Mevlüt Köküş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Antalya S.M.M.M ve Bağımsız Denetim A.Ş.
mevlut.kokus@antsmmm.com.tr

Ücret Hesap Pusulası ve Ücret Bordrosunun Elektronik Ortamda İşçiye Gönderilmesi

Halk arasında “işçinin parası, teri kurumadan verilmelidir” diye bir söz vardır.  Ancak günümüzde İşverenler; ücret ödemelerini belirlenen usullere uymak suretiyle yapmak zorundalar. İşçi ile işveren arasındaki ücret ilişkisi ile ilgili, yasal olarak kullanılması mecburi belgelerden, Ücret bordrosu Vergi Usul Kanununda, Ücret Hesap Pusulası İş Kanununda, Ücret Tediye Bordrosu Sosyal Güvenlik Kanununda yer almakta. Ücretin ödenmesi konusu ise Borçlar Kanunu ve İş Kanununda  yer almaktadır . Ücretlerin HESAPLANMASI ve hesaplamaları çalışanlarına bildirme yükümlülüğü İŞVEREN’in sorumluluğunda.

Ücret Bordrosu (V.U.K 238) :  İşverenler her ay ödedikleri ücretler için (Ücret bordrosu) tutmaya mecburdurlar.  İşverenler ücret bordrolarını,  madde şartlarına uymak şartıyla diledikleri şekilde tanzim edebilirler.

Ücret Tediye Bordrosu (Sosyal Güvenlik Kanunu 102/5-e): İşverenler tarafından ibraz edilen aylık ücret tediye bordrosunda; işyerinin sicil numarası, bordronun ilişkin olduğu ay, sigortalının adı, soyadı, sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası, ücret ödenen gün sayısı, sigortalının ücreti, ödenen ücret tutarı ve ücretin alındığına dair sigortalının imzasının bulunması zorunludur. Belirtilen unsurlardan herhangi birini ihtiva etmeyen (imza şartı yönünden makbuz mukabilinde veya banka kanalıyla yapılan ödemeler hariç) ücret tediye bordroları geçerli sayılmaz ve her bir geçersiz ücret tediye bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanır.

Ücret Hesap Pusulası (İş Kanunu 37) : İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır. Bu pusulada ödemenin günü ve ilişkin olduğu dönem ile fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her çeşit eklemeler tutarının ve vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her çeşit kesintilerin ayrı ayrı gösterilmesi gerekir.

Maaşların  Ödeme süresi (Borçlar Kanunu 406): Aksine âdet olmadıkça, işçiye ücreti her ayın sonunda ödenir. Ancak, hizmet sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesiyle daha kısa ödeme süreleri belirlenebilir.

Maaşların Korunması (Borçlar Kanunu 407):  Çalıştırdığı işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını özel olarak açılan banka hesapları vasıtasıyla ödeme zorunluluğuna tabî tutulan iş sahipleri, işçilerinin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını özel olarak açılan banka hesapları dışında ödeyemezler. Her ödeme döneminde, işçiye hesap pusulası verilir.

Ücret  Ödeme Şekli  ( İş Kanunu 32 )  :  Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir . Çalıştırdığı işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını özel olarak açılan banka hesapları vasıtasıyla ödeme zorunluluğuna tabi tutulan işverenler veya üçüncü kişiler, işçilerinin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaklarını özel olarak açılan banka hesapları dışında ödeyemezler.

Mevcut Durumda Uygulama Nasıl Yürüyor?

Sigortalı çalıştıran bütün işverenler, çalışanları için aylık ücret bordrosu  hazırlıyor. Çalışanının, çalışmaya esas bilgilerini Ücret Hesap Pusulası vasıtası ile çalıştırdığı işçisine veriyor. Ödemelerdeki usul ise;  Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı  en son çıkarmış olduğu yönetmelik ile 5 kişi  ve üzeri işçi  çalıştıran işverenler, çalıştırdıkları işçiye o ay içinde yapacakları her türlü ödemenin  kanuni kesintiler düşüldükten sonra kalan net tutarını bankalar aracılığıyla ödemekle yükümlü.  Bankadan ödeme yükümlülüğü için  İşverenin gerçek kişi olmasının, tüzel kişilik olmasının önemi yok! S.G.K’na bildirilen işçi sayısının 5 kişi olması yeterli. Ücret ödemelerinin bankadan yapılmaması durumunda her işçiye her ay 161.-TL.’sı ceza uygulanmaktadır

Uygulamada Karşılaşın  Sorunlar Nelerdir?

Ücret bordrosu; Vergi Usul Kanununda, Ücret Hesap Pusulası; İş Kanununda düzenlenmiş olup bu kanunlarda  Ücret bordrosunun ve Ücret Hesap Pusulasının imzalatılacağı hükmü sarih olarak yer almamaktadır. Sadece Sosyal Güvenlik Kanununda bankadan ödeme yapılması durumunda Ücret Bordrolarında  imza şartı aranmamakta. Uygulamada ise hem ücret bordrosu hem de Ücret Hesap Pusulaları her ay için ayrı ayrı  imzalatılmaktadır.  Bu belgelerin imzalatılmasında ki temel nedenlerin başında işçiye ödenen maaşın ispat vesikası olmasıdır.  Çünkü ileride işçi ile işveren arasında oluşabilecek sorunlarda özellikle YARGI safhasında imzalatılan belgeler önemli rol oynamakta.

