Muhammed Kutub Bağırgan
Yeminli Mali Müşavir
EMA YMM A.Ş.
muhammed.bagirgan@emaymm.com.tr

Araç Alım Satım İşlemlerinde KDV Uygulamasında Bilinmesi Gerekenler

Araçlarla ilgili hesaplanması gereken KDV tutarları ve alım anında yüklenilen KDV’nin indirimi konusunda son iki yılda yaşanan düzenlemeler, konu ile ilgilenen kesimler açısından baş döndürücü olmuştur. Özellikle 2. El araç alım-satım faaliyetinde bulunan işletmeler açısından, KDV mükellefiyeti bulunmayan kişilerden alınan araçlarla ilgili KDV hesaplanıp hesaplanmayacağı, bu kişilerden alınan araçlara mı yoksa bütün satışlara mı özel matrah uygulanacağı konusunda tereddütler bulunmaktadır.

Sektörde yaşanan belirsizliklere cevap aramak ve birazda bilgi tazelemek maksadıyla hazırladığımız makalemizin faydalı olacağı kanaatindeyim.

1- ARAÇ ALIMINDA YÜKLENİLEN KDV’NİN İNDİRİMİ:

KDV Kanunu 30/b “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi” Mükelleflerin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV’den indirilemeyecektir.

Buna göre;

1. Araç Kiralama Faaliyetinde bulunanların aldıkları binek otomobiller,
2. Servis ve Distribütörlerin Test Sürüşü İçin aldıkları binek otomobiller,
3. Sürücü kurslarının, eğitim amaçlı aldıkları binek otomobiller,
4. Diğer binek otomobillerinin çeşitli şekillerde işletilmesi olanların aldıkları binek otomobiller,
5. Binek tipi dışında alınan diğer araçlar,

için yüklendikleri KDV tutarları indirilebilmektedir.

Ancak bunlar dışında kalan, işletmelerde kullanılan binek otomobiller ile 2. El araç alım satım faaliyetinde bulunanlar için, aldıkları binek otomobillere ait Yüklenilen KDV’leri indirememekteydiler. İndiremedikleri KDV tutarlarını ise GİDER veya MALİYET unsuru almaktaydılar.

Fakat 1 Seri No.lu KDV Uygulama Genel Tebliğinde değişiklik yapan 26 seri no.lu KDV Genel Tebliğine göre artık İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında 2. El araç alım satım faaliyetinde bulunan mükellefler tarafından Satmak Maksadıyla alınan binek otomobillere ait Yüklenilen KDV indirilebilecektir. Ancak bu mükelleflerin KDV mükellefiyeti olmayan kişilerden satın aldıkları araçlara KDV uygulanmayacaktır. Bilindiği üzere KDV’nin konusuna devamlılık arz eden mal ve hizmet teslimleri girmektedir. Mükellefiyeti bulunmayan şahısların veya bulunsa bile işletmesine ait olmayan araçların teslimi arızi nitelik taşıyacağı için bu işleme KDV hesaplanmayacak, dolayısıyla indirilebilecek bir KDV’de doğmayacaktır.

Bu arada, KDV mükellefiyeti olmayanlardan alınan bu araçlarla ilgili, VUK’un işlemlerin tevsikine yönelik düzenlemeleri gereği, araç alım satım sözleşmesi ile birlikte gider pusulası düzenlemek suretiyle belgelendirmeleri gerekmektedir. Sektörde doğru bilinen bir yanlış olan sadece sözleşmeye istinaden maliyet kaydı yapılması, vergi mevzuatına uygun değildir. Stoklarına alınan bu araçların maliyet unsuru olabilmesi için, maliyetin tevsikine yönelik Gider Pusulası düzenlenmesi şarttır.

26 seri no.lu KDV Genel Tebliğine göre 22/03/2019 tarihinden evvel satın alınıp, Yüklenilen KDV’leri gider yazılan araçların hali hazırda stoklarında bulunması ve daha sonra satışının gerçekleştirilmesi halinde, aracın teslim edildiği beyan döneminde gider kaydının düzeltilerek, indirimlere alması uygun görülmüştür.

            2. El araç alım satım faaliyetinde bulunan mükelleflerin, alım-satım amacı dışında elinde bulunan araçlar için yüklenilen KDV’lerin indirilemeyeceği tabiidir.

