Metin Eren
E.Vergi Müfettişi
meren0178@gmail.com

Ülkemizde Mukim Olmayan Yabancılardan Nakden Yapılan Tahsilatın Tevsik Sorunu Şartlı Kalktı

1-GİRİŞ

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 257’nci maddesiyle vergi mükelleflerine muameleleri ile ilgili tahsilât ve ödemelerini, bankalar, finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğunu getirmesi ve bu zorunluluğun kapsamını ve uygulamaya ilişkin usul ve esaslarını belirlemiştir.

 Uygulamanın esas ve usullerine yönelik bilgiler, Maliye Bakanlığınca 320, 323, 324, 332, 459 ve son olarak 450 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde açıklanmıştır.

 Bakanlık bu düzenlemeler ile ticari işlemler ve finansal hareketlerin taraflarının izlenmesi ve vergiyi doğuran olayların mali kurumların kayıt ve belgeleri yardımıyla tespit edilmesini amaçlamaktadır.

Bizde bu çalışmamızda, Türkiye’de mukim olmayan yabancılara (nihai tüketiciler) yapılan ticari olmayan satışlara ilişkin ödemelerin nakit olarak yapılıp yapılmayacağı hususuna yönelik daha önce değindiğimiz bu konuya yönelik Bakanlığın yapmış olduğu son düzenleme çerçevesinde yer vereceğiz.

2- Ülkemizde Mukim Yabancılardan Yapılan Tahsilatlar Hakkındaki Kanuni Süreçler:

2.1- 320 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Tebliği:

Ticari işlemler ve finansal hareketlerin taraflarının izlenmesi ve vergiyi doğuran olayların mali kurumların kayıt ve belgeleri yardımıyla tespit edilmesi maksadıyla çıkarılan bu tebliğin Kapsam kısmında;

“Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenler, defter tutmak zorunda olan çiftçiler, serbest meslek erbabı ile vergiden muaf esnafın kendi aralarında yapacakları ticari işlemleri ile nihai tüketicilerden (Türkiye'de mukim olmayan yabancılar hariç) mal veya hizmet bedeli olarak yapacakları 5.000.000.000.-Türk Lirasını aşan tahsilat ve ödemelerinin 01/08/2003 tarihinden itibaren banka veya özel finans kurumları aracı kılınarak yapılması ve bu kurumlarca düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvelleri ile tevsiki zorunludur.” şeklinde hüküm konulmuştur.[1]

2.2- 323 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Tebliği:

323 Sıra No’lu VUK Tebliği  ile mükelleflerin ticari işlemleri ile nihai tüketicilerden mal veya hizmet bedeli olarak yapacakları tahsilat ve ödemelerine yönelik 5.000.000.000.-Türk Lirası limiti 10.000.000.000.-Türk Lirasına yükseltilmesine yönelik düzenleme yapılmıştır. Tebliğin kapsam kısmına gelecek olursak;

“1. Tevsik Zorunluluğunun Kapsamı

Tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğu kapsamına; birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenler, defter tutmak zorunda olan çiftçiler, serbest meslek erbabı ile vergiden muaf esnafın kendi aralarında yapacakları ticari işlemleri ile nihai tüketicilerden (Türkiye'de mukim olmayan yabancılar hariç) mal veya hizmet bedeli olarak yapacakları tahsilat ve ödemeleri girmektedir.” şeklinde hüküm mevcuttur.

Bu hükme göre, (Türkiye'de mukim olmayan yabancılar hariç) ibaresi ile ülkemize turist olarak gelen nihai tüketici konumundaki kişilerin belirlenen tevsik tutarın üzerindeki alışverişlerinin kapsam dışı aynen korunmuştur.

2.3- 459 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Tebliği:

 459 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Tebliği ile vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayı, belli kurumların kayıt ve belgeleri yardımıyla tespit etmek ve böylece kayıt dışılığı önlemek amacı doğrultusunda tahsilat ve ödemelerde tevsik zorunluluğu getirilmiştir.

