Dr. Koray Ateş Mirastan Biri Lehine Feragat Etmek Vergiye Tabi Midir? (26.03.2025)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Murat Selim Topal
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
murat@vertax.com.tr

Tüm Yönleriyle Sat Kirala Geri Al İşlemleri

1- GİRİŞ

Sat kirala geri al işlemi, bir şirketin sahip olduğu taşınır veya taşınmaz varlıkları önce bir finansal kuruluşa satması, ardından aynı varlığı belirli bir süre için kiralayarak kullanmaya devam etmesi ve vade sonunda önceden belirlenen koşullara göre geri satın alması olarak tanımlanabilir.

6361 sayılı sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanununun 18. Maddesi ile yapılan düzenlemede finansal kiralamaya konu olan malın, sadece üçüncü kişilerden değil, bizzat kiracıdan da temin edilebilmesine imkan getirilmiş, böylelikle uluslararası uygulamada yaygın bir finansman yöntemi olarak kullanılan sat-kirala geri al işleminin ülkemizde yapılabilmesine imkan tanınmıştır.

2- SAT KİRALA GERİ AL İŞLEMİ İLE SAĞLANAN AVANTAJLAR

Sat-Kirala-Geri Al işlemi, işletmelere hem vergisel hem de operasyonel avantajlar sağlayan etkili bir finansman yöntemidir. İlgili avantajları operasyonel ve vergisel avantajlar olarak iki ayrı başlıkta ele alabiliriz.

2.1 Operasyonel Avantajlar

Sat kirala geri al işleminin en büyük operasyonel avantajı pratik ve iyi bir finansman erişim yöntemi olmasıdır. Bunun yanı sıra;

İşletmenin aktifinde yer alan varlıklar bu finansman yöntemiyle satılarak işletme faaliyetleri aksatılmadan nakite dönüştürülmekte ve aynı şekilde satılan bu varlıklar bedelleri vadelere yayılarak kiralanmak sureti ile bu varlıklardan faydalanılmaya devam edilmektedir. İşletme faaliyetleri aksatılmadan aynı varlıklar kullanılmaya devam edilmektedir.
İşletme, banka kredileri veya diğer borçlanma yöntemleri yerine mevcut varlıklarını kullanarak finansman sağlar ve kredi riskini artırmaz.
Sat-Kirala-Geri Al işlemi, borçlanmaya kıyasla daha uygun maliyetli bir finansman alternatifidir.
Satıştan elde edilen nakit, yatırımlarda, borç ödemelerinde veya işletme sermayesi ihtiyacında kullanılabilir.
Varlık bedelleri vadelere yayılarak kira şeklinde ödendiği için işletme nakit yönetimini daha etkin yapabilir.
Gerek satış nedeniyle nakit girişinin olması ve gerekse satıştan elde edilen kazancın öz kaynaklarda özel fon hesabına alınması nedeniyle işletmenin likidite ve borçlanma rasyoları olumlu olarak etkilenir.
Finansal kiralama firmalarına ödenen faiz giderleri vergi matrahını azaltır.
İşletmelerin aktifinde maliyet bedeli ile kayıtlı olan varlıkları güncel piyasa değerine gelmesini sağlar.

2.2. Vergisel Avantajlar

Sat kirala geri al işlemi neticesinde işletmelerin yararlanabileceği çeşitli vergisel avantajlar bulunmakta olup bu avantajlar mevzuatımızda vergi istisnaları olarak düzenlenmiştir

2.2.1 Katma Değer Vergisi İstisnası

Katma Değer Vergisi Kanunu 17/4-y maddesi uyarınca finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarınca bizzat kiracıdan satın alınıp geriye kiralanan her türlü taşınır ve taşınmazlara uygulanmak üzere ve kiralamaya konu kıymetin mülkiyetinin sözleşme süresi sonunda kiracıya devredilecek olması koşulu ile kiralamaya konu taşınır ve taşınmazın kiralayana satılması, satan kişilere kiralanması ve devri katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

Bu istisna, taşınır ve taşınmazlar için geçerli olup, sözleşme sonunda mülkiyetin kiracıya devredilmesi şartı aranmaktadır.

