Elektronik ticaretin toplam ticaret hacmi içindeki payı her geçen gün artmakta ve son dönemde bu artış daha bir ivmelenmiş bulunuyor. Bu gelişme e-ticaretle ilgili mevzuat bilgisine olan ihtiyacı da beraberinde getirmekte. Gerek meslektaşlardan gerek ticaret erbabından gelen soruları göz önüne alarak, (Pazar yeri -aracı hizmet sağlayıcılar- ile ilgili sorular hariç) bu bilgilendirme metnini oluşturduk. Metinde konuya ilişkin en çok sorulan sorulara özet cevaplar verildi. Uygulamacıların ayrıntılar için ilgili mevzuatları incelemeleri önerilir.
Türkiye’de e-ticarete ilişkin bütün esas ve usulleri düzenleyen ve yürürlükte olan yasa ve yönetmeliklerin bütününü içeren mevzuat çalışmaları tarih sırasına göre şunladır;
• 08/03/1995 tarih ve 22221 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 4077 sayılı "Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun”
• 23/01/2004 tarih ve 25355 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5070 Sayılı "Elektronik İmza Kanunu"
• 04/05/2007 tarihli ve 26530 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5651 Sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun”
• 30/11/2007 tarih ve 26716 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik"
• 10/11/2008 tarih ve 27050 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5809 Sayılı "Elektronik Haberleşme Kanunu"
• 05/11/2014 tarih ve 29166 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6563 Sayılı “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun”
• 27/11/2014 tarih ve 29188 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Mesafeli Sözleşmeler Yönetmelik"
• 31/01/2015 tarih ve 29253 Sayılı Resmi Gazetede mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan “Finansal Hizmetlere İlişkin Mesafeli Sözleşmeler Yönetmelik”
• 15/07/2015 tarih ve 29417 Sayılı Resmi Gazetede mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan “Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik”
• 26/08/2015 tarih ve 29457 Sayılı Resmi Gazetede mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan “Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik”
• 07/04/2016 tarih ve 29677 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6698 Sayılı "Kişisel Verilerin Korunması Kanunu"
• 06/06/2017 tarih ve 30088 sayılı Resmi Gazetede mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan "Elektronik Ticarette Güven Damgası Hakkında Tebliğ"
• 11/08/2017 tarih ve 30151 sayılı Resmi Gazetede mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan "Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ"
• 28/10/2017 tarih ve 30224 sayılı Resmi Gazetede mülga Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan "Kişisel Verilerin Silinmesi, Yok Edilmesi veya Anonim Hale Getirilmesi Hakkında Yönetmelik"
• 30/12/2017 tarih ve 30286 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Veri Sorumluları Sicili Hakkında Yönetmelik"
• 31/01/2018 tarih ve 30318 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ"
• 31/01/2018 tarihli ve 2018/1 Sayılı Yüksek Planlama Kurulu Kararı 6 Şubat 2018 tarih ve 30324 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “e-İhracat Stratejisi ve Eylem Planı (2018-2020) ile ilgili Tebliğ”
• 10/03/2018 tarih ve 30356 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ"
• 01/11/2018 tarih ve 30582 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Veri sorumluları ve veri işleyenler tarafından ilgili kişilerin e-posta adreslerine veya SMS ya da çağrı ile cep telefonlarına reklam bildirimleri/aramaları yönlendirilmesinin önüne geçilmesini teminen ilke kararı alınması" hakkında karar
• 15/02/2019 tarih ve 30687 sayılı Resmi Gazetede Ticaret Bakanlığınca yayımlanan "Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ"
• 15/02/2019 tarih ve 30687 sayılı Resmi Gazetede Hazine ve Maliye Bakanlığından (Gelir İdaresi Başkanlığı) yayımlanan "Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ"
• 15/02/2019 tarih ve 30687 sayılı Resmi Gazetede Ticaret Bakanlığınca yayımlanan “Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
E-ticaret yapan işletmelerin ulaşılabilir olması ve e-ticaret verilerinin sağlıklı bir şekilde takip edilmesi amacıyla Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ hazırlanarak 11/08/2017 tarihinde yürürlüğe girmiş ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS) oluşturularak 04/12/2017 tarihi itibarıyla hizmete açılmıştır. Elektronik ticaret veya aracılık faaliyetinde bulunan hizmet sağlayıcı veya aracı hizmet sağlayıcıların, faaliyete başlamadan önce e-Devlet kapısı üzerinden Ticaret Bakanlığı bünyesinde oluşturulan ETBİS’e kayıt olması ve bildirimde bulunması gerekmektedir.
Beş bin Türk lirasından yirmi bin Türk lirasına kadar, idari para cezası verilir.
Bağımsız bir organizasyon tarafından oluşturulan standartlar çerçevesinde elektronik ticaret aracılığıyla işlem yapan işletmelerin sertifikalandırılmasıdır. Zorunluluk yoktur.
