Murat Keloğlu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
muratkeloglu@ardaymm.com.tr

Yurt Dışı Hizmet Faturalarının KDV ve Stopaj Karşısındaki Durumu

Değerli Okurlar,

Yeni Dünya düzeninde mal ve hizmetlere duyulan ihtiyaçlar ve ürün çeşitliliği giderek artmaktadır. Bu artışa paralel olarak küreselleşen dünyada ihracat ve ithalat tutarları rekor seviyelere ulaşmaktadır. Ülkemizde 2022 yılında geçmiş yıllarla karşılaştırılacak olursa ihracat ve ithalat tutarlarında hatırı sayılır bir artışın olduğu gözükmektedir. Bu artışların yaşandığı dönemde ihracat, ithalat ve yurtdışından alınan hizmetlerin hem muhasebe hem de vergisel boyutu dikkatlice analiz edilmesi gerekmektedir. Günümüzde en çok tereddütte düşülen ve hata yapılan konulardan biri olan Yurt Dışı Hizmet faturalarının KDV ve Stopaj karşısındaki durumudur. Bu konunun örnekleri ile birlikte anlatmanın yararlı olacağı kanaatindeyim.

1- YURT DIŞI HİZMET FATURALARININ KATMA DEĞER VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU

Yurt dışından alınan hizmetlerin ithal edilmesi durumunda faydalanmanın Türkiye’de olması ve söz konusu hizmetin Katma Değer Vergisinden istisna edilmemiş olması şartıyla KDV sorumluluğu doğmaktadır.  Türkiye’ye hizmet ithal edilmesi KDV’yi doğuran bir işlem olup bu KDV’yi kanun koyucu sorumlu sıfatıyla hizmeti ithal eden mükellef kuruma ödettirmektedir. Türkiye’de mukim gerçek kişiler ve başta Türk şirketleri olmak üzere Türkiye’de kurulmuş tüzel kişiler, Türkiye’de ikametgahı, işyeri veya iş merkezi bulunmayan (Yabancı) kişi veya kuruluştan hizmet aldıklarında, sorumlu sıfatıyla, hizmetin tabi olduğu KDV oranı üzerinden KDV hesaplayıp 2 nolu KDV beyannamesi ile beyan ederek ödemek zorundadırlar.

KDV sorumluluğunun doğması için aşağıdaki şartların oluşması gerekmektedir. Bu şartlar,

- Hizmeti veren, yurt dışında yerleşik kişi veya yurt dışı kuruluş olmalıdır.

- Hizmeti alan, Türkiye’de yerleşik gerçek kişi veya Türkiye’de kurulmuş tüzel kişi olmalıdır.

- Hizmet, KDV istisnası kapsamında olmamalıdır.

- Hizmetten Türkiye’de faydalanılmalıdır.

Burada önemli olan konulardan bir tanesi hizmetin yabancı bir kuruluştan alınması ve bu hizmetten yurtdışından yararlanılması KDV sorumluluğu doğurmamaktadır. Önemli olan ilgili hizmetin Türkiye’de yararlanılmasıdır.

Yurt dışından sağlanan hizmetlerin KDV sorumluluğu ile alakalı hizmet örnekleri aşağıdaki gibidir.

a. Yurt Dışında Yaptırılan Sigortalar:

Yurt dışında yaptırılan sigortalar için ödenen primler KDV Kanunu'nun 1, 6 ve 9 uncu maddeleri uyarınca KDV sorumluluğu kapsamına girmekle beraber, dış krediler için yapılan yorumun bu primler açısından da geçerli kabul edildiği ve 17/4-e maddesindeki istisna uyarınca KDV sorumluluğu aranmadığı görülmektedir.

b. Yurt Dışından Hukuk Hizmeti Alınması:

Yurt dışından alınan hukuk hizmetinden Türkiye’de faydalanılması halinde KDV sorumluluğu doğar. Türkiye’de açılmış bir dava için yurt dışındaki bir hukukçunun Türkiye’ye gelerek davaya katılması veya bu dava ile ilgili olarak hazırladığı belgeleri Türkiye’ye göndermesi, Türkiye’de faydalanma olduğunu gösterir ve söz konusu hukuk hizmeti KDV sorumluluğunu gerektirir.

