gerekli gördüklerinde toplantılar yapmaları, ayrıca ihtiyaç duydukça görev takımları oluşturmaları tarafların birbirlerini anlamalarına yardımcı olacaktır.

Çatışmaya taraf olanlar, toplantıya davet edilmeden önce, toplantı adabı konusunda ayrıntılı olarak bilgilendirilmelidirler.

Oda ve Borsalarda göstermelik yapılan rotasyona önem verilmesi, bölümlerin birbirlerini anlamalarına yardımcı olacaktır.

Önemli bir konu da, Oda ve Borsa üst yönetimlerinin misyon, vizyon ve amaçları göstermelik değil gerçekten belirlemeleri herkesi aynı hedefe yönelteceğinden çatışmaları azaltacağı konusudur. 

KAYNAKÇA

KİTAPLAR

Arıkboğa, F. Şebnem; Yönetim Becerileri, Der Yayınları, İstanbul, 2013

Aydemir, Süleyman R;  Odalar ve Borsalar Nasıl yönetilir? Yönetici ve Personel El Kitabı, MKB Yayınevi, Ordu, 3. Basım, Mayıs 2018

Daft, Richard L; Örgüt Kuramları ve Tasarımını Anlamak, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 2015

Efil, İsmail; İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, Dora Basım, İstanbul, 12. Baskı, 2013

İmrek, M. Kemal; Yönetmeye Başlamak, Derin Yayınları, İstanbul, 2011

Koçel, Tamer;  İşletme Yöneticiliği, Beta Basım, İstanbul, 16. Basım, 2015

Mirze, S. Kadri ve Ark; İşletmelerde Stratejik Yönetim, Arıkan, İstanbul, 2007

Mirze, S. Kadri; İşletmelerde Organizasyon Tasarımı ve Yapılandırma, Beta, İstanbul, 2016

Mintzberg, Henry; Örgütler ve Yapıları, Nobel Akademik Yayıncılık, İstanbul, 2015

Yeniçeri, Özcan ve Ark; Yönetimde Birey ve Örgüt Odaklı Davranışlar, Ekin Basım, Bursa, 2011

ELEKTRONİK KAYNAKLAR

https://www.tobb.org.tr/HukukMusavirligi/Sayfalar/Mevzuat.php (Erişim Tarihi: 08.08.2018)

13.08.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.