Taşınır veya taşınmazın satın alınması, satan kişilere kiralanması ve tekrar kiralayana mülkiyetin devri aynı sözleşme kapsamında gerçekleştiği için tek bir bütün olarak değerlendirilir. Dolayısıyla, bu işlemlerin herhangi birini ayrıştırıp farklı KDV uygulamalarına tabi tutmak mümkün değildir.

Kiracılarca istisnaya konu taşınır ve taşınmazların iktisabında yüklenilen KDV’nin indiriminde; devrin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla telafi edilen kısım için herhangi bir düzeltme yapılmaz. Ancak, kiracılarca bu taşınır ve taşınmazların iktisabında yüklenilen ve devrin yapıldığı döneme kadar indirilemeyen kısım “İlave edilecek KDV” olarak beyan edilir ve devrin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır

2.2.2 Kurumlar Vergisi İstisnası

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 5/1-j bendi uyarınca her türlü taşınır ve taşınmaz malların 6361 sayılı Kanun kapsamında geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, kurumlar tarafından finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına satışından doğan kazançlar ve bu kurumlarca söz konusu varlıkların devralındığı kuruma kira süresi sonunda devrinden doğan kazançların kurumlar vergisinden istisna tutulacağı hüküm altına alınmıştır. İstisnaya her türlü taşınır ve taşınmaz mallar konu edilebilecektir.

İstisnadan Yararlanma Şartları

Sat-kirala-geri al işlemlerinde KDV istisnasından yararlanabilmek için, kiracı ile kiralayan kurum arasında imzalanan sözleşmede kiralayan kurumlarca geri kiralanacağına ve sözleşme süresinin sonunda kiracı tarafından geri alınacağına ilişkin hükümlerin bulunması ve bu hükümlere fiilen uyulması gerekmektedir.

Sat-kirala-geri al işlemlerinde kurumlar vergisi istisnası, satış işleminin yapıldığı dönemde uygulanır. Satışın peşin veya vadeli olması bu durumu değiştirmez. Dolayısı ile istisna kazancın satışın yapıldığı döneme ait kurumlar vergisi beyannamesinde zarar olsa dahi indirilecek istisna ve indirimler satırında gösterilmesi gerekmektedir.

Satıştan elde edilen istisna kazanç kiracı tarafından pasifte özel bir fon hesabına kaydedilmelidir. Bu kayıt işlemi, satışın yapıldığı yılı izleyen hesap döneminin başından itibaren, kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılmalıdır. İstisna kazancının satışın yapıldığı dönemin genel sonuç hesaplarına yansıtılması ve kurumlar vergisi beyannamesinde ilgili satırda gösterilmesi gerekmektedir.

Uygulamada bazı mükelleflerin istisnaya konu satış kazançlarını gelir tablosu ile ilişkilendirmeden doğrudan özel fon hesaplarına aktarmak sureti ile dönem kazancına dahil etmeden istisnadan yararlanıldığı görülmektedir. Oysaki idarenin bu konudaki görüşü satış kazancının önce gelir tablosu hesapları ile sonuç hesaplarına aktarılması ardından satışın yapıldığı döneme ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılması şeklindedir.

İstisna, satış kazancının %100'üne uygulanır. Bu nedenle, kazancın tamamı fon hesabına alınması gerekmektedir. İstisnadan, geçici vergi dönemlerinde de yararlanılabilir. Ancak belirtilen süre içinde kazancın fon hesabına alınmaması durumunda Kurumlar vergisi beyannamesinde istisnadan yararlanılamaz. Geçici vergi dönemlerinde yararlanılan istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler için vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanır

Fon hesabına alınan kazanç tutarı sadece varlıkların geri alınmasından sonra kiracılar tarafından hesaplanacak amortismanların itfasında kullanılabilir.

Fon hesabına alınan kazanç tutarının bunun dışında, başka bir hesaba nakledilmesi, işletmeden çekilmesi veya dar mükellef kurumlarca ana merkeze aktarılması ya da kurumun tasfiyesi halinde istisna uygulanması nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir.

2.2.3 Harç İstisnası

"6361 sayılı Kanun'un 37. Maddesine göre satıp geri kiralama yöntemi ile yapılan kiralama sözleşmeleri kapsamında kiralanan taşınmazların sözleşme süresi sonunda kiracı adına tapuya tescili tapu harcından müstesnadır. Burada özellikle belirtmek gerekir ki bu istisna sadece sözleşme süresi sonunda taşınmazların kiracılar tarafından geri devir alınmasında uygulanmaktadır.