            Ayrıca bu tebliğ ile getirilen yeni hükme göre, 22/3/2019 tarihinden itibaren ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce;

  - %1 KDV oranı uygulanarak satın alınan binek otomobillerinin tesliminde %1,

- %18 KDV oranı uygulanarak satın alınan binek otomobillerinin tesliminde %18

KDV oranı uygulanacaktır.

2- ÖZEL MATRAH UYGULAMASI:

KDVK’nun 23/f bendi ve 1 Seri No.lu KDV Uygulama Genel Tebliğinde değişiklik yapan 19 seri no.lu KDV Genel Tebliğine göre; İkinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce, katma değer vergisi mükellefi olmayanlardan (mükellef olanlardan istisna kapsamında yapılan alımlar dâhil) alınarak vasfında değişiklik yapılmaksızın satılan ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmazların tesliminde matrah, alış bedeli düşüldükten sonra kalan tutardır.

Söz konusu tebliğe göre; KDV hesaplanarak alınan ikinci el motorlu kara taşıtları ile taşınmazların teslimlerinde ise özel matrah uygulanmayacağı belirtilmiştir.

Özel Matrah uygulaması yalnızca, İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında işletmesi adına yetki belgesi alan tacirler ile esnaf ve sanatkârlar ile Taşınmaz Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında yetki belgesi alan ticari işletmeler ile esnaf ve sanatkârlar tarafından uygulanabilecektir. Bu faaliyetlerle iştigal etmekle birlikte henüz yetki belgesi almamış olanlar ise, yönetmeliklerinde belirtilen süre ile sınırlı olarak yararlanabileceklerdir. Verilen süre içinde yetki belgesini almamış olanlar ile yetki belgesi almaksızın ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticareti ile iştigal edenlerin ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz teslimlerinde özel matrah uygulanmayacaktır.

Yetki belgesi verilen bu işletmelerin, vergi dairesince yapılan yoklama neticesinde faaliyet türü olarak araç alım satım faaliyetinde bulunduğuna dair tespit yapılması gereklidir. Tespit neticesinde bu faaliyeti ana faaliyet konusu olarak yürütmediği tespit edilen işletmelerin özel matrah uygulayamayacağı açıktır.

İkinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz teslimlerinde özel matrah uygulanabilmesi için, araç veya taşınmazın basit tadil, bakım ve onarım işlemleri dışında vasfında esaslı değişiklik yapılmaması gerekmektedir.

Tebliğdeki örneğe göre, araç ve taşınmazın vasfında esaslı değişiklik yapmayan harcamalar maliyete dahil edilmeden, satış tutarı ile alış maliyeti arasındaki fark üzerinden KDV hesaplanacaktır.

Örneğin, (KLM) Ltd.Şti. araç alım-satım faaliyeti ile devamlı olarak iştigal etmektedir. Ayrıca işletmenin,  ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal ettiğine dair Yetki Belgesi başvurusu hala sonuçlanmamıştır. İşletme, KDV mükellefiyeti bulunmayan bir şahıstan 40.000,00-TL tutarında bir binek tipi otomobil alışı olmuştur. Bu araçla ilgili 5.000,00-TL periyodik bakım ve lastik yenileme masrafları yapılmıştır. Söz konusu araç, daha sonra 50.000,00-TL’ye satılmıştır.

Her ne kadar da (KLM) Ltd.Şti. yetki belgesini almamış olsa da, yapmış olduğu başvuru sonuçlanana kadar, özel matrah uygulamasından faydalanabilecektir. KDV mükellefiyeti olmayan şahıstan alınan binek otomobil için, gider pusulası düzenlemek suretiyle aracı stoklarına dahil edecektir. Alım işleminde herhangi bir KDV hesaplanmayacak olup, dolayısıyla indirilecek bir KDV’de doğmayacaktır. Aracın vasfında esaslı bir değişiklik yaratmayan bakım ve lastik masrafları doğrudan gider yazılabilecek, ancak malın maliyetine dahil edilmeyecektir. Satış tutarı ile alış tutarı arasındaki fark 10.000,00-TL üzerinden %1 KDV hesaplayarak beyan edilecektir.