Elektronik ticaretle ilgili mevzuat eksiklikleri olduğun açıktır. Özellikle dijital işlemlerin takibi ve vergilendirilmesine ilişkin belirsizlikler vardır.
Tam mükellef gerçek kişilerin, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 225 inci maddesi kapsamında dolaylı temsilci olarak yetkili kılınan Posta İdaresi ya da hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler tarafından düzenlenen elektronik ticaret gümrük beyannamesiyle gerçekleştirdikleri mal ihracatı kapsamında elde ettikleri kazancın %50’si 314 Sıra No’lu GV Tebliğinde belirtilen şartlarda gelir vergisinden muaftır.
Ayrı bir iş yeri açmaksızın ve sanayi tipi veya seri üretim yapabilen makine ve alet kullanmaksızın oturdukları evlerde imal ettikleri malları internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlar esnaf muafiyetinden yararlanır. Bu kişilerin esnaf muaflığından faydalanılabilmesi için Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi alınması, Türkiye’de kurulu bankalarda bir ticari hesap açılması ve tüm hasılatın münhasıran bu hesap aracılığıyla tahsil edilmesi şarttır. Bankalar, bu bent kapsamında açılan ticari hesaplara aktarılan tutarlar üzerinden, aktarım tarihi itibarıyla %4 (bir ve üzeri işçi çalıştırıldığı durumda %2) oranında gelir vergisi tevkifatı yapmak ve GVK 98 ve 119 uncu maddelerdeki esaslar çerçevesinde beyan edip ödemekle yükümlüdür. İstihdama bağlı indirimli oranın uygulanması için ilgili ayda bir işçinin en az on gün süreyle çalıştırılması gerekir. Bu hasılat tutarı üzerinden ayrıca GVK 94 üncü madde kapsamında tevkifat yapılmaz. Bu kişilerin bir yıl içinde elde ettikleri hasılatın 2021 yılı için 240.000 Türk lirasını aşması hâlinde, mükellef izleyen takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirilir ve tekrar bu muafiyetten faydalanamaz.
Elektronik ortamda oluşturulan ve belli parayı ihtiva eden mesafeli sözleşmeler, taraflarca 5070 sayılı Elektronik İmza Kanununda tanımlanan güvenli elektronik imza ile imzalanmaları halinde damga vergisine tabi olacak, aksi durumda damga vergisine konu teşkil etmeyecektir.
Aracı hizmet sağlayıcı şirketi varsa -nakliye, gümrükte ödenen vergi- ile komisyon tutarını firmamıza fatura eder ve bedelini nihai alıcıdan tahsil ettiği mal bedelinden keserek kalan tutarı firmamız banka hesabına havale eder.
Türkiye’de yararlanılan hizmetler için ödenen komisyon bedelleri üzerinden sorumlu sıfatıyla KDV hesaplanıp ödenmelidir. Yani yurtdışından alınıp yine yurt dışında satılan ve Türkiye’den alınıp yurt dışına satılan mallar için ödenen komisyon bedelleri üzerinden sorumlu sıfatıyla KDV hesaplanmaz. Ancak, yurtdışından Türkiye’ye satılan ve yurt içinden alınıp Türkiye mukimi olmayan aracı hizmet sağlayıcı üzerinden yine yurt içine satılan mallar için alınan komisyon bedelleri üzerinden sorumlu sıfatıyla KDV hesaplanır ve 2.nolu KDV beyannamesiyle beyan edilerek ödenir. 1.nolu KDV beyannamesiyle indirim konusu yapılır.
Elektronik ticaret komisyon bedelleri ticari kazanç olduğu için elde edilen ülkede vergilendirilir. Dolayısıyla gelir stopaj kesintisi yapılmaz. Öte yandan ilgili ülke ile ülkemiz arasında imzalanmış çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması bulunması halinde, öncelikle bu anlaşma hükümlerinin dikkate alınması gerekmektedir.
Bütün satışların toptan veya perakende internet üzerinden yapılan satışlardan oluşması, bu şekilde gerçekleştirilen satışlara ilişkin tahsilatların elektronik yolla (EFT, havale, sanal POS vb.) yapılması, diğer bir ifade ile satış bedellerinin müşteri ile karşı karşıya gelinmeden tahsil edilmesi ve Vergi Usul Kanununa göre fatura ile belgelendirilmesi şartıyla ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyeti bulunmamaktadır.
5 milyon ve üzeri satış yapılan dönemin yıllık beyannamesinin verildiği yılı takiben e-arşiv faturaya geçiş zorunludur. E-arşiv faturaya geçiş için e-faturaya da geçiş yapmak gerekir. Aynı zamanda e-deftere de geçiş yapılır. Bu satış haddine ulaşmadan da isteğe bağlı e-arşiv uygulamasına geçmek mümkündür.