492 saylı Harçlar Kanununa göre gayrimenkullerin alım ve satım işlemlerinde alıcı ve satıcıdan ayrı ayrı olmak üzere binde 20 nispetinde harç alınmaktadır. Ancak aynı kanunun 20/g fıkrası uyarınca satıp geri kiralama yöntemi ile gerçekleştirilen kiralama sözleşmeleri kapsamında finansal kiralama şirketine taşınmazın devri sırasında devredenden binde 4,55 nispetinde oldukça düşük oranlı bir harç ödemesi söz konusu olacaktır.

Özetle; sat kirala geri al işlemlerinde, sözleşme sonunda taşınmazın kiracıya geri devri tapu harcından muaftır. Taşınmazın finansal kiralama şirketine devri sırasında ise normal alım satım işleminde uygulanan binde 20 yerine binde 4,55 gibi düşük bir harç oranı uygulanır.

2.3.4 Damga Vergisi İstisnası.

6361 saylı Kanununun 37.maddesine göre finansal kiralama sözleşmeleri, bu sözleşmelerin devrine ve tadiline ilişkin kâğıtlar, finansal kiralama konusu malların teminine ilişkin kiralayan ve satıcı arasında düzenlenen sözleşmeler ile bunların teminatı amacıyla düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden müstesnadır

3- SAT KİRALA GERİ AL İŞLEMİN İLİŞKİN ÖRNEK MUHASEBE KAYITLARI VE SATIŞ KAZANCININ BEYANNAMEDE GÖSTERİMİ

Örnek Uygulama:

ABC Ticaret A.Ş. firması kendi öz kaynakları ile inşaatına başladığı fabrika binasını 01.01.2022 tarihinde tamamlayarak 30.000.000,00 TL maliyet bedeli ile aktifleştirmiştir. Firma finansman ihtiyacı nedeniyle aktifine kayıtlı bu fabrika binasını sat kirala geri al sözleşmesi kapsamında 01.01.2025 tarihinde X Finansal Kiralama A.Ş. firmasına 36.000.000 TL bedelle devretmiştir. Bu süre zarfında ABC Ticaret A.Ş’nin gayrimenkul için ayırmış olduğu amortisman tutarı 1.800.000,00 TL’dir. Gayrimenkulun X Finansal Kiralama A.Ş firmasına devrinde ABC Ticaret A.Ş tarafından binde 4,55 oranı üzerinden 136.500,00 TL tapu harcı ödemiştir. Ayrıca firmanın fabrika binasının/gayrimekulün inşaası nedeniyle yüklenmiş olduğu ve devir tarihi itibari indirim yoluyla gideremediği KDV tutarı 750.000,00 TL’dir.

Sat Kirala Geri Al İşlemi Kapsamında Ödeme Planı Aşağıdaki Gibidir.

Taksit No	Ödeme Tarihi	Para Birimi	Ana Para	Faiz	Kira
1	31.12.2025	TL	9.000.000,00	4.500.000,00	13.500.000,00
2	31.12.2026	TL	9.000.000,00	4.050.000,00	13.050.000,00
3	31.12.2027	TL	9.000.000,00	3.600.000,00	12.600.000,00
4	31.12.2028	TL	9.000.000,00	3.150.000,00	12.150.000,00
TOPLAM			36.000.000,00	15.300.000,00	51.300.000,00

Satış Faturasının Düzenlenmesi ve Teslimin KDV beyannamesinde Gösterilmesi:

ABC Ticaret A.Ş firması aktifine kayıtlı gayrimenkulün X Finansal Kiralama A.Ş firmasına devri nedeniyle 01.01.2025 tarihinde 36.000.000,00 TL bedel ile fatura düzenleyecektir. Sat kirala geri al işlemine konu teslimlerin KDV Kanunu 17/4-y maddesi kapsamında KDV’den istisna edilmiş olması nedeniyle KDV hesaplanmayacaktır. Fatura tipi “İstisna” İstisna Kodu ise “239 -17/4-y Taşınmazların Finansal Kiralama Şirketlerine Devri, Finansal Kiralama Şirketi Tarafından Devredene Kiralanması ve Devri” seçilerek fatura düzenlenecektir.