Buna mukabil hukuk hizmeti yurt dışında sunulmuş ve bu hizmetten yurt dışında yararlanılmışsa, hizmet ithali yok demektir ve KDV sorumluluğu doğmaz.

c.Yurt Dışından Finansman Hizmeti Alınması:

Yurt dışından sağlanan krediler için tahakkuk eden ve ödenen faizler nedeniyle krediyi kullanan firmalar aleyhine oluşan kur farkları için KDV Genel Uygulama Tebliği’nin II/F 2.4.5.1. bölümünde yapılan ; “Türkiye’de banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi tutulmamış olan yurt dışı kredi işlemlerinin, mahiyet itibariyle banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi yurt içi bankacılık hizmetlerinden farksız olduğu açıktır. Dolayısıyla yurt dışı kredi işlemlerinde de KANUN’UN (17/4-e) maddesi uyarınca KDV hesaplanmasının gerek olmadığı görülmektedir. Buradaki en önemli husus krediyi veren kurumun banka ve finans kuruluşu olması gerekmektedir.

d. Yurt Dışından Elektronik Ortamda Hizmet Alınması:

Yurt dışı firmalardan elektronik ortamda alınan hizmetlerden Türkiye’de faydalanılması halinde bu hizmet bedelleri üzerinden KDV sorumluluğu doğmaktadır.

e. Yurt Dışından Yazılım Temin Edilmesi:

Yurt dışından yazılım temin edilmesi karşılığında hizmet bedeli olarak yapılan ödemeler, bu yazılımların Türkiye’de kullanılacak veya pazarlanacak olması durumunda hizmet ithal bedeli sayılır ve KDV sorumluluğu gerektirir.

f. Türkiye’deki Mal ve Hizmetlerin Yurt Dışındaki Müşterilere Pazarlanmasını Sağlayan Yabancı Firmalara Yapılan Ödemeler :

Yabancı firmalardan sağlanan hizmet Türkiye’de bulunan veya Türkiye’de sunulan mal veya hizmetlerin pazarlanmasına yönelik olduğunda, pazarlamaya konu malın veya hizmetin Türkiye’de oluşu bu hizmetlerden Türkiye’de faydanıldığından KDV sorumluluğu aranmaktadır.

İlgili özelgede

Türkiye’de inşa ettiği konutların yurt dışındaki alıcılara satışı ile ilgili olarak aracılık hizmeti veren (pazarlanmasını sağlayan) yurt dışı firmalara yapılan ödemelerin, aracılık hizmetinden Türkiye’de faydalanıyor olması nedeniyle KDV sorumluluğuna tabi olduğu belirtilmiştir. Türkiye’deki otellere veya diğer turizm faaliyetlerine müşteri kazandırılması gerekçesiyle yurtdışında mukim firmalara yapılan komisyon ödemeleri de sorumlu sıfatıyla ( 2 no.lu KDV beyanname verilerek ) KDV ödenmesini gerektirmektedir. Sorumlu sıfatıyla ödenecek KDV %18 oran ile hesaplanmalıdır. Çünkü söz konusu komisyonlarda %8 oran uygulanabilmesi için komisyon ücretini alanın 1618 Sayılı Kanun hükümlerine göre Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan işletme belgesi almış seyahat acentesi niteliğine sahip olması şarttır. (2007/13033 sayılı Kararname Ekindeki II sayılı listenin 25 nolu pozisyonu)

g. Türkiye’ye İthal Edilen Mallara Yönelik Olarak Yurt Dışı Firmalardan Alınan Komisyon Hizmetleri ile Kalite Kontrol Hizmetleri:

