Muhammed Kutub Bağırgan
Yeminli Mali Müşavir
EMA YMM A.Ş.
muhammed.bagirgan@emaymm.com.tr

Vergi İnceleme Sürecinde Önemli Değişiklikler (Örnek Uygulama İle Birlikte)

Hazine ve Maliye Bakanlığınca, 28 Haziran 2022 tarih ve 31880 sayılı Resmi Gazete ile Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile inceleme süreçleri, süreler, incelemeye başlama vb. konularda değişiklik yapılmıştır.

Değişiklilerin muhteviyatı, 7338 sayılı Kanun ile getirilen ve vergi incelemelerinin seyrini, uygulamasını değiştiren ve nihayetinde örgütlenmesi yakın zamanda değişen Vergi Denetim Kurulu mensubu Müfettişler ile mükellefleri rahatlatan düzenlemeleri içermektedir.

Hazine ve Maliye Bakanlığınca, 28 Haziran 2022 tarih ve 31880 sayılı Resmi Gazete ile Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile getirilen yeni düzenlemeleri sırası ile açıkladıktan sonra konunun anlaşılırlığını artırmak adına birde örnek ile taçlandıralım istedik. Değişiklik ile birlikte;

1- VERGİ İNCELEMELERİNDE İŞE BAŞLAMA TARİHLERİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMIŞTIR

Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca, inceleme görevinin verilmesinden itibaren işe başlanılma süresi daha önce 10 gün idi. Bu süre,  işe başlanılamamasını haklı kılan bir mazeretin varlığı halinde en fazla 10 gün uzatılabiliyordu. Ancak değişiklikle beraber bu süreler 5 (beş) gün olarak belirlenmiştir.

Ayrıca şunu belirtmek isteriz ki, bu sürelerin kısaltılması, inceleme süresinin azaltılmasına yönelik olup, “incelemeye başlama süresi” ile alakalı değildir. Dolayısıyla işe başlama ve incelemeye başlama sürelerinin karıştırılmaması gerekir.

2- VERGİ İNCELEMELERİNDE İNCELEMEYE BAŞLAMA TARİHLERİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMIŞTIR

Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca, inceleme görevinin verilmesinden itibaren en geç 30 gün içinde başlanması gereken incelemeye, değişiklik ile beraber, 15 (onbeş) gün olarak değiştirilmiştir.

Bu süre içinde incelemeye başlanılamaması halinde durum gerekçeli bir yazı ile bağlı bulunulan birime bildirilir. İlgili birim, incelemeye başlanılamamasını haklı kılan bir mazeretin varlığı halinde en fazla beş gün ilave süre verebileceği gibi inceleme görevini başka bir inceleme elemanına da verebilir. Bu hükümde herhangi bir değişiklik olmamıştır.

3- İNCELEMEYE BAŞLAMA PROSEDÜRÜ DEĞİŞTİRİLMİŞTİR

7338 sayılı kanun ile getirilen “İncelemeye tabi olana, vergi incelemesinin konusunu ve incelemeye başlanıldığı hususunu bir yazıyla bildirirler. Ayrıca, yazının bir örneğini bağlı olduğu birime ve ilgili vergi dairesine gönderirler.” hükmüne paralel olarak, yönetmelikte değişiklikler yapılmıştır.

Mükellef nezdinde “vergi inceleme tutanağı” düzenlenerek başlanan incelemeye, değişiklikle beraber, Vergi Müfettişlerince düzenlenecek “İncelemeye Başlama Bildirimi” ile başlanacaktır. İncelemeye Başlama Bildiriminin bir örneği nezdinde inceleme yapılana, bir örneği vergi incelemesi yapmaya yetkili olanın bağlı bulunduğu inceleme ve denetim birimine, bir örneği ise mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilecektir.

Dolayısıyla, inceleme sürecinin başında mükellef ile muhatap olunmadan, doğrudan incelemeye başlanabilecek ve bu başlama bildirimi mükellefe ve diğer birimlere iletilecektir. Bu sistemin teknik altyapısı, yasanın yürürlük tarihi olan 01.07.2022 tarihine kadar hazır hale getirildi. Bu tarih itibariyle artık yeni düzenleme hükümleri geçerli olacaktır.