İlgili teslim KDV1 beyannamesinin İstisnalar- Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler kulakçığında 239 numaralı kod seçilerek beyan edilecektir.

KDV beyannamesi hazırlanırken dikkat edilecek bir diğer önemli husus ise taşınmaz nedeniyle yüklenilen KDV’nin devrin yapıldığı döneme kadar indirilemeyen kısım “İlave edilecek KDV” olarak beyan edilmesidir. Buna göre fabrika binasının inşaası nedeniyle yüklenilen ancak devrin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla giderilemeyen KDV tutarı olan 750.000,00 TL KDV1 beyannamesinin matrah kulakçığında “Daha Önce İndirim Konusu Yapılan KDV’nin İlavesi” kısmında beyan edilerek matraha ilave edilecektir.

KDV Kanunu 30/a maddesinde, vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisinin indirim konusu yapılamayacağı hüküm altına alınmıştır. Buna göre taşınmazın Kanunun 17/4-y maddesinde düzenlenen istisnadan yararlanılarak teslim edilmesi halinde, bu istisna düzenlemesi kısmi istisna niteliğinde olduğundan, taşınmaz nedeniyle yüklenilen KDV’nin devrin yapıldığı döneme kadar indirilemeyen kısmı “İlave edilecek KDV” olarak beyan edilir ve devrin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır.

Satış Kazanç İstisnasının Kurumlar Vergisi Beyannamesinde Gösterimi:

ABC Ticaret A.Ş. firmasının sat kirala geri al işlemi kapsamındaki teslimi nedeniyle hesaplanan satış kazanç istisna tutarı aşağıda hesaplandığı üzere 7.800.000,00 TL’dir.

Gayrimenkulun Net Bilanço Değeri = (Maliyet Bedeli- Birikmiş Amortismanlar)

(30.000.000,00 TL - 1.800.000,00 TL) = 28.200.000,00 TL

İstisna Kazanç Tutarı = (Satış Bedeli – Gayrimenkulun Net Bilanço Değeri)

(36.000.000,00 TL - 28.200.000,00 TL) = 7.800.000,00 TL

İlgili tutar 2025 yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesinin “Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler” satırında beyan edilerek kurum kazancından indirim konusu yapılacaktır.

Satış İşleminin Muhasebeleştirilmesi;

İstisna satışın yapıldığı dönemin genel sonuç hesaplarına yansıyacaktır. Ardından 2025 yılı Kurumlar vergisi beyannamesinin zarar olsa dahi indirilecek istisna ve indirimler satırında kurum kazancından indirilecektir.

----------------------------------- 01.01.2025 Satış Muhasebe Kaydı ---------------------------

120.xx X Finansal Kiralama A.Ş 36.000.000,00

257.xx B. Amortismanlar 1.800.000,00

252 .xx Binalar 30.000.000,00

679.xx Diğer Ol.Dış.Gel. ve Kar 7.800.000,00

Sat-kirala-geri al istisna kazancı

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Tapu Harcının Giderleştirilmesi:

Sat kirala geri al işlemlerinde, sözleşme sonunda taşınmazın kiracıya geri devri tapu harcından muaf olup, taşınmazın finansal kiralama şirketine devri sırasında ise normal alım satım işleminde uygulanan binde 20 yerine binde 4,55 gibi düşük bir harç oranı uygulanır. Satıştan doğan kazanç kurumlar vergisinden istisna olduğundan , KVK.5/3 hükmüne göre istisna kapsamındaki faaliyetten doğan giderin kurum kazancından indirilmesi mümkün değildir.

--------------------------------------------- 01.01.2025 --------------------------------------------

689.xx Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 750.000,00

Tapu harcı

102 .XX Bankalar 750.000,00

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Teslimin Yapıldığı Tarihe Kadar İndirilemeyen KDV Tutarına İlişkin Kayıt :

Taşınmaz nedeniyle yüklenilen ve teslimin yapıldığı tarihe kadar indirilemeyen KDV tutarı olan 750.000,00 TL kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kayıtlara alınmıştır, ardından Ocak 2025 dönemi KDV-1 beyannamesinin “Daha Önce İndirim Konusu Yapılan KDV’nin ilavesi” satırına eklenmiştir.

