Muhammed Orhan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
muhammedorhan61@gmail.com

İktisadi Kıymetlerin Satışlarındaki Kar veya Zararın Vergisel Durumu

İşletmeler, yenileme amacıyla eskiyen iktisadi kıymetlerini satıp yerine yenisini alma yoluna gidebilmektedirler. Bu durumda iktisadi kıymetin defter değerine göre bazen kar bazen de zarar ortaya çıkabilmektedir. Vergi Usul Kanununun 328.maddesine göre, amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yenileme maksadıyla satılması halinde ortaya çıkan kar yenileme fonu hesabına aktarılabilir veya yeni alınan iktisadi kıymetin amortismanından mahsup edilebilir. Zarar çıkması halinde ilgili gider hesabına atılarak indirim konusu yapılabilir.

Yenileme Fonu veya 549 Özel Fonlar Hesabı

İktisadi kıymetin satışı neticesinde ortaya çıkan kar, Özel Fonlar hesabına aktarılabilmesi için aşağıdaki şartların bulunması gerekmektedir;

1. Bilanço usulüne göre defter tutulmalıdır.
2. İşletme yönetim kurulu kararı almalı ve karar defterine işlenmelidir.
3. Satılan iktisadi kıymetin yenilenmesi, işin mahiyetine göre zaruri olması.
4. Satılan iktisadi kıymetle yeni alınan iktisadi kıymetin, mahiyeti itibariyle aynısının alınması gerekir.
5. En fazla 3 yıl boyunca Özel Fonlar hesabında tutulmalıdır.

Üç yıl içerisinde yeni iktisadi kıymetin alınması halinde, Özel Fonlar hesabındaki tutarlar yeni alınan iktisadi kıymetin amortismanından mahsup edilir. Alınmaması halinde Özel Fonlar hesabındaki tutar 3.yılın sonunda 671 Önceki Dönem Gelir ve Karlar hesabına devredilerek matraha dahil edilir.

Konuyu örnekle açıklamak gerekirsek; işletme bilançosunda yer alan, defter değeri 10.000,00 TL olan ve birikmiş amortismanı 2.000,00 TL olan makinayı yenilemek maksadıyla 02.01.2019 tarihinde 12.000,00 TL + KDV’ye satmıştır.

---------------------------------------02.01.2019--------------------------------

120 ALICILAR              14.160,00

257 BİRİKMİŞ AMOR.   2.000,00

                     253 TESİS,MAKİNA,CİHAZLAR            10.000,00

                       391 HESAPLANAN KDV                        2.160,00

                        549 ÖZEL FONLAR                               4.000,00

İktisadi kıymetin satış kaydı

---------------------------------------------------------------------------------------

İşletme 28.01.2019 tarihinde 16.000,00 TL + KDV’ye yeni makine satın almıştır. Makinenin faydalı ömrü 5 yıldır. Amortisman yöntemi olarak normal amortisman yönteminin uygulanmasına karar verilmiştir.

-------------------------------------28.01.2019----------------------------------

253 TESİS,MAKİNA,CİHAZ      16.000,00

191 İNDİRİLECEK KDV              2.880,00

                              320 SATICILAR                             18.880,00

Makine alış kaydı

----------------------------------------------------------------------------------------

Yeni alınan makinanın amortismanı;

16.000,00 / 5 = 3.200,00 TL

-------------------------------------31.03.2019------------------------------------

549 ÖZEL FONLAR                 3.200,00

                        257 BİRİKMİŞ AMORT.                      3.200,00

Özel fonların amortismandan mahsubu

----------------------------------------------------------------------------------------

İşletme 3 mali yıl boyunca yenileme yapamamıştır.

--------------------------------------31.12.2021----------------------------------

549 ÖZEL FONLAR                 4.000,00

             671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLAR      4.000,00

Özel fonların gelir hesabına devri

----------------------------------------------------------------------------------------

Amortismana Tabi Malların Sigorta Tazminatı (VUK-329.madde)

Yangın, deprem, sel, su basması gibi afetler yüzünden tamamen veya kısmen ziya uğrayan amortismana tabi iktisadi kıymetler için alınan sigorta tazminatı bunların değerinden fazla veya eksik olduğu takdirde farkı kar veya zarar hesabına geçirilir.

İktisadi kıymetin yenilenmesi işin mahiyetine göre zaruri bulunur veya işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa bu takdirde tazminat fazlası, yenileme giderlerini karşılamak üzere, Özel Fonlar hesabında azami üç yıl süreyle tutulabilir. Bu süre içinde kullanılmamış olan tazminat farkları kara ilave olunur veya yeni alınan iktisadi kıymetin amortismanından mahsup edilir.

Üç yıldan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde bu tazminat fazlası, o yılın matrahına eklenir.

Not: İşletme hesabı esasında defter tutan mükelleflerle serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler bu farkı defterlerinde hasılat veya gider kaydederler.

Faydalı olması dileğiyle.

06.02.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.