Mikro ölçekteki küçük işletmelerde her ay düzenli bir şekilde bu belgelerin imzalatılması sorun olmazken çalışanları; farklı illerde, farklı ilçelerde hatta farklı ülkelerde, arazide, işçi sayısı çok olan işverenler açısından Ücret bordrolarının ve Ücret Hesap Pusulalarının imzalatılması pek de kolay değil.  İşletmenin merkezi dışındaki bölgelerde,arazide, şantiyelerde çalışanların, özellikle inşaat faaliyeti yürüten işletmelerde ücret hesap pusulası imzalatılması oldukça güçtür. Şöyle ki; işletmenin süreli olarak almış olduğu işlerde işe giren ve işten ayrılan işçi sayısı sık değişmekte. Bazı zamanlar sadece  1-2 günlük süre için çalışan işçiler olmakta. İşveren İşi biten, hatta işi bitmeden işi bırakıp giden işçinin çalışma karşılığı ücretini banka hesabına yatırılabilirken Ücret Hesap Pusulasını imzalatmak çok kolay değil. Bu tür işletmeler işçi girişleri ve işçi çıkışları yönünden dinamik bir yapıya sahip.

Ücret Hesap pusulasının düzenlenmemesi cezası 2016 yılı için 584.- Türk Lirası.  1.000 çalışanı olan bir işverenin, ay içinde 100 çalışanın işi bırakıp gitmesi ve Ücret Hesap Pusulasının kendisine verilmediği iddiası üzerine şikayet konusu etse; 100* 584 =  58.400,00.-  Türk Lirası cezaya katlanması mümkün. Çünkü itilaflı durumlarda işten çıkan işçi çalıştığı günler için düzenlenen Ücret Hesap Pusulasını imzalamadığı gibi bir daha işverenle iletişim dahi kurmadığı olmakta. İşveren her ne kadar işçilerin hak ettiği ücretlerini bankaya yatırsa da, Ücret Hesap Pusulalarını imzalatması pek mümkün değil.

Oysaki; ücretlerin çalışanın banka hesabına yatırılması ile Ücret Bordrosunun imzalanmasının usulden ibaret kaldığını söylemek mümkün.  Zaten çalışanın banka hesabına yapılan ücret ödemesinin yapılmadığından bahsedilmesi neredeyse imkansıza yakındır. Keza yasada ücret hesap pusulası yönünden; işçiye imzalatılacağı hükmü açık olarak yer almamaktadır. Ücret Hesap Pusulasını işçiye verme zorunluluğu bulunmaktadır. Ücret Hesap pusulasının imzalatılmasının temel nedeni, ücret hesap pusulasının  işçiye verildiğinin ispatı içindir. Ücret hesap pusulasını işçiye verildiğinin ispatı işverene aittir. 

Neden Ücret Bordrosu ve Ücret Hesap Pusulası Elektronik Ortamda  Gönderilmeli?

5 ve üzeri personel çalıştıran işverenler, çalıştırdıkları işçinin maaşlarını bankadan ödemek zorunda. 5 kişi altında işçi çalıştıran işverenlerin de çalıştırdıkları işçilerin maaşlarını bankaya yatırmasında bir sakınca bulunmamakta. Bu durumda çalışanının ücretini bankadan yatıran  işverenler açısından Ücret Bordrosu’nun imzalatılmasının artık usulden ibaret kaldığını söylememek mümkün değil.  Yine Ücret Hesap Pusulasının imzalanma zorunluluğu bulunmamasına rağmen, sadece işçinin çalışma bilgilerini gösterme zorunluluğu nedeniyle, işçilere her ay için ayrı ayrı imzalatılmak zorunda.

Artık internetin cebimiz kadar uzak olduğu, e-dönüşüm süreci ile ilgili bir çok kamu kurum ve kuruluşunun elektronik yöntemler ile işlemlerini yaptığı, Maliye Bakanlığı tarafından e-fatura, e bilet, e-defter gibi uygulamaları başarılı bir şekilde yürüttüğü bilinmekte. Halen kamu sektörü,  çalışanları için elektronik ortamda Ücret bilgilerini sorgulama ve erişim imkanı sağlamakta.  Özel sektörde başta BANKALAR olmak üzere, işçi sayıları çok olan İşverenler elektronik ortamda bu belgeleri halen göndermektedirler. Elektronik ortamda bu belgelerin gönderilmesinin yasalaşması durumunda, İŞVERENLERİN gereksiz cezalar ile karşı karşıya kalma ihtimali ortadan kalkacaktır. YARGI safhasında oluşabilecek itilafları önleyeceği gibi hem işçi açısından hem de işveren açısından zaman kaybını önleyecektir.

01.07.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.