Murat Müjdat Pamukçu
Bilim Uzmanı
E.Gelir Uzmanı
mmpamukcu@gmail.com

Vergi Usul Kanunu Kapsamında 2019 Yılı Defter Tutma Hadleri

1) GİRİŞ          

213 sayılı VUK’ nun 176. maddesinde tüccarlar defter tutma bakımından, birinci sınıf tüccarlar ve ikinci sınıf tüccarlar olarak iki gruba ayrılmış, birinci sınıf tüccarların bilanço esasına, ikinci sınıf tüccarların işletme hesabı esasına göre defter tutmak zorunda oldukları belirlenmiştir. Mezkur kanunun 177. maddesinde birinci sınıf tüccarların, 178. maddesinde ikinci sınıf tüccarların kimler olduğu belirtilmiştir.

2) TÜCCAR SINIFLARI

2) 1. Birinci Sınıf Tüccarlar:

Madde 177 – (Değişik 30/12/1980-2365/26 md.)

Aşağıda yazılı tüccarlar, I inci sınıfa dahildirler:

            1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı 7.200.000.000 (490 Sıra No.lu V.U.K. Genel Tebliği ile 01.01.2018’den itibaren 190.000 TL) lirayı veya satışlarının tutarı 8.640.000.000 (490 Sıra No.lu V.U.K. Genel Tebliği ile 01.01.2018’den itibaren 260.000 TL) lirayı aşanlar;

            2. Birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatı 3.600.000.000 (490 Sıra No.lu V.U.K. Genel Tebliği ile 01.01.2018’den itibaren 100.000 TL) lirayı aşanlar;

            3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı, işlerin birlikte yapılması halinde 2 numaralı bentte  yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı 7.200.000.000 (490 Sıra No.lu V.U.K. Genel Tebliği ile 01.01.2018’den itibaren 190.000 TL) lirayı aşanlar;

            4. Her türlü ticaret şirketleri (Adi şirketler iştigal nevileri yukardaki bentlerden hangisine giriyorsa o bent hükmüne tabidir.);

            5. Kurumlar Vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (Bunlardan işlerinin icabı bilanço esasına göre defter tutmalarına imkan veya lüzum görülmeyenlerin, işletme hesabına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilir.);

            6. İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler.

2) 2. İkinci Sınıf Tüccarlar:

Madde 178 – Aşağıda yazılı tüccarlar II nci sınıfa dahildirler:

1. 177 nci maddede yazılı olanların dışında kalanlar;

2. Kurumlar Vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilenler.

Yeniden işe başlıyan tüccarlar yıllık iş hacımlarına göre sınıflandırılıncaya kadar II nci sınıf tüccarlar gibi hareket edebilirler.

Hükmüne yer verilmiştir.

Tüccarların 2019 yılı hesap döneminde kullanacakları defterlerini yukarıdaki hadleri dikkate alarak tasdik ettirmelerinde yarar bulunmaktadır.

3) SINIF DEĞİŞTİRME

3) 1.Bilanço Esasından İşletme Hesabı Esasına Geçiş

Kanunun ‘ Sınıf Değiştirme ’ başlıklı 179.maddesinde;

(I) inciden (II) nciye geçiş: İş hacmı bakımından I inci sıfa dahil olan tüccarların durumları aşağıdaki şartlara uyduğu takdirde, bunlar, bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlıyarak, II nci sınıfa geçebilirler:

1. Bir hesap döneminin iş hacmı 177 nci maddede yazılı hadlerden % 20 yi aşan bir nispette düşük olursa, veya;

2. Arka arkaya üç dönemin iş hacmı 177 nci maddede yazılı hadlere nazaran % 20 ye kadar bir düşüklük gösterirse.

Hükmü yer almaktadır. Söz konusu hüküm çerçevesinde 2019 yılı hesap döneminde tüccarların bilanço esasından, işletme hesabı esasına geçmelerine ilişkin hesaplama yöntemi aşağıdaki örneklerle açıklanmaya çalışılmıştır. 2019 dönemine ilişkin defter tutma hadleri henüz açıklanmamış olup, örneklerimizde kulanılan hadler, 2018 dönemi için 503 Sıra No.lu V.U.K.’nu genel tebliği ile belirlenen yeniden değerleme oranının (23,73) uygulanması sonucu ulaşılan tahmini tutarlar üzerinden oluşturulmuştur.

3) 1.1.Tek Dönem Örneği (1.fıkra)

Yukarıdaki verilerin 2018 yılında işe başlayan, ihtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutan bay ( A )’ya uyarlayalım. Bay ( A )’nın 2019 vergilendirme döneminde işletme esasına göre defter tutmak istemesi halinde, faaliyet alanın uygun olduğu işletme türünü V.U.K.’nun 177. maddesine göre belirleyecek ve tabloda hesaplanan 2019 defter tutma hadlerini mukayese ederek işletme hesabı esasına göre defter tutup tutamayacağına karar verecektir. Bay ( A )’nın lokanta işletmeceliği faaiyetini icra ettiğini düşünürsek, 2018 döneminde alışları 188.800 TL.’nin altında (Bu Tutar Hariç)  veya şatışları 257.600 TL.’nin altında (Bu Tutar Hariç)   ise bay ( A ) 2019 döneminde istemesi halinde işletme esası hesabına göre defter tutabilir. Belirtilen alış ve şatış tutarlarından herhangi birisinin geçekleşmesi sınıf değiştirmek için yeterlidir.