--------------------------------------------- 01.01.2025 -------------------------------------------

770.xx Genel Yönetim Giderleri 750.000,00

391.xx Hesaplanan Katma Değer Vergisi 750.000,00

İlave Edilecek KDV

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

ABC Ticaret A.Ş Nezdinden Finansal Kiralama İşleminin Muhasebeleştirilmesi:

--------------------------------------------- 01.01.2025 -------------------------------------------

260.xx Haklar Hesabı 36.000.000,00

302.xx Ert. Fin. Kir. Borç Maliyeti 4.500.000,00

402.xx Ert. Fin. Kir. Borç Maliyeti 10.800.000,00

301.xx Finansal Kir. İş. Borç. 13.500.000,00

401.xx Finansal Kir. Borç Maliyeti 37.800.000,00

Finansal Kiralama Taksit Ödemesinin Muhasebeleştirilmesi:

163 ve 334 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde, amortismana tabi iktisadi kıymetlerin iktisabında kullanılan krediler nedeniyle ödenen faizin, iktisadi kıymetin aktifleştirme işleminin gerçekleştiği dönemin sonuna kadar oluşan kısmının maliyetle ilişkilendirilmesi gerekmesi nedeniyle ilk yıl ödenen faiz maliyete eklenmiştir

--------------------------------------------- 31.12.2025 -------------------------------------------

260.xx Haklar Hesabı 4.500.000,00

302.xx Ert. Fin. Kir. Borç Maliyeti 4.500.000,00

301.xx Finansal Kir. İş. Borç. 13.500.000,00

102.xx Bankalar 13.500.000,00

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Finansal Kiralama Konusu Gayrimenkule İlişkin Amortismanın Muhasebeleştirilmesi

Finansal kiralama sözleşmeleriyle ilgili 319 no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğin B/2. bölümünde, kiracı tarafından aktifleştirilen kullanım hakkının Vergi Usul Kanunun ve ilgili Genel Tebliğlerde bu iktisadi kıymetler için tespit edilmiş amortisman sürelerinde amorti edileceği belirtilmiştir. Buna göre finansal kiralamaya konu gayrimenkul olan fabrika binası genel esaslara göre tabi olduğu oran üzerinden amortismana tabi tutulacaktır. Örneğimizde belirtilen fabrika binası için faydalı ömür 50 yıl, amortisman oranı %2’dir.

Amortisman Tutarı: 36.000.000 *0,02 = 720.000 TL

Özel Fon Hesabından Karşılanacak Amortisman Oranı: 7.800.000/36.000.000 = 0,2166

Özel Fondan Karşılanacak Amortisman Tutarı: 720.000 * 0,2166 = 155.952,00 TL

Sat-kirala-geri al işleminden kaynaklanan kullanım hakkına ilişkin olarak yıllık olarak hesaplanacak amortismanın %21,66 ’lık kısmı özel fon hesabından karşılanacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise satış kazanç istisna tutarının özel fona alınması işleminin bir sonraki yıl yapılacak olması nedeniyle özel fon tutarından mahsup edilmesi gereken amortisman tutarı 280 numaralı hesaba alınmasıdır.

--------------------------------------------- 31.12.2025 -----------------------------------

770.xx/ 730.xx Amortisman Giderleri 564.048,00

280.XX Gelecek Yıllara Ait Giderler 155.952,00

268.xx Birikmiş Amortismanlar 720.000,00

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bir sonraki yıl satış kazanç tutarı özel fona alındıktan sonra 280 numaralı hesaba alınan birikmiş amortisman tutarı 549 numaralı hesap ile kapatılacaktır.

------------------------------------------2026-----------------------------------------------------

549.xx Özel Fonlar 155.952,00

280.xx Gelecek Yıllara Ait Giderler 155.952,00

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Satış Kazanç Tutarının Bir Sonraki Yıl Özel Fonlar Hesabına Alınması:

Satış kazanç istisna tutarının özel fona kayıt işlemi, satışın yapıldığı yılı izleyen hesap döneminin başından itibaren, kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılmalıdır. Bu nedenle ilgili kaydın 01.01.2026 ile 30.04.2026 tarihleri arasında yapılması gerekmektedir. ABC Ticaret A.Ş’ nin 2025 yılı dönem net karının 15.000.000,00 TL olduğunu varsayıldığında muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

------------------------------------------01.01-30.04.2026---------------------------------------

590.xx Dönem Net Karı 15.000.000,00

549. XX Özel Fonlar 7.800.000,00

570. XX Geçmiş Yıl Karları 7.200.000,00

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

2 No’lu Finansal Kiralama Taksit Ödemesinin Muhasebeleştirilmesi:

Hali hazırda taksit ödemesi öncesinde bir önceki hesap dönemi sonu itibari ile 401-301, 402-302 dönemsellik kayıtlarının atılmış olduğu varsayılmıştır.