1. Satış işleminin yapıldığı web adresi.
2. Ödeme şekli.
3. Ödeme tarihi.
4. Mal satışlarında gönderiyi taşıyanın adı soyadı/unvanı ve VKN/TCKN bilgisi.
5. Satışa konu malın gönderildiği veya hizmetin ifa edildiği tarih.
6. İade bölümünde; malı iade edenin adı soyadı, adresi, imzası, iade edilen mala ilişkin cins,
miktar, birim fiyat ve tutarı.
Ayrıca “Bu satış internet üzerinden yapılmıştır.“ ifadesinin bulunması gerekmektedir.
E- Arşiv Fatura uygulamasına dahil olup, e-Fatura uygulamasına kayıtlı kullanıcılara internet üzerinden mal satışı yapanlar, düzenleyecekleri e-Faturada, e-arşiv faturada bulunması gereken yukarıdaki bilgilerden 6 ncı madde hariç diğer bilgilere yer vereceklerdir.
Kullanılacak faturalar 385 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde açıklandığı şekilde düzenlenmiş olan “iade bölümünün” yer aldığı faturalar olmalıdır ve en az iki örneğinin müşteriye malla birlikte gönderilmesi gerekmektedir
Yurt içindeki satıcı şirket, firmamız adına düzenlediği irsaliyeye teslim ad ve adresi olarak nihai alıcı bilgilerini ve firmamız adına teslim ettiğini belirtip malı gönderir ve firmamıza irsaliye tarihini takip eden en geç 7 gün içinde fatura düzenler. Firmamız ise irsaliye tarihinden itibaren en geç 7 gün içinde nihai alıcıya fatura düzenler. Faturada satıcının düzenlediği irsaliye tarih ve numarası şerh düşülür. Elektronik ticarette faturanın mal ile birlikte gönderilmesi asıldır. Çünkü malın alıcı tarafından iade edileceği durumlarda alıcı tarafından faturanın iade kısmı doldurulmalıdır.
b- Kendi depomuzda olmayan malın Yurt içinden alınıp yurt dışına satışında belge düzeni nedir?
Yurt içindeki satıcı, firmamız adına düzenlediği irsaliyeye teslim ad ve adresi olarak yurt dışındaki nihai alıcı bilgilerini yazıp firmamız adına teslim ettiğini belirtip malı hızlı kargo firmasına teslim eder. Firmamız aynı zamanda kargo firmasına yurtdışı alıcı adına düzenlediği faturayı teslim eder. (faturanın e-arşiv fatura zorunluluğuna girmese de e-arşiv olarak düzenlenmesi kargo firmasına iletilmesi kolaylığı yönüyle uygun olur) Faturaya satıcının düzenlediği irsaliye tarih ve numarasını şerh düşer. Kargo firması Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesi düzenler ve ihraç sonrası bir nüshasını elektronik ortamda firmamıza gönderir.
c-Yurt dışındaki satıcı firmada bulunan malın yurt içine satışında belge düzeni nedir?
Firmamız, (X) aracı hizmet sağlayıcı web sitesinde ürününü satışa sunar. Alıcı web sitesi üzerinden ürünü satın alır ve ödemesini yapar. Firmamız nihai alıcının aldığı ürünü elinde bulunduran (sahibi olan) yurtdışındaki satıcı (A) firmasına internet üzerinden talimat verir. Talimata istinaden satıcı firma malı kargo taşıma şirketi ile nihai alıcıya gönderir. Gümrükte ödenmesi gereken vergileri kargo firması öder ve nakliye bedeliyle birlikte aracı hizmet sağlayıcı firmasına fatura eder. Firmamız nihai alıcıya satış faturasını düzenler ve faturaya “Ürün …. ülkesi mukimi ….. firması tarafından doğrudan alıcıya gönderildiği için irsaliye düzenlenmemiştir” şerhi koyar
d-Yurt dışından alınan malın yine yurt dışına satılmasında belge düzeni nedir?
Firmamız, (X) aracı hizmet sağlayıcı web sitesinde ürünü satışa sunar. Alıcı web sitesi üzerinden ürünü satın alır ve ödemesini yapar. Firmamız nihai alıcının aldığı ürünü elinde bulunduran (sahib olan) yurtdışındaki satıcı (A) firmasına internet üzerinden talimat verir. Talimata istinaden satıcı firma malı kargo taşıma şirketi ile nihai alıcıya gönderir. İlgili ülkelerin mevzuatına göre olası vergileri kargo firması öder ve nakliye bedeliyle birlikte aracı hizmet sağlayıcı firmasına fatura eder. Firmamız nihai alıcıya satış faturasını düzenler ve faturaya “Ürün …. ülkesi mukimi ….. firması tarafından transit ticaret olarak doğrudan alıcıya gönderildiği için irsaliye düzenlenmemiştir” şerhi koyar. Son olarak aracı hizmet sağlayıcı şirketi nakliye, ödenen vergi ve komisyon tutarını firmamıza fatura eder ve bedelini nihai alıcıdan tahsil ettiği mal bedelinden keserek kalan tutarı firmamıza gönderir. Transit ticaret KDV’nin konusuna girmez.
e- Kendi depomuzdaki malın satışında belge düzeni nedir?