3) 1.2.Arka Arkaya Üç Dönem Örneği (2. Fıkra)

Yukarıdaki verilerin 2016 yılında işe başlayan, ihtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutan bayan ( B )’ye ait olduğunu varsayalım. Bayan ( B )’nin 2019 vergilendirme döneminde işletme esasına göre defter tutmak istemesi halinde, faaliyet alanın uygun olduğu işletme türünü V.U.K.’nun 177. maddesine göre belirleyecek ve tabloda hesaplanan 2017,2018,2019 defter tutma hadleriyle mukayese ederek işletme hesabı esasına göre defter tutup tutamayacağına karar verecektir. Bayan ( B )’nin icra ettiği faaliyete göre, tespit edeceği tutarlar, türlerine göre, aşağıdaki tabloda belirlenen aralıklarda ise, 2019 hesap döneminde istemesi halinde işletme hesabı esasına göre defter tutabilecektir.

3) 2. İşletme Hesabı Esasından Bilanço Esasına Geçiş

Kanunun ‘ Sınıf Değiştirme ’ başlıklı 180.maddesinde;

(II) nciden (I) inciye geçiş: İş hacmı bakımından II nci sınıfa dahil tüccarların durumları aşağıda yazılı şartlara uyduğu takdirde bunlar bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlıyarak I inci sınıfa geçerler.

1. Bir hesap döneminin iş hacmı 177 nci maddede yazılı hadlerden % 20 yi aşan bir nispette fazla olursa, veya;

2. Arka arkaya 2 dönemin iş hacmı 177 nci maddede yazılı hadlere nazaran % 20 ye kadar bir fazlalık gösterirse.

Hükmü yer almaktadır. Söz konusu hüküm çerçevesinde 2019 yılı hesap döneminde tüccarların işletme hesabı esasından, bilanço esasına geçmelerine ilişkin hesaplama yöntemi aşağıdaki örneklerle açıklanmaya çalışılmıştır. 2019 dönemine ilişkin defter tutma hadleri henüz açıklanmamış olup, örneklerimizde kulanılan hadler, 2018 dönemi için 503 seri no.lu V.U.K.’nu genel tebliği ile belirlenen yeniden değerleme oranının (%23,73) uygulanması sonucu ulaşılan tahmini tutarlar üzerinden oluşturulmuştur.

3) 2.1.Tek Dönem Örneği (1.Fıkra)

Yukarıdaki verileri 2018 yılında işe başlayan, işletme hesabı esasına göre defter tutan bay ( A )’ya uyarlayalım. Bay ( A )’nın 2019 vergilendirme döneminde bilanço esasına göre defter tutmak mecburiyetinin olup olmadığının tespiti için, faaliyet konusunun uygun olduğu işletme türünü V.U.K.’nun 177. maddesine göre belirleyecek ve tabloda hesaplanan 2019 defter tutma hadlerini mukayese ederek bilanço esasına göre defter tutup tutmayacağını tespit edecektir. Bay ( A )’nın lokanta işletmeceliği faaiyetini icra ettiğini düşünürsek, 2018 döneminde alışları 283.200 TL.’nin  (Bu Tutar Hariç)  veya şatışları 386.400 TL.’nin üzerinde (Bu Tutar Hariç)   ise, bay ( A ) 2019 döneminde kanuni zorunluluk gereği bilanço hesabına göre defter tutacaktır.. Belirtilen alış ve şatış tutarlarından herhangi birisinin geçekleşmesi halinde  sınıf değiştirilmesi zorunludur.

4) 2.2.Arka Arkaya 2 Dönem Örneği (2.Fıkra)

Yukarıdaki verilerin 2017 yılında işe başlayan, işletme hesabı esasına göre defter tutan bayan ( B )’ye ait olduğunu varsayalım. Bayan ( B )’nin 2019 vergilendirme döneminde bilanço esasına göre defter tutma zorunluluğu bulunup bulunmadığının tespiti için, faaliyet alanın uygun olduğu işletme türünü V.U.K.’nun 177. maddesine göre belirleyecek ve tabloda hesaplanan 2018, 2019  dönemleri defter tutma hadleriyle mukayese ederek bilanço esasına göre defter tutma zorunluluğu olup olmadığını tespit edecektir. Bayan ( B )’nin icra ettiği faaliyete göre, tespit edeceği tutarlar, türlerine göre, aşağıdaki tabloda belirlenen aralıklarda ise, 2019 hesap döneminde kanuni zorunluluk olarak bilanço esasına göre defter tutacaktır.

4) ÖZELLİK ARZ EDEN HUSUSLAR

* Mükelleflerin 1.sınıftan 2. sınıfa geçmeleri kendilerine sunulmuş seçimlik bir haktır. Mükellefler yasada şartlara haiz olsa da bilanço esasına göre defter tutmaya devam edebilirler.

* Mükelleflerin 2. sınıftan 1. sınıfa geçmeleri kanuni bir zorunluluktur. Bu zorunluluğa uyulmaması sonucu 213 sayılı V.U.K. 352.maddesi gereği 1.derece usulsüzlük cezası kesileceği gibi aynı kanunun 30/3 maddesi gereği mükellefin ilgili dönem vermiş olduğu tüm beyannameler hakkında, takdir komisyonu veya vergi inceleme yetkisine sahip olanlar tarafından matrah takdiri yapılarak vergi ziya-ı cezalı tarhiyatlara muhatap olunabilir.

* Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin alış ve satış tutarları hesaplamalara dahil  edilmemelidir.

KAYNAKÇA

213 sayılı Vergi Usul Kanunu

476, 490, 503 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri.

06.12.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.