Muhammet Asa
SGK Müfettişi
asa.trt@gmail.com

İş Mevzuatında Annelere/Kadınlara Yönelik Haklar Nelerdir? (2)

Bir önceki yazımızda, her yıl mayıs ayının ikinci pazar günü (bu sene 13.05.2018), Anneler Günü olarak kutlandığı ve çalışan annelerimizin/kadınlarımızın iş mevzuatı kapsamında birtakım yasal haklara sahip olduğu belirtilmiş olup bu kapsamda; Analık ve Süt İzni, hamilelik ve emzirme dönemi içinde sağlanan haklar, Ücretsiz İzin ile Kısmi Süreli Çalışma Hakkı konuları genel hatları ile anlatılmıştır.

Yazımızın ikinci bölümünde ise;

• Kadın işçilerin gece postalarında çalıştırılma şartları ile çalıştırılamayacakları işlere dair hükümler,
• Kıdem tazminatında kadınlar için düzenlenen özel durum,

konuları yine genel hatları ile anlatılacaktır.

A- Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılması

* 4857 sayılı İş Kanunu’nun 73’üncü maddesi ile 18 yaşını doldurmuş kadın işçilerin gece postalarında çalıştırılmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelik ile düzenleneceği hüküm altına alınarak bu kapsamda çıkarılıp 24.07.2013 tarih 28717 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelikle birlikte usul ve esasları belirlenmiştir.

İş mevzuatında ‘gece’ tanımı nasıl yapılmıştır?

* 4857 sayılı İş Kanunu’nun 69 uncu maddesine göre gece süresinin, en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönem olduğu belirtilmiştir.

Kadın çalışanların gece postalarında çalıştırılma süresi ne kadar olmalıdır?

            * 18 yaşını doldurmuş kadın çalışanlar, gece postasında 7,5 saatten fazla çalıştırılmamalı ancak turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde kadın çalışanın yazılı onayının alınması şartıyla 7,5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilmektedir. İlgili yönetmelik hükmüyle birlikte kadın çalışanların gece postasında 7,5 saatten fazla çalıştırılması yasaklanmış olmakla birlikte turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde ise ancak kadın çalışanın onayının alınması durumunda 7,5 saatin üzerinde çalıştırılması mümkündür. Onay vermemesi durumunda ise çalışma süresi belirlenen saati aşamayacaktır.

            İşverence yerine getirilmesi gereken yükümlülükler nelerdir?

* İşyerleri, belediye sınırları dışında olan ve belediye sınırları içinde olmakla birlikte posta değişim saatlerinde toplu taşıma araçlarıyla gidip gelme zorluğu bulunması durumunda işverenler, gece postalarında çalıştırılan kadın çalışanları sağlayacakları uygun araçlarla ikametgahlarına en yakın merkezden, işyerine götürüp getirmekle yükümlüdür. Bu hükme göre, posta değişim saatlerinde toplu taşıma aracı bulunmaması gibi gidip gelme zorluğu durumlarında da işverence, uygun araçlarla kadın çalışanlar getirilip götürülmelidir.

* Kadın çalışanlar gece postasında çalıştırılmadan önce, işyeri hekiminden alınacak gece postalarında çalıştırılmalarında sakınca olmadığına ilişkin sağlık raporu olmadan çalıştırılmamalı ve işin devamı süresince, riskleri de dikkate alarak, işyeri hekimince belirlenen düzenli aralıklarla sağlık muayeneleri yapılmalıdır.

* Kadın çalışanın eşi de aynı veya ayrı bir işyerinde çalışıyorsa kadın çalışanın isteği üzerine, gece çalıştırılması, eşinin çalıştığı gece postasına rastlamayacak şekilde düzenlenmelidir. Ancak aynı işyerinde çalışan eşler aynı gece postasında çalışmak istemeleri halinde bu talep, işverence imkân dahilinde karşılanabilecektir.

Kadın çalışanlar hangi işlerde çalışamazlar?

* 4857 sayılı İş Kanunu’nun 72’nci maddesi ile maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer ve su altında çalışılacak işlerde onsekiz yaşını doldurmamış erkek ve her yaştaki kadınların çalıştırılmasının yasak olduğu hüküm altına alınmıştır. Kanun koyucu istisnasız tüm yer veya su altında çalışılacak işlerde yasak koyarak kadın çalışanları iş sağlığı ve güvenliği kapsamında meydana gelebilecek risklere karşı korumuştur.

B- Kıdem Tazminatında Kadın Çalışanlar için Düzenlenen Özel Durum

* Bilindiği üzere 1475 sayılı Kanunun 14’üncü maddesi ile düzenlenen Kıdem Tazminatı halen yürürlükte olup iş kanununa tabi olarak çalışan işçilerin hak ettiği Tazminat bu kanun hükmüne göre ödenmektedir. Kıdem tazminatı, aynı işverenin bir veya değişik işyerleri bünyesinde en az bir yıl çalışması bulunan işçinin, hizmet akdinin veya iş sözleşmesinin kanunda belirtilen sebeplere bağlı olarak sona ermesi halinde, işveren tarafından işçiye ödenmesi gereken paradır.

* Kıdem tazminata hak kazanmak için gerekli şartlar ilgili kanunda yer almakta ve bu şartlardan biri de kadın çalışanın evlenmesi halinde evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda kıdem tazminatına hak kazanabilmesidir. Bu şarttan yararlanmak için kadın işçinin evliliğinin ilk olmasının önemi yoktur. Bu itibarla aynı işverene bağlı işyerinde en az bir yıl çalışma koşulunu tamamlayan kadın işçinin işyerinde çalışıyor olmalı ve evlendikten itibaren bir yıl içinde kendi isteği ile işten ayrılarak kıdem tazminatını talep etmelidir.

Sonuç olarak, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 73’üncü maddesi hükmüne dayanarak Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik hükümleri doğrultusunda, hamilelik ve emzirme dönemi içinde olmamakla birlikte 18 yaşını doldurmuş kadın çalışanların, gece postasında çalıştırılma süreleri ve işyerine ulaşım, sağlık gözetimi ve aynı postada eşiyle çalışma isteğinin gözetilmesi gibi işverence yerine getirilmesi gereken yükümlülüklere yer verilmiş ve çalışan kadınlara, olması gerektiği gibi pozitif ayrımcılık yapılmıştır. Ayrıca 4857 sayılı İş Kanunu’nun 72’nci maddesinde belirtilen işlerde, her yaştaki kadınların çalıştırılmasının yasak olduğu hüküm altına alınarak kadın çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği kapsamında meydana gelebilecek risklere karşı korunmuştur. Bununla birlikte kadın çalışana, evlenmesi ve bir yıl içinde kendi isteği ile işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı alabilme hakkı tanınmış ve bu hak, sadece kadın çalışanlara verilmiştir.

15.05.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.