--------------------------------------------- 31.12.2026 -------------------------------------------

780.xx Finansman Giderleri Hesabı 4.050.000,00

302.xx Ert. Fin. Kir. Borç Maliyeti 4.0500.000,00

301.xx Finansal Kir. İş. Borç. 13.050.000,00

102.xx Bankalar 13.050.000,00

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

2026 Yılı Amortisman Giderinin Muhasebeleştirilmesi

VUK kapsamında ilk yıl maliyete eklenerek aktifleştirilen 4.500.000,00 TL finansman gideri nedeniyle 36.000.000+4.500.000=40.500.000,00 TL üzerinden %2 oranında amortisman ayrılmıştır.

Amortisman Tutarı: 40.500.000 *0,02 = 810.000 TL

Özel Fon Hesabından Karşılanacak Amortisman Oranı: 7.800.000/36.000.000 = 0,2166

Özel Fondan Karşılanacak Amortisman Tutarı: 810.000 * 0,2166 = 175.446,00 TL

--------------------------------------------- 31.12.2026 -----------------------------------

770.xx/ 730.xx Amortisman Giderleri 810.000,00

549.xx Birikmiş Amortismanlar 175.446,00

268.xx Birikmiş Amortismanlar 634.534,00

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

3 No’lu Finansal Kiralama Taksit Ödemesinin Muhasebeleştirilmesi:

Hali hazırda taksit ödemesi öncesinde bir önceki hesap dönemi sonu itibari ile 401-301, 402-302 dönemsellik kayıtlarının atılmış olduğu varsayılmıştır

--------------------------------------------- 31.12.2027 -------------------------------------------

780.xx Finansman Giderleri Hesabı 3.600.000,00

302.xx Ert. Fin. Kir. Borç Maliyeti 3.600.000,00

301.xx Finansal Kir. İş. Borç. 12.600.000,00

102.xx Bankalar 12.600.000,00

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

2027 Yılı Amortisman Giderinin Muhasebeleştirilmesi

VUK kapsamında ilk yıl maliyete eklenerek aktifleştirilen finansman 4.500.000,00 TL finansman gideri nedeniyle 36.000.000+4.500.000=40.500.000,00 TL üzerinden %2 oranında amortisman ayrılmıştır.

Amortisman Tutarı: 40.500.000 *0,02 = 810.000 TL

Özel Fon Hesabından Karşılanacak Amortisman Oranı: 7.800.000/36.000.000 = 0,2166

Özel Fondan Karşılanacak Amortisman Tutarı: 810.000 * 0,2166 = 175.446,00 TL

--------------------------------------------- 31.12.2027 -----------------------------------

770.xx/ 730.xx Amortisman Giderleri 810.000,00

549.xx Birikmiş Amortismanlar 175.446,00

268.xx Birikmiş Amortismanlar 634.534,00

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

4 No’lu Finansal Kiralama Taksit Ödemesinin Muhasebeleştirilmesi:

Hali hazırda taksit ödemesi öncesinde bir önceki hesap dönemi sonu itibari ile 401-301, 402-302 dönemsellik kayıtlarının atılmış olduğu varsayılmıştır

--------------------------------------------- 31.12.2028 -------------------------------------------

780.xx Finansman Giderleri Hesabı 3.150.000,00

302.xx Ert. Fin. Kir. Borç Maliyeti 3.150.000,00

301.xx Finansal Kir. İş. Borç. 12.150.000,00

102.xx Bankalar 12.150.000,00

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

2028 Yılı Amortisman Giderinin Muhasebeleştirilmesi

Amortisman Tutarı: 40.500.000 *0,02 = 810.000 TL

Özel Fon Hesabından Karşılanacak Amortisman Oranı: 7.800.000/36.000.000 = 0,2166

Özel Fondan Karşılanacak Amortisman Tutarı: 810.000 * 0,2166 = 175.446,00 TL

--------------------------------------------- 31.12.2028 -----------------------------------

770.xx/ 730.xx Amortisman Giderleri 810.000,00

549.xx Birikmiş Amortismanlar 175.446,00

268.xx Birikmiş Amortismanlar 634.534,00

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

4- DİĞER HUSUSLARLA İLGİLİ SORU VE CEVAPLAR

Kiracının sözleşmeden kaynaklı yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle sat-kirala-geri al işlemine ilişkin sözleşmenin feshedilmesi durumunda yararlanılan KDV istisnası nedeniyle bir düzeltme yapılması gerekir mi ?

