Muhammet Asa
SGK Müfettişi
asa.trt@gmail.com

İşten Ayrılış Kodu ve İşsizlik Ödeneğine Hak Kazanma Şartları

İşsizlik ödeneğinin kimleri kapsadığı, gerekli sigorta prim gün sayısının ne olduğu ve işten ayrılış şekline göre hangi şartlarda ödeneğe hak kazanacağı, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun ilgili maddelerinde düzenlenmektedir. Kimlerin kapsam dahilinde olduğu ve ödeneğe hak kazanma ile sigorta prim gün sayısının ne olması gerektiği konusu önemli olduğu kadar, işten ayrılış sebebi de en az bu şartlar kadar işsizlik ödeneğine hak kazanma adına oldukça önem taşımaktadır. Bu bağlamda yazımız, 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi çalışanların, SGK işten ayrılış koduna göre 4447 sayılı yasa gereği işsizlik ödeneğine hak kazanma şartlarının neler olduğu, konusunu oluşturmaktadır.

SGK İşten Ayrılış Kodları Önemlidir!

Hizmet akdine tabi olarak çalışan sigortalılar için işten ayrılma nedeni ve kodları, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmelik ekinde (Ek-5) liste halinde yer almakta ve işverenlerce e-bildirge üzerinden bu kodlar kullanılarak işten ayrılış işlemi yapılmaktadır. Bu hususun Sosyal Güvenlik Kurumuna doğru şekilde aktarılması, çalışanların işsizlik ödeneği alabilmesi açısından oldukça önemlidir. Zira işten ayrılan işçi, işsizlik maaşı için Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne başvurduğu takdirde, ilk etapta SGK sisteminde yer alan işten ayrılış kodu dikkate alınmaktadır. Bazen işveren ile işçi arasında bu konuda uyuşmazlık çıkabilmekte ve konu mahkemeye taşınmaktadır. Yapılacak yargılama sonucunda işçinin haklı olduğu ortaya çıktığında da toplu olarak maaş alınabilmektedir.

İşsizlik Ödeneğine Hak Kazanma Şartları Nelerdir?

4447 sayılı Kanun uyarınca sigortalı sayılanlardan hizmet akitleri belirtilen hallerden birisine dayalı sona erenler, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne süresi içinde başvurarak yeni iş almaya hazır olduklarını kaydettirmeleri ve gerekli prim ödeme koşullarını sağlamış olmaları kaydıyla işsizlik ödeneği almaktadır. Buna göre;

• 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17’nci maddesine göre süreli fesih bildirim sürelerine uygun olarak hizmet akdinin işverence sona erdirilmiş olması,
• Hizmet akdinin süresi belli olsun veya olmasın sürenin bitiminden önce veya bildirim önelini beklemeksizin 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24’üncü maddesinin I-II-III numaralı bentlerine göre sigortalı tarafından feshedilmesi,
• Hizmet akdinin süresi belli olsun veya olmasın sürenin bitiminden önce veya bildirim önelini beklemeksizin 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25’inci maddesinin I ve III numaralı bentlerine göre işveren tarafından feshedilmesi,
• Hizmet akdinin belirli süreli olması halinde, bu sürenin bitimi nedeniyle işsiz kalınması,
• İşyerinin el değiştirmesi veya başkasına geçmesi, kapanması veya kapatılması, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedenleriyle işten çıkarılmış olunması,
• 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun 21’inci maddesi kapsamında işsiz kalınması,
• İş kanunları kapsamına girmeyen sigortalıların hizmet akitleri, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamında yapılmış olan toplu iş sözleşmeleri veya sözleşme bulunmayan hallerde Borçlar Kanunu hükümleri doğrultusunda, Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun 21’inci maddesi hariç, yukarıda sayılan bentlerdeki hükümlere paralel olarak sona ermiş olunması,

Kaydıyla ve kanunda belirtilen, işsizlik sigortası kapsamında olma, gerekli sigorta prim gün sayısını tamamlama, bazı istisnalar haricinde son 120 gün prim ödeyerek sürekli çalışma gibi diğer şartların da mevcut olması durumunda işsizlik ödeneği alınabilmektedir. Tabi bunun için sigortalı işsiz, hizmet akdinin feshedildiği tarihi izleyen günden itibaren 30 gün içinde bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne doğrudan veya elektronik ortamda e-Devlet aracılığıyla başvurmalıdır. Ancak işsizlik ödeneğine hak kazanabilmek için hizmet akdinin başvuru sırasında grev, lokavt veya kanundan doğan ödevler nedeniyle askıya alınmamış olması gerekmektedir.

Hizmet akdine tabi olarak çalışan sigortalıların 4447 sayılı kanunun 51’inci maddesi gereği işsizlik maaşı alabileceği işten ayrılma nedeni ve kodları aşağıda tablo halinde gösterilmiştir:

 

Genel anlam ve mantık çerçevesinde yukarıda sayılan şartlara bakıldığında, bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olunmasına karşın herhangi bir kasıt ve kusuru olmaksızın işini kaybeden sigortalıların, işsizlik maaşı alabileceği görülmektedir. Bunun yanı sıra 36-KHK ile işyerinin kapatılması ile 40-KHK ile kamu işçiliğine geçilememesi nedeniyle çıkış yapılan durumlarda, İŞKUR tarafından sigortalının kasıt ve kusuru olup olmadığı araştırılmakta ve bazen işverenden, ihbar ve kıdem tazminatı ödemesi yapılıp yapılmadığına ilişkin bilgi ve belge talep edilebilmektedir.

Son olarak işten çıkış kodunun hatalı verilmesi durumunda ne yapılmalı?

Hizmet akdine tabi olarak çalışan sigortalılar için işten ayrılma nedeni ve kodları, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmelik ekinde bulunmakta ve işverenlerce e-bildirge üzerinden bu kodlar kullanılarak işten ayrılış işlemi yapılmaktadır. Bu bağlamda işten ayrılış kodu hizmet akdinin sona erme şekline göre belirlenmeli ve SGK sistemine doğru şekilde aktarılmalıdır. Ancak bazen sehven veya başka nedenlere bağlı olarak hatalı kod ile işten çıkış işlemi yapılmaktadır. Bu durumda hizmet akdinin sona erdiği tarihi takip eden 10 gün içerisinde e bildirge yoluyla düzeltme yapılabilmekte ancak 10 günlük süre geçtikten sonra ilgili SGK İl Müdürlüğüne dilekçe verilerek düzeltme talep edilmelidir.

09.11.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.