60 nolu KDV Sirkülerinin 1.1.2. nolu bölümünde  Türkiye’deki bir firmanın yurt dışından ithal edeceği mallara ilişkin olarak yurt dışındaki firmadan yurt dışında aldığı kalite kontrol, barkodlama, elleçleme vb. hizmetlerinden Türkiye’de faydalanıldığından, bu hizmetler genel esaslar çerçevesinde KDV’ye tabi olacaktır.” denilmiştir. Bu hizmetler Türkiye’ye ithal edilecek mallarla ilgili olduğunda, söz konusu hizmet bedelleri gümrük beyannamesinde ithal malının gümrük kıymetine dahil edilmek suretiyle ithalat aşamasında KDV’ye tabi tutulacağı için, ayrıca KDV sorumluluğu gerektirmemektedir.

h. Google ve Benzeri Firmalara İnternette Reklam Bulundurma veya Öncelik Gibi Şekillerle Yaptırılan Reklam Hizmetleri:

İnternet üzerinden sağlanan reklam hizmetinin Türkiye’de KDV’ye tabi tutulması gereken (ithal edilen) bir hizmet olduğu, dolayısıyla KDV sorumluluğu gerektirdiği düşüncesindeyiz.

i. Yurt Dışı Firmalara Yaptırılan Tamir, Bakım ve Montaj Hizmetleri:

Yurt dışı firmalardan alınan tamir, bakım veya montaj hizmetleri, yabancı firmanın Türkiye’ye elemanlarını göndermek suretiyle verildiğinde, bunun bir hizmet ithali işlemi olduğu, dolayısıyla söz konusu hizmetin KDV sorumluluğu gerektirdiği açıktır.

ı. Yurt Dışı Fuar Hizmetleri:

Yurt dışında alınan fuar hizmetlerinde hizmetin fiziken cereyan ettiği yer Türkiye dışında olduğundan, hizmet ithali durumu yoktur, bu nedenle KDV sorumluluğu doğmamaktadır.

j. Yurt Dışı Seyahatlerde Alınan Otel, Lokanta, Ulaşım, Haberleşme ve Benzeri Hizmetler:

Yurt dışı seyahatler esnasında alınan yukarıdaki hizmetlerin faydalanma yeri Türkiye dışında olduğundan, bu hizmetler nedeniyle KDV sorumluluğu doğmamaktadır.

k. Lisans, Royalti, Marka Kullanımı, Know-How, Patent, Dizayn Franchise Gibi Adlarla Yapılan Gayrimaddi Hak Bedeli Ödenmesine İlişkin Hizmetler :

Yurtdışı firmalardan alınan gayrimaddi hak konulu hizmetlerden Türkiye’de faydalanılması halinde KDV sorumluluğu doğacağı açıktır. (Franchise sözleşmesi kapsamında yapılan tüm hizmetler mahiyet ayırımı yapılmaksızın gayrimaddi hak sayılmaktadır.)

2) YURT DIŞI HİZMET FATURALARININ KURUM STOPAJI KARŞISINDAKİ DURUMU

Yurt dışında yerleşik kişi ve kuruluşlardan hizmet ithal edilmesi, gümrükleme işlemine tabi olmadığından, hizmeti alan Türkiye’deki kişi ve kurumlara, yapılan yasal düzenlemelerle gelir veya kurumlar vergisi stopaj sorumluluğu getirilmiştir.

Türkiye'de işyeri ve daimi temsilcisi olmadığı için, Türkiye'de yıllık beyanname usulünde vergilendirilemeyen yabancı kurumların Türkiye'de elde ettikleri gelirleri için stopaj uygulanmaktadır. Ancak bu durum yurt dışından gelen her hizmet faturası için stopaj yapılacağı anlamına da gelmemelidir.