Kiracı ile kiralayan kurumların daha önce 3065 sayılı KDV Kanununun 17/4-y maddesi gereğince istisna uyguladığı devir ve kiralama işlemlerine ilişkin KDV açısından herhangi bir düzeltme yapmasına gerek yoktur.

Kiracının sözleşmeden kaynaklı yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle sat-kirala-geri al işlemine ilişkin sözleşmenin feshedilmesi durumunda yararlanılan harç istisnası ne olacaktır ?

Harçlar Kanununa bağlı (4) sayılı tarifenin I/20-a fıkrası uyarınca gayrimenkullerin devirlerinde devir eden ve devir alanlar için ayrı ayrı (Binde 20) nispetinde tapu harcı alınmaktadır. Ancak I/20-g fıkrası uyarında taşınmazın finansal kiralama şirketine ilk devrinde sadece devredenden (Binde 4,55) oranında tapu harcı alınacağı hükme bağlanmıştır. Bu kapsamda taşınmazın finansal kiralama sözleşmesinin süresi sonunda kiracı tarafından geri alınması şartının gerçekleşmemiş olması nedeniyle Harçlar Kanununa bağlı (4) sayılı tarifenin I/20-a fıkrasındaki oran ile I/20-g fıkrasındaki oran arasındaki farka tekabül eden harç tutarının 213 sayılı Vergi Usul Kanununun hükümlerine göre gecikme faizi ile birlikte kiracıdan ve kiralayan kurumdan tahsil edilmesi gerekmektedir.

Sat kirala geri al sözleşmesinden kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda yararlanılan kurumlar vergisi istisnasının durumu ne olacaktır ?

Sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilememesi nedeniyle sat-kirala-geri al işleminin tamamlanamaması halinde ise istisna nedeniyle kiracı adına zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil olunacaktır.

Sat kirala geri al yöntemiyle finansal kiralama şirketine devredilen taşınmazların satışından elde edilen kaynağın grup şirketlere aktarılması durumunda grup şirketler tarafından yapılan faiz ödemeleri KDVK 17/4-y kapsamında istisna olarak değerlendirilebilir mi ?

Bu kaynağın başka bir şirkete kullandırılması işleminin ise finansman temin

hizmeti olarak değerlendirilmesi gerekmekte olup, bu hizmetin karşılığını teşkil eden faiz tutarları üzerinden 3065 sayılı Kanunun 1/1 inci maddesine göre KDV hesaplanması gerekmektedir.

Sat-Kirala-Geri Al sözleşmesi kapsamında mülkiyeti tekrar edinilen taşınmazın kısmi bölünme yoluyla devrinde taşınmaza ait özel fon hesabı devredilebilir mi ?

Sat-kirala-geri al sözleşmesi kapsamında geri alınan taşınmazın kısmi bölünme yoluyla devredilmesi halinde, bilançoda yer alan taşınmaza ilişkin özel fon hesabının da devredilmesi gerekmektedir.

Sat Kirala-Geri Al Sözleşmesi Kapsamında Tekrar İktisap Edilen Taşınmazın Enflasyon Düzeltmesinde Dikkate Alınacak Düzeltmeye Esas Tarihi Nedir ?

Düzeltmeye esas tarih olarak taşınmazın sat-kirala-geri al sözleşmesi kapsamında kiralama işleminin deftere kayıt tarihi (213 sayılı Kanunun mükerrer 290 ıncı maddesi kapsamında kullanma hakkının “260- Haklar” hesabına kayıt edildiği tarih) dikkate alınacaktır.

Sat Kirala-Geri Al Sözleşmesi Kapsamında Bilançonun Pasifinde Oluşturulan Fon Hesabı Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulacak Mıdır ?