Ayrıca, değişiklik öncesi incelemeye başlama tarihi olarak, tutanağın mükellef tarafından imzalandığı yahut imzadan imtina veya ulaşılamama vb. gıyabında başlanan durumlarda tutanağın vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarih esas alınır iken; değişiklik sonrası incelemeye başlama tarihi, Müfettiş tarafından incelemeye başlama bildiriminin düzenlendiği tarih esas alınacaktır. Bu bildirimin, mükellefin e-posta/tebligat adresine iletilmesi yahut bu tebliğin alındıktan sonra 5 gün beklenilmesi gerekmemekte, sistem üzerinden e-imza ile Müfettiş tarafından Bildirimin oluşturulduğu tarih incelemeye başlama tarihi olarak esas alınmaktadır.

Dikkat edilmesi gereken husus ise, bu bildirimin aynı zamanda yasal defter ve belgelerin ibrazına yönelik Müfettişlerce düzenlenen Defter Belge İsteme Yazısı mahiyetinde olmadığıdır. Müfettişlerce bu bildirimin yanında ayrıca yasal defter ve belgelerin ibrazı için ilave yazı yazılarak mükellefe tebliğ edilmesi gerekmektedir.

Yine bu değişikliğe paralel olarak, yönetmelikte yer alan “tutanak” ibareleri “bildirim” şeklinde değiştirilmiştir.

4- YASAL DEFTER VE BELGELERİN TESLİMİNE VE TESLİM ALINMASINA İLİŞKİN ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER YAPILMIŞTIR

7338 sayılı Kanun hükümlerinden de hatırlanacağı üzere artık, inceleme esas itibariyle mükellefin iş yerinde değil, dairede yapılacaktır. Bu düzenlemeye paralel olarak, mükelleflerin incelenen dönemlere ait yasal defter ve belgelerinin e-defter/belge kapsamında olması halinde, bu yasal defter ve belgeleri mükellefler Maliye Bakanlığının oluşturacağı “elektronik sistemi” kullanarak ibraz etmesi gerekmektedir. Ayrıca bu defterlerin ibrazı için ilave “Defter Belge İsteme Yazısı” düzenlenerek mükellefe tebliğ edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, sistem üzerinden ibraz edilen elektronik defter ve belgeler, ilgili rapor değerlendirme komisyonunun rapora ilişkin nihai değerlendirmesini müteakip en geç 30 (otuz) gün içerisinde sistemden silinecektir.

Böylelikle, kendilerine verilen süre içinde mükelleflerce, (e-portal, yahut vergi denetim kurulunca oluşturulan başka bir sistem üzerinden) e-defter ve belgeler Müfettişe, temas kurulmadan ibraz edilebilecektir.

Bununla birlikte, incelemeye tabi olanın e-defter/belge mükellefi olmaması, yahut bu belgeler yanında basılı belgelerin yahut incelemeyle alakalı başka belgelerin de bulunması halinde bu belgeler;

1. Mükellefin işyeri/ikametgah adresi ile Müfettişin bağlı bulunduğu birimin aynı ilde bulunması halinde, Müfettişin bağlı bulunduğu yani sürekli çalıştığı birim/dairede,
2. Mükellefin işyeri/ikametgah adresi ile Müfettişin bağlı bulunduğu birimin aynı ilde BULUNMAMASI halinde,  mükellefin işyeri/ikametgah adresinin bulunduğu ilde ki dairede (Defterdarlık/Vergi Dairesi başkanlığı),

Teslim alınacaktır. Ancak mükellef talep etmesi halinde defter ve belgeler Müfettişin sürekli çalışma yerindeki dairede de teslim alınabilecektir.

5- İNCELEMENİN DAİREDE YAPILMASINA İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER YAPILMIŞTIR

7338 sayılı Kanun hükümlerinden de hatırlanacağı üzere artık, inceleme esas itibariyle mükellefin iş yerinde değil, dairede yapılacaktır. Bu düzenlemeye paralel olarak, yönetmelikte değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler;

1- Vergi incelemelerinin esas itibarıyla dairede yapılacağı,

2- İncelemeye tabi olanın defter ve belgelerini ibraz etmesi kendisinden yazılı olarak isteneceği (ki bu tebliğ, incelemeye başlanılmasına ilişkin bildirimden sonra yapılan ilave bir tebliğ ile olacaktır.)

3- İstenilen defter veya belgeleri belli edilen zamanda mazeretsiz olarak getirmeyenlerin, bunları ibraz etmemiş sayılacağı, haklı bir mazeret gösterenlere ise, defter ve belgelerini daireye getirmeleri için uygun bir süre verileceği,

4- İncelemenin dairede yapılmasının, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar tarafından incelemeye tabi olanın iş yerinde tespit yapılmasına ve çalışmalarda bulunmasına engel olmadığı, bu minvalde fiili envanter dahil her türlü tespitin iş yerinde yapılabileceği,

5- Mükellef ve vergi sorumlusunun yazılı olarak talepte bulunması ve iş yerinin müsait olduğunun tespit edilmesi halinde, incelemenin mükellefin iş yerinde de yapılabileceği.

