Mevlüt Köküş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Antalya S.M.M.M ve Bağımsız Denetim A.Ş.
mevlut.kokus@antsmmm.com.tr

Çalışana Ödenecek İhbar Tazminatını Doğru Hesaplıyor Musunuz?

 İhbar tazminatı, işçinin iş kanunundan doğan hakkıdır. Yasadaki belirtilen sebeplerden dolayı iş sözleşmeleri sona eren, işten çıkartılan işçiye çalışma süreleri göz önünde bulundurularak ödenen ücrettir. İhbar tazminatı sadece çalışanlara ödenecek olan bir tazminat değildir. Yasadaki şartlara uymayan işçi de, işverene tazminat ödemek zorundadır.

 

İhbar Tazminatına Nasıl Hak Kazanılıyor

İş Kanunun 17. maddesindeki belirlenen süreler kullanılmadan, taraflardan biri, belirsiz süreli iş sözleşmelerinin derhal fesih ediyor ise; bildirim şartına uymayan taraf, bildirim sürelerine göre hesaplanacak tutarda, ihbar tazminat ödemek zorundadır.

 

Kanundaki Süreler

a) İşi 6 aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 2 hafta sonra,

b) İşi 6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş olan işçi için, 4 hafta sonra,

c) İşi 1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş olan işçi için, 6 hafta sonra,

d) İşi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için, 8 hafta sonra, feshedilmiş sayılıyor. Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir.

 

İhbar Tazminatı Ödemek İstemeyen İşveren Ne Yapacak?

İş Kanunun 27. Maddesine göre İşveren; çalışanı ile arasındaki belirsiz süreli iş sözleşmesini derhal fesih etmek yerine, çalışanına ihbar öneli süresince yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama izni verecek. İş arama iznini iş saatleri içinde verecek ve ücret kesintisi yapmayacak. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamayacak. İşçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilecek. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorunda.

İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir.

İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.

 

İhbar Tazminatı Ödemek İstemeyen İşçi Ne Yapacak?

Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler, kanunda belirlenen sürelere göre işten ayrılacağını önceden işverene bildirecek. Bu süre içinde işine devam edecek. İşini önceden nasıl yapıyorsa, aynı özen ve titizlikle yapmaya devam edecek.

 

Tazminat Hesabı Nasıl Yapılıyor

İş Kanununun 17.maddesindeki sürelere göre yapılıyor. İşçinin almış olduğu brüt ücret ve ek ödemeler üzerinden Gelir vergisi ve Damga Vergisi kesintisi yapıldıktan sonra kalan net tutar işçiye ödenmekte. İşveren de çalışandan tazminat alırsa, aynı vergi kesintilerini yapılmak zorunda.

Hesaplama kolay! Ancak; uygulamada ihbar tazminatı hesaplamalarında bazı hatalar yer almaktadır. Şöyle ki; ihbar tazminatı hesaplamalarını lisanslı muhasebe programları vasıtası ile yapanlarda hata oranı çok düşük iken, web üzerinden çalışan bazı, ihbar tazminatını hesaplamaya yarayan programlarda kullanıcılar tarafından hata yapılabiliyor.

 

Nasıl mı?

Hesaplama için web üzerinden çalışan programlara eksik bilgi girilmesinden.Bu programlarda;

Çalışma Bilgilerinde: İşe Giriş Tarihi, İşten Ayrılış Tarihi , Aylık Brüt Maaş, Kümülatif Gelir Vergisi Matrahı yer alıyor.

Ek Ödemeler Bilgilerinde ise :Senelik İkramiye Adedi, Brüt İkramiye Tutarı, Yol Parası
Yemek Parası , Diğer Yıllık Brüt Kazançlarınız / Ödemeleriniz Toplamı bilgileri yer alıyor.

Web üzerindeki bu proğramlara bütün bilgilerin eksiksiz girilmesi gerekmektedir. Uygulamada en sık yapılan hata kümülatif vergi matrahının yazılmaması. Bu verinin yazılmaması halinde ne olur? Kümülatif vergi matrahının yazılmaması, işçiden kesilecek gelir vergisinin eksik kesilmesine sebebiyet verir. Yani işçiden kesilip, devlete iletilecek vergi eksik iletilmiş olur.

Bir Örnek

Aylık Brüt Maaşı 2 bin 500 TL olan, 01.01.2007 tarihinden işe başlayan, 30.09.2016 tarihinde işine son verilen ve maaş dışında ek bir ödeme almayan bir çalışanın; İhbar öneli süresi 8 hafta, 2016 yılı kümülatif vergi matrahı 19.125 TL.’dır. Çalışanın;

 

Kümülatif vergi matrahının YAZILMAMASI halinde alacağı ihbar tazminatı

Brüt İhbar Tazminatı Tutarı	4.666,67 TL
Gelir Vergisi Tutarı	700,00 TL
Damga Vergisi Tutarı	35,42 TL
Net İhbar Tazminatı Tutarı	3.931,25 TL

 

 

Kümülatif vergi matrahının YAZILMASI halinde alacağı ihbar tazminatı

 

İhbar Süresi	8 hafta
Brüt İhbar Tazminatı Tutarı	4.666,67 TL
Gelir Vergisi Tutarı	933,33 TL
Damga Vergisi Tutarı	35,42 TL
Net İhbar Tazminatı Tutarı	3.697,91 TL

 

Kümülatif Vergi Matrahının yazılmaması sonucu, işçiden kesilecek vergi oranı yüzde 15 olacaktır. Çünkü hesaplamaya yönelik programın yazılımı bu yönde! Oysa kümülatif Vergi Matrahı bilgisi girilse vergi oranı, yüzde 35’e kadar çıkabilir

Tabloda görüldüğü üzere net ödenecek tutarlar arasında 233,34 TL’sı fark çıkmaktadır. Bu fark tamamen Gelir Vergisi kesintisi ile ilgili. Aradaki fark tutarı devlete vergi olarak iletilmesi gerekirken, çalışana veriliyor. Örnekteki işlemde vergi dilimi yüzde 20, vergi dilimi yüzde 35’e kadar çıkan, bir ihbar tazminatı ödemesinde rakam farkı daha da artacaktır.

Sonuç olarak ihbar tazminatı hesaplamasında gerek lisanslı muhasebe programlarına, gerekse web üzerinde çalışan programlara verilerin eksiksiz bir şekilde girilmesi gerekmektedir. İşveren tarafından yapılan hesaplama sonucunda ne devlet, ne işçi mağdur olmamalıdır. Eğer bir mağduriyet olursa sorumlusu kuşkusuz İŞVEREN olacaktır. Çünkü hesaplamayı işveren yapmaktadır. Vergi kesenlerin sorumluluğu: Vergi Usul Kanunu 11, Gelir Vergisi Kanunu 94 ve İlgili maddelerde (VUK 8, KVK: 24, AATUHK: 22) tanımlanmıştır. 

28.10.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.