5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin (1/j) bendi uyarınca bilançonun pasifinde oluşturulan fon hesabının, 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 16 ncı maddesinin (1) numaralı fıkrasında da belirtildiği üzere, enflasyon düzeltmesine tabi tutulması ve bilançoda düzeltilmiş değeriyle yer alması gerekmektedir

Şirket Aktifinde Bulunan Taşınmazın Sat Kirala Geri Al İşleminin Sonunda Mülkiyetin Geri Alınmasının Akabinde Satılması Durumunda KDV Kanununun 17/4-r Maddesinin Uygulaması Açısından İktisap Tarihi Olarak Hangi Tarih Dikkate Alınır ?

Sat kirala geri al sözleşmesi kapsamında finansal kiralama şirketine satılarak sözleşme sonunda mülkiyeti geri alınan taşınmazın üçüncü kişilere satışında iktisap tarihi olarak KDVK 17/4-r maddesi kapsamında iki tam yıllık sürenin başlangıcı olarak şirket adına mülkiyetin geri alınarak tapuda tescil edildiği tarihin dikkate alınması gerekmektedir.

Sat Kirala Geri Al Sözleşmesi Kapsamında KDV İstisnası Uygulanarak Teslim Edilen Taşınmazın Alımında Ödenen KDV’nin Durumu Nedir ?

- KDV Kanunu 30/a maddesinde, vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisinin indirim konusu yapılamayacağı, hüküm altına alınmıştır. Buna göre taşınmazın Kanunun 17/4-y maddesinde düzenlenen istisnadan yararlanılarak teslim edilmesi halinde, bu istisna düzenlemesi kısmi istisna niteliğinde olduğundan, taşınmaz nedeniyle yüklenilen KDV’nin devrin yapıldığı döneme kadar indirilemeyen kısım “İlave edilecek KDV” olarak beyan edilir ve devrin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır. Devrin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla telafi edilen kısım için herhangi bir düzeltme yapılmaz

Sat Kirala Geri Al İşlemi Kapsamında Fon Hesabına Alınan İstisna Kazanç Tutarı Sermayeye İlave Edilebilir mi ?

İstisna uygulaması kapsamında özel fon hesabına alınan tutarın daha sonrasında sermayeye ilavesi mümkün değildir.

Sat Kirala Geri Al İşlemi Kapsamındaki Taşınır/ Taşınmazların Satışından Kaynaklanan Alacaklar İçin Hesaplanan Faiz, Komisyon vb. Gelirlerin İstisna Kazancın Tespitinde Dikkate Alınabilir Mi ?

Hayır, işlem kapsamındaki satıştan kaynaklanan faiz, komisyon vb gelirlerin istisna kazancın tespitinde dikkate alınması mümkün değildir.

Satış Bedelinin Döviz Cinsinden Belirlenmesi Durumunda Ortaya Çıkan Kur Farkları İstisna Kazancın Tespitinde Dikkate Alınabilir Mi ?

Hayır, satış bedelinin döviz cinsinden belirlenmesi durumunda ortaya çıkan kur farklarının da istisna kazancın tespitinde dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır.

Sat Kirala Geri Al İşlemi ile Finansal Kiralama Şirketine Satışı Yapılan Gayrimenkule Ait Tapu Harcı Gider Yazılabilir mi ?

Satıştan doğan kazanç kurumlar verigisinden istisna olduğundan , KVK.5/3 hükmüne göre istisna kapsamındaki faaliyetten doğan giderin kurum kazancından indirilmesi mümkün değildir.

Kaynakçalar:

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu
Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebliği
3065 saylı Katma Değer Vergisi Kanunu
Katma Değer Vergisi Kanunu Uygulama Genel Tebliği
28.03.2023 tarih 39044742-130[Özelge]-370649 sayılı özelge
28.03.2023 tarih 39044742-130[Özelge]-370649 sayılı özelge
28.02.2019 tarih 82185597-200.03.01-4181 sayılı özelge
04.01.2023 tarih E-64597866-125-329 sayılı özelge
27.05.2024 tarih ve E-11395140-105[VUK-3-2836]-696025 sayılı özelge
21.06.2023 tarih E-97338759-105-43502 sayılı Özelge
24.02.2016 tarih 64597866-125[ 5-1 (e )2015]-3507sayılı özelge

03.03.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)