6- İNCELEME SONUNDA DÜZENLENEN İNCELEME TUTANAKLARININ İMZALANACAĞI ADRES HAKKINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER YAPILMIŞTIR

Defter ve belgelerin ibrazına ilişkin daha önce açıklanan değişiklilere paralel şekilde, inceleme neticesinde hesap, kayıt ve işlemleri ve tespit edilen hususları içeren “inceleme tutanaklarının” imzalanacağı yer konusunda da değişiklik yapılmıştır.

Değişiklikle beraber vergi inceleme tutanakları;

1. Mükellefin işyeri/ikametgah adresi ile Müfettişin bağlı bulunduğu birimin aynı ilde bulunması halinde, Müfettişin bağlı bulunduğu yani sürekli çalıştığı birim/dairede,
2. Mükellefin işyeri/ikametgah adresi ile Müfettişin bağlı bulunduğu birimin aynı ilde BULUNMAMASI halinde,  mükellefin işyeri/ikametgah adresinin bulunduğu ilde ki dairede (Defterdarlık/Vergi Dairesi başkanlığı),

İmzalanarak, bir örneği mükellefe verilecektir.

7- ÖRNEK

Konuyu örneklendirecek olursak; e-defter ve belge mükellefi olan ve iş yeri adresi Kayseri olan ABC A.Ş. hakkında, Ankara Sektörel Denetim Daire Başkanlığında görev yapan sürekli görev yeri bu il olan Müfettiş Bay A’ya görevlendirme emri gelmiştir. Müfettiş tarafından, ilgili iş emri hakkında, 5 gün içinde işe başlanması gerekmektedir. Bu süre en fazla 5 gün daha uzatılabilecektir. Müfettişin incelemeye başlama tarihi ise, görevlendirmenin geldiği tarihten itibaren 15 günü geçmeyecektir. Bunun için de incelemeye başlanıldığına dair bildirimin elektronik ortamda oluşturulması gerekmektedir.

Müfettiş tarafından, iş emrinin geldiği tarihten itibaren 15 gün içinde incelemeye başlanıldığına dair bildirim elektronik ortamda oluşturulmuş ve incelemeye başlanmıştır. Ayrıca incelemeye başlanıldığına dair bildirimi elektronik ortamda mükellefe gönderilmiştir.

Ayrıca Müfettiş, “Defter Belge İsteme Yazısı” ile bu mükellefin yasal defter ve belgelerini sunmasını istemiştir. Mükellef kurum belirtilen tarihe (yazının siteme düşmesi + 5. Gün tebliğ + 15. Gün sonuna kadar) kadar Bakanlığının oluşturacağı “elektronik sistemi” kullanarak ibraz etmiştir. Ancak bu belgeler yanında basılı olarak uhdesinde bulunan ve incelemeyi ilgilendiren belgelerin Müfettiş Bay A’ya teslimi ise, Kayseri ilinde bulunan Vergi Dairesi Başkanlığında yapılacaktır. Ancak mükellef dilerse ki bu husus mükellefin ihtiyarına bırakılmıştır, ilgili belgeleri Müfettiş Bay A’nın bağlı bulunduğu Ankara Sektörel Denetim Daire Başkanlığında da teslim edebilecektir.

İnceleme sonucunda düzenlenen tutanakların imzalanma yeri ise, Kayseri ilinde bulunan Vergi Dairesi Başkanlığıdır. Ancak mükellef dilerse ki bu husus mükellefin ihtiyarına bırakılmıştır, ilgili tutanağı mükellef, Müfettiş Bay A’nın bağlı bulunduğu Ankara Sektörel Denetim Daire Başkanlığında da imzalayabilecektir.

Müfettiş A tarafından yazılan raporlar, Rapor Değerlendirme Komisyonlarınca değerlendirilip, nihai kanaatlerini bildirmeleri halinde, bu tarihten itibaren; elektronik ortamda sunulan defterlerin 30 gün içinde sistemden silinmesi, fiziki olarak teslim edilen belgelerin ise (suç delili olmamak kaydıyla) 15 gün içinde mükellefe Kayseri ilinde bulunan dairede iade edilmesi gerekmektedir.

İlgili Yönetmelik: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/06/20220628-2.ht

29.06.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.