Alıcı aracı hizmet sağlayıcının ya da firmamız web sitesinden (Pazar yeri) alımı ve mal bedelini öder. Firmamız malı irsaliye ve faturası ile ( fatura istendiği durumda mal tesliminden itibaren yedi gün içinde de düzenlenebilir.) birlikte gönderir. Malın yurt dışına satışında belge düzeni (b) şıkkındaki (malın depomuzda olduğu göz önüne alınarak) gibidir. İlgili mevzuattaki koşullara uygun olarak düzenlenen ve mal ile birlikte gönderilen e-arşiv fatura irsaliye yerine geçer ve ayrıca irsaliye düzenlenmesine gerek yoktur.
Müşteri malı iade etmek isterse elektronik ortamda kendisine iletilen faturanın kâğıt çıktısını alır ve iadeye ilişkin bölümü doldurup imzalamak suretiyle mal ile birlikte malı satana geri gönderir. Bu suretle malı satana geri gönderilen bu belge satıcı tarafından düzenlenen gider pusulası yerine geçer. Ancak iade bölümünün müşteriler tarafından doldurulmaması, eksik veya hatalı doldurulması durumunda, şirketinizce müşterilerle irtibat kurulmak suretiyle söz konusu eksikliklerin/hataların giderilmesi, giderilememesi durumunda ise iade işleminin şirketinizce gider pusulası düzenlenmek suretiyle gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, bu şekilde düzenlenecek olan gider pusulalarının eksik/hatalı gönderilen faturalarla birlikte muhafaza edilmesi gerekmektedir. Gerçek usulde vergi mükelleflerine yapılan satışın iadesinin alıcının iade faturasıyla yapılacağı tabidir.
Esnaf muaflığından yararlananlar fatura düzenlemezler. Bu kişiler internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden yaptıkları satışlarda, ürünün satışının tevsik edilmesi, güvenli bir şekilde taşınması ve alıcıya ulaşması için, onaylı esnaf vergi muafiyeti belgesi örneğinin (fotokopisinin) alt kısmında boş olarak yer alan ürün satışına ilişkin bölümünü doldurarak ürünle birlikte gönderirler. Ürünü alan nihai tüketici ürünle birlikte bu belgeyi alır. Satış gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerine yapıldı ise, alıcının mal alışını gider pusulası ile gider pusulası ile belgelendirilmesi esas olmakla birlikte, münhasıran bu ödemelere ilişkin olmak üzere, gider pusulasında bulunması gereken bilgileri (imza hariç) ihtiva eden banka dekontları ile de belgelendirilmesi mümkündür.
Nihai tüketiciler satın aldığı ürünü iade ederken ürünle birlikte teslim aldığı esnaf vergi muafiyeti belgesine şerh düşerek bir nüshasını ürünle birlikte satıcıya gönderir. Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin ise KDV hesaplamadan iade faturası düzenlemeleri (esnaf muaflığı kapsamındaki satışlar KDV Kanununun 17/4-a maddesi gereği KDV'den istisnadır) uygun olacaktır.
İhracat Genelgesinin 22.maddesi “Hizmet ihracatı, transit ticaret, Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan satış, Türkiye’de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satış, mikro ihracat ve serbest bölge işlem formu kapsamında gerçekleştirilen 5.000,- ABD doları veya karşılığı döviz ya da Türk lirasını geçmeyen tutardaki ihracat işlemlerinde bedellerin tamamının tasarrufu serbesttir.” hükmü yer almaktadır.
“13. Maddesinde de “İhracat bedelinin kredi kartıyla tahsil edildiği işlemlerde, kredi kartının yurt dışından verilmiş olduğunun tespiti şarttır. Bu işlemlerde, fiş (slip) bedelinin ihracatçıya ödendiği tarih itibarıyla talebe göre her bir fiş için ayrı ayrı ya da fiş bedellerinin tamamı için tek bir İBKB düzenlenebilir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne yapılan ihracata ilişkin bedellerin, ithalatçıya ait ve Türkiye'deki bankaların Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki şubelerinden alınan kredi kartları ile tahsil edilmesi mümkündür. “ hükmüne yer verilmiştir.
22.09.2021
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.