Kurum stopajına tabi bazı ödemeler aşağıdaki gibidir;

-Telif, imtiyaz, ticaret unvanı, marka, know-how, ihtira, işletme, alâmetifarika ve bunlara benzer gayri maddi haklar için ödenen bedeller,

-Kiralama hizmetleri karşılığında ödenen bedeller ( finansal kira ve normal kira),

-Danışmanlık, mühendislik, eğitim, montaj, tercüme hizmetleri gibi serbest meslek kapsamında yapılan ödemeler,

Yurtdışından alınan hizmeti veren mükellef, gerçek kişi ise Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK’nın) 94 üncü, tüzel kişi ise Kurumlar Vergisi Kanunu’nun (KVK’nın) 30 uncu maddesi uyarınca ve Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (ÇVÖA) hükümlerine göre stopaja tabi olup olmadığı hususunda değerlendirilmelidir. Yurtdışından alınan hizmeti veren mükellef, gerçek kişi ise Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK’nın) 94 üncü, tüzel kişi ise Kurumlar Vergisi Kanunu’nun (KVK’nın) 30 uncu maddesi uyarınca ve Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (ÇVÖA) hükümlerine göre stopaja tabi olup olmadığı hususunda değerlendirilmelidir.

3) STOPAJ VE KDV MATRAHININ TESPİT EDİLMESİ

Hizmet ithalatı için yurt dışında bulunan kişi yada kurumlara ödeme yapılırken net bir tutar üzerinden anlaşılmış ise, hem KDV hem de gelir ve kurumlar vergisi türünden yapılacak beyanname brüt tutar üzerinden yapılmalı.

ÖRNEK: Türkiye’de bulunan XYZ A.Ş. Türkiye’de yapacağı bir inşaat projesini Fransa’da bulunan bir Mühendislik ve Mimarlık Şirketine hazırlattırmış ve bu hizmet karşılığında kuruma net 1.250.000-TL ödenme konusunda taraflar anlaşmıştır. Fransa’da bulunan kurum 2022 Ekim döneminde hizmeti tamamlamış, faturasını aynı döneme düzenlemiştir. Hizmet ithalatını yapan XYZ A.Ş. 2022 EKİM döneminde anlaşılan tutarı ödemiş ve bu işleme ait faturayı kayıtlarına almıştır. Stopaj oranının %20 ve KDV oranın da %18 olduğu varsayımı ile XYZ A.Ş. ’nin KDV ve Stopaj yükümlülüğü aşağıdaki gibidir.

STOPAJ MATRAHI(BRÜT TUTAR İÇİN) :1.250.000 TL/0.80=1.562.500,00-TL

STOPAJ TUTARI :1.562.500,00-TL x0.20 =312.500,00-TL

KDV SORUMLULUĞU :1.562.500 TL x 0.18=281.250,00-TL

XYZ A.Ş. 312.500,00-TL stopaj tutarını 2022 Ekim dönemine ait muhtasar beyannamesinde beyan edecektir. Ayrıca 281.250,00-TL KDV tutarını 2022 ekim döneminde 2 No.lu KDV beyanında beyan edip, aynı dönemde 1 No.lu KDV beyanında indirim konusu yapabilecektir.

SONUÇ

Türkiye’de bulunan herhangi bir kişi veya kuruluş yurt dışından hizmet ithal ettiğinde bu hizmete ait KDV’yi sorumlu sıfatıyla 2 nolu KDV beyannamesi vererek ödemek zorundadır. Hizmet ithalatına ilişkin olarak bu şekilde yüklenilen KDV herhangi bir yasal engel olmamak şartıyla hizmeti ithal eden KDV mükellefi tarafından indirilebilmektedir. Aynı zamanda Yurt dışına bu kabil ödemeleri yapanların bu ödemelerin brüt tutarları üzerinden KVK’nın 30.maddesi çerçevesinde BKK ile belirlenmiş oranlarda stopaj yapmaları ve ertesi ay muhtasar beyanname ile beyan etmeleri gerekmektedir.

Kaynaklar:

YAKLAŞIM DERGİSİ – KASIM 2022 – Sayı : 359

KDV Genel Uygulama Tebliği’nin II/F 2.4.5.1.

11 Muğla Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 14.07.2014 tarih ve KDV- 3-65 nolu Özelge.

Erol Çember ‘’29.12.2020’’

05.11.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.