“ç) Tevsik zorunluluğu kapsamında olanlar: Bu Tebliğ uygulaması bakımından, Vergi Usul Kanununun 232’nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında fatura almak zorunda olan birinci ve ikinci sınıf tüccarları, serbest meslek erbabını, kazançları basit usulde tespit olunan tüccarları, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçileri, vergiden muaf esnafı,

d) Tevsik zorunluluğu kapsamında olmayanlar: Bu Tebliğ uygulaması bakımından tevsik zorunluluğu kapsamında olanlar dışında kalanları” ifade eder şeklindeki düzenlenmiştir.

4.1. Kapsam ve Tutar

Tevsik zorunluluğu kapsamında olanların, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğu kapsamında olmayanlarla yapacakları, 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur.

Bu kapsamda örneğin;

- Her türlü mal teslimi veya hizmet ifasına ilişkin tahsilat ve ödemelerin,

- Avans, depozito, pey akçesi gibi suretlerle yapılacak tahsilat ve ödemelerin,

- İşletmelerin kendi ortakları ve/veya diğer gerçek ve tüzel kişilerle yaptığı her türlü tahsilat ve ödemelerin belirlenen haddi aşması durumunda, aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması ve bu işlemlerin söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik edilmesi zorunludur.

Bu düzenleme neticesinde; (Türkiye'de mukim olmayan yabancılar hariç) ibaresine yer verilmeyerek, ülkemizde mukim olmayan yabancı kişilerin tevsik edilmesi yönünde kapsama alınması sağlanmıştır.

2.4- Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 459)'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No: 540)

24/12/2015 tarihli ve 29572 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 459)’nin “4.2. Kapsamda Olmayan Tahsilat ve Ödemeler” başlıklı bölümüne (ğ) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki bent eklenmiştir.

“h) Tevsik zorunluluğu kapsamında olanların tevsik zorunluluğu kapsamında olmayan yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerle yapacakları işlemlere ilişkin tahsilat ve ödemelerin (şu kadar ki, düzenlenecek faturalara söz konusu kişilerin pasaport numarasının yazılması ve bu bent kapsamında nakit tahsil edilen tutarların, tevsik zorunluluğu kapsamında olanlar tarafından tahsilatı takip eden ilk iş günü sonuna kadar aracı finansal kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsikinin sağlanması zorunludur.),” şeklinde düzenlenmiştir.

3- Konu İle İlgili İdarenin Bakışı:

“……Bu hu¨ku¨m ve ac¸ıklamalar c¸erc¸evesinde, Tu¨rkiye'de mukim olmayan yabancılara (nihai tu¨keticiler) yapacagˆınız satıs¸lara ilis¸kin tahsilatlarınızın, banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince du¨zenlenen belgelerle tevsik edilme zorunlulugˆu bulunmamaktadır. Ancak, Tu¨rkiye'de mukim olmayan yabancılara yapacagˆınız "ticari amac¸lı" teslimlerinize ilis¸kin olarak bu kis¸ilerce bedelin Tu¨rkiye'de o¨denmek istenilmesi durumunda banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince du¨zenlenen belgelerle tevsik edilmesi gerekmektedir.”[2]

“…….Bu hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, Türkiye'de mukim olmayan yabancılara yapacağınız mal ve hizmet teslimlerinize ilişkin olarak bu kişilerce bedelin Türkiye'de ödenmek istenilmesi durumunda söz konusu bedelin banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi gerekmektedir.

Bunun yanı sıra, bahse konu ödemelerin/tahsilatların aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılmaması durumunda, ilgililere Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesi kapsamında ceza tatbik edileceği tabiidir.”[3] 

“……..Bu itibarla, hafta sonu ve diğer tatil günlerinde satış mağazalarının mezkur tebliğlerle belirlenen sınırı aşan tahsilatlarının, aracı kurumların tatil günlerinde hizmet vermemesi hususları göz önüne alındığında, tatil günleri itibariyle veznelerden tahsil edilmesi ve söz konusu tahsilatın takip eden iş günü mesai saati sonuna kadar bankalar, özel finans kurumları veya posta idareleri aracı kılınarak kooperatiniz hesabına yatırılması şartıyla, 332 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile belirlenen sekiz milyar liralık limitin (8.000.-TL) üzerinde kalan tahsilatların banka, özel finans kurumları ve posta idareleri aracı kılınmaksızın yapılabilmesi mümkün bulunmaktadır.”[4]