Bununla birlikte, 1 Seri No.lu KDV Uygulama Genel Tebliğin “I. B. Verginin Konusu İle İlgili Çeşitli Hususlar” bölümünün “Nakil Vasıtaların Satışı” başlığında açıklandığı üzere, KDV mükelleflerince işletmelerinde kullanılan otomobil, kamyon, minibüs, otobüs gibi nakil vasıtalarının teslimi vergiye tabi olduğu belirtilmiştir. İşletmenin mutat faaliyetinin, bu malların işletilmesi veya alım satımı olmamasının bu durumu değiştirmeyecektir. Ancak;

1. Özel hizmetlerde kullanılan binek otomobilleri ile
2. Basit usulde vergilendirilen veya vergiden muaf olanlar tarafından yapılan nakil vasıta teslimleri (Özel hizmette kullanılıp kullanılmadığının önemi yok) (Binek Otomobil diye bir sınır yok.),

vergiye tabi tutulmayacaktır.

3- İKİNCİ EL MOTORLU KARA TAŞITLARININ TİCARETİ HAKKINDA YÖNETMELİK HÜKÜMLERİ:

1- İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Ticaretiyle İştigal Edebilecek Kişiler Ve Yetki Belgesi:

• İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti, işletmesi adına yetki belgesi alan tacirler ile esnaf ve sanatkârlar tarafından yapılacak,
• Yetki belgesi, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmenin bulunduğu yerdeki il müdürlüğü tarafından verilecek, yenilenecek ve iptal edilebilecek,
• Yetki belgesi, her bir işletme için ayrı ayrı düzenlenecek ve devredilemeyecek,
• Yetki belgesinin geçerlilik süresi beş yıl olacak,
• Yetki belgesi, işletmede kolayca görülüp okunabilecek bir yere asılacaktır.

2- Yetki Belgesi Verilmesinde Aranan Şartlar:

• 18 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen şartların taşınması (Teşhir yerinin düzeni, işletmenin bulunduğu konum, trafik ve çevreye yönelik standartlar)
• Esnaf ve sanatkârlar odasına, ticaret ve sanayi odasına veya ticaret ve sanayi odalarının ayrı kurulduğu yerlerde ticaret odasına kayıtlı olunması,
• Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olunması,
• Gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların kendilerinin, ticaret şirketleri ile diğer tüzel kişi tacirlerin bu alandaki faaliyetlerini yürütmek için görevlendirdikleri ve yetkilendirdikleri temsile yetkili kişilerinin, şubelerde ise şube müdürünün;

1. On sekiz yaşını doldurmuş olması,
2. En az lise mezunu olması,
3. İflas etmemiş veya iflas etmiş olsa bile itibarını yeniden kazanmış olması,
4. Konkordato ilan etmemiş olması,
5. motorlu kara taşıtları alım satım sorumlusu (Seviye 5) ulusal yeterliliğine dayalı mesleki yeterlilik belgesine sahip olması,
6. TCK, İhale vs kanunlara göre hüküm giymemiş ve ticaret ve sanat icrasından hükmen yasaklanmamış olması,

Gerekmektedir.

Yukarda belirtilen şartları sağlayan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, ikinci el motorlu kara taşıtı satışlarında özel matrah uygulayabileceklerdir.

4. SONUÇ:

Yukarda bahsi geçen kanun maddeleri, yönetmelik ve tebliğler bir arada düşünüldüğünde, yönetmelik kapsamında 2. El Araç Alım Satım faaliyetinde bulunan mükelleflerin;

KDV Mükellefi Olmayanlardan aldıkları binek otomobil veya ticari araçlar için	KDV'nin konusuna girmediği için KDV Hesaplamadan Gider Pusulası Düzenlenecek                                                (Yani Yüklenilen KDV Yok)	Aracın satılması halinde ise Özel matrah uygulayarak, Binek Otomobilde % 1,      Ticari Araçlarda %18                KDV uygulayacaklardır.
KDV Mükellefi olanlardan aldıkları binek otomobil veya ticari araçlar için	Kendisine düzenlenen Faturadaki KDV Tutarını ister binek otomobil isterse ticari indirebilecek                                                     (Not: Eğer kendisine satan firma da 2. el araç alım satım faaliyetinde bulunuyor ve aracı KDV mükellefi olmayandan almışsa özel Matraha göre hesaplanan KDV'yi indirecektir.)	Bu aracın satılması halinde ise Hasılat üzerinden;                         Binek Otomobil için, kendisine %1 kesilmişse %1, %18 kesilmişse %18 ,                     Ticari Araçlarda %18                         KDV hesaplanacaktır.

Kaynakça:

1. 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu,
2. 1 Seri No.lu KDV Uygulama Genel Tebliği (19 ve 26 seri no.lu değişiklik içeren Tebliğler),
3. İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik

22.01.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.