4- SONUÇ:

Ülkemizde mukim olmayan yabancılar için (Ülkemizde Mukim Olmayan Yabancılar Hariç) ibaresi ile yabancılara yönelik tevsik zorunluluğu yokken, 459 Sıra No’lu VUK Tebliğinde bu ibarenin kaldırılması yabancılarında tevsik kapsamına dahil edildiği ve son olarak 540 Sıra No’lu VUK Tebliği ile “Kapsamda Olmayan Tahsilat ve Ödemeler” başlıklı bölüme bir bent eklemek suretiyle;

• Düzenlenecek faturalara söz konusu kişilerin pasaport numarasının yazılması,

• Bu kapsamda nakit tahsil edilen tutarların, tevsik zorunluluğu kapsamında olanlar tarafından tahsilatı takip eden ilk iş günü sonuna kadar aracı finansal kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsikinin sağlanması,   

Koşullarının birlikte sağlanmış olmasıyla, tevsik zorunluluğu kapsamında olanların tevsik zorunluluğu kapsamında olmayan yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerle yapacakları işlemlere ilişkin tahsilat ve ödemelerinde tevsik zorunluluğu kaldırılmıştır.

Ancak, bu durum esnafımızın ise temkinli davranmasının önüne geçmemeli. Zira son “Şile'de Arap turist gibi davranan dolandırıcı, bir cep telefonu bayisinden sahte dolarla 40 bin lira değerinde iki cep telefonu aldı. İşyeri sahibi dolarları hesabına ATM'den yatırmak isteyince”[5] ile “Gaziantep'te bir iş yerine sahte dolar ile cep telefonu satın almak isteyen şüpheli suç üstü yakalandı.”[6] örneklerinden görüldüğü üzere büyük zarara katlanmak zorunda kalabilmektedir.

Bu yaşanacak olumsuzluklara rağmen, Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre ocak-temmuz döneminde geçen yılın 7 aylık dönemine göre yüzde 128,28 artarak 23 milyon 30 bin 209  kişi olduğu[7] ve bununda ülke ekonomimize kattığı değeri düşünüldüğünde Bakanlığın yaptığı bu düzenleme bizce yerindedir. Son düzenleme de yer alan koşullar zaten işletmeler  (Hotel Konaklamaları, Sağlık Harcamaları vd. verilen hizmet ve mal satışı sonucunda yapılan tahsilatlarda) tarafından uygulanmaktaydı. Bu düzenleme pratikte yapılanın, yasal mevzuatla uyumlu hale getirilmesini sağlamış oldu.

 

---

[1] Çevrimiçi: https://gib.gov.tr/gibmevzuat Erişim Tarihi:01.09.2022.

[2] Çevrimiçi: https://nelsus.com.tr/turkiye-de-mukim-olmayan-yabancilara-yapilan-satislara-iliskin-tahsilatlarin-tevsik-zorunlulugu/ Erişim Tarihi:01.09.2022.

[3] Çevrimiçi: https://www.verginet.net/dtt/11/ozelge-2018-7.aspx?ozID=1800 Erişim Tarihi:01.09.2022.

[4] Çevrimiçi: https://www.gulbenkmusavirlik.com/tr_tatil-gunlerinde-tevsik-zorunlulugu-uygulamasi-hk-3860.html Erişim Tarihi:01.09.2022.

[5]Arap turist gibi davranıp 'sahte dolarla' 2 cep telefonu aldı. Çevrimiçi: https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/arap-turist-gibi-davranip-sahte-dolarla-2-cep-telefonu-aldi-1971744           Erişim Tarihi: 01.09.2022.

[6] Gaziantep'te sahte dolar ile cep telefonu alan şüpheli yakalandı Çevrimiçi: https://www.trthaber.com/haber/turkiye/gaziantepte-sahte-dolar-ile-cep-telefonu-alan-supheli-yakalandi-571442.html

[7] Türkiye'ye gelen yabancı turist sayısı 23 milyonu aştı.  Çevrimiçi: https://www.trthaber.com/haber/ekonomi/turkiyeye-gelen-yabanci-turist-sayisi-23-milyonu-asti-702915.html Erişim Tarihi:01.09.2022.

05.09.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.