Mesut Zurnacı
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
mesut.zurnaci@mzdenetim.com

Yurt Dışı Müşterilere Ait Kur Farkları Hangi Hesapta Takip Edilmeli

İhracata konu yurt dışı müşterilere ilişkin kur farkı gelir ya da giderleri hangi hesaplarda takip edilmeli?

1 Sıra No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nin “C-Hesap Planı Açıklamaları” bölümünün “60.Brüt Satışlar” kısmı aşağıdaki gibidir;

“İşletmenin esas faaliyetleri çerçevesinde satılan mal yada hizmetler karşılığında alınan ya da tahakkuk ettirilen toplam değerleri kapsar. Satılan mal ve hizmetlerle ilgili sübvansiyonlar, satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları, vergi iadeleri brüt satışlar içinde gösterilir. Brüt Satışlara Katma Değer Vergisi dahil edilmez.” şeklindedir.

Görüleceği üzere Tekdüzen Hesap Planı açıklamalarında  ihracatla ilgili cari dönem içinde ortaya çıkan kur farklarının brüt satışlar içinde gösterileceği belirtilmiştir. Dolayısıyla cari yıldaki ihracat kaynaklı oluşan 120-Yurtdışı Müşteriler hesabına yapılan kur değerlemeleri ile bu müşterilerden yapılan tahsilat sonucu oluşan kur farkı karlarının 601-Yurtdışı Satışlar hesabı alt kırılımında takip edilmesi uygun olacaktır. Tekdüzen Hesap Planı açıklamalarında  yer almamakla birlikte yapılan kur değerlemeleri sonucu kur farkı zararı oluşması durumunda ise 612-Diğer İndirimler hesabının kullanılmasını uygun olacaktır. Kur farkı karlarının brüt satışlarda gösterilmesi durumunda ortaya çıkacak kur farkı zararlarının da brüt satışları netleştiren unsurlar  içerisinde yer alması doğru olacaktır.

Hesap Planı açıklamalarında  brüt satışlar içerisinde gösterilecek kur farkları için“dönem içinde ortaya çıkan kur farkları”  şeklinde açıklama yapılmıştır.  Dolayısıyla cari dönemde oluşmayan önceki yıldan devreden 120-Yurtdışı Müşteriler hesabı kur değerlemeleri ile yine önceki yıldan devreden yurtdışı müşteri bakiyelerinin tahsilatı sonucu oluşan kur farkları ise  646-Kambiyo Karları veya 656-Kambiyo Zararları hesabında gösterilecektir.

İhracata konu yurt dışı müşterilere ilişkin cari dönemde ortaya çıkan kur farklarının brüt satışlarda takibinin önemi nedir?

Günümüzde döviz kurlarının ağırlıklı olarak yükselme eğiliminde olduğu göz önünde bulundurulduğunda ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkı gelirlerinin 601-Yurtdışı Satışlar hesabı yerine 646-Kambiyo Karları hesabında takip edilmesi durumunda ilgili kur farkı karları ana faaliyet karlarını azaltarak “Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar” hesabında yer alacaktır. Bu durumda şirketin ana faaliyet karı daha düşük görünürken Olağan Karı yükselecektir.

Bilindiği üzere şirketin faaliyetlerinin verimliliğini gösteren en önemli kalemlerden birisi de faaliyet kar zararıdır. Yatırımcıların şirket satın alma işlemlerinde de faaliyet karı öncelikli göstergedir. Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar (FAVÖK) diğer adıyla Earnings Before Interest, Tax, Depreciation and Amortization (EBITDA) şirket satın alımlarında kritik öneme sahiptir. Dolayısıyla ihracatçı firmalarda ihracata konu yurt dışı müşterilere ilişkin cari kur farkı karlarının brüt satışlar içerisinde gösterilmesi bu açıdan önem arz etmektedir.

İhracata konu yurt dışı müşterilere ilişkin cari dönemde ortaya çıkan kur farklarının brüt satışlarda takibinin vergisel etkileri var mıdır?

İhracata konu yurt dışı müşterilere ilişkin cari dönemde ortaya çıkan kur farklarının 601-Yurtdışı Satışlar hesabı yerine 646-Kambiyo Karları hesabında gösterilmesi dönem net karını etkilememekle birlikte dolaylı olarak önemli vergisel etkileri olabilmektedir.

Şöyle ki; Kurumlar Vergisi Kanunu 10/1-ğ bendine göre,  yurt dışına verilen mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon, veri saklama, veri işleme, veri analizi ve mesleki eğitim hizmetleri ile sağlık hizmetlerine ilişkin kazançların  %80’i beyan edilen kurum kazancından indirilebilmektedir.

İndirim kapsamında kabul edilen faaliyetler ile bu kapsama girmeyen işlerin birlikte yapılması halinde, indirim uygulanacak kazanca ilişkin hasılat, gider ve maliyet unsurlarının ayrı olarak tespit edilmesi esastır. Gider ve maliyet unsurlarının ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespitinin mümkün olmadığı hallerde ise müşterek genel giderler, bu faaliyetler ile ilgili olarak cari yılda oluşan hasılatın toplam hasılata oranı esas alınarak dağıtılacaktır. Bu noktada yapılan hesaplamalar şirketin faaliyet karı esas alınarak yapılan hesaplamalardır. İndirime konu olacak kazançlar hesaplanırken ihracata konu yurt dışı müşterilere ilişkin kur farklarının 601-Yurtdışı Satışlar hesabı yerine 646-Kambiyo Karları hesabında gösterilmesi durumunda ilgili kur farkı karları Brüt Satışlar içinde yer almayarak Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar kısmında olacağından indirime tabi kazanç hesaplamalarında dikkate alınmayacaktır.

Benzer şekilde Serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflerin bölgedeki yazılım, tasarım ve AR-GE faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları, Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerin ve yatların işletmesinden elde edilen kazançlar,  ihracat kazançlarına ilişkin %5 vergi indirimi gibi istisna/indirim kazancı hesaplamalarında da aynı durum geçerlidir. Bu tip istisna ve indirim hesaplamalarının tamamında faaliyet kazancının diğer gelirlerden ayrılarak kazancın ayrıca tespiti gerekmektedir.

Sonuç olarak; ihracata konu yurt dışı müşterilere ilişkin cari dönemde ortaya çıkan kur farklarının 601-Yurtdışı Satışlar hesabı yerine 646-Kambiyo Karları hesabında takip eden firmalar açısından, eğer ilgili kur farkı karları faaliyet karını önemli derecede düşürüyorsa ve firmada yazımızda bahsettiğimiz bu tür indirim ve istisnalardan yararlanıyorsa, Vergi Denetim Kurulu yaptığı analizler kapsamında faaliyet karının indirim ve istisnadan yararlanmak için yeterli olmadığından hareketle İzaha Davet yazısı yollamaktadır. Konunun özünde ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları 646-Kambiyo Karlarında yer alsa dahi bu kazançların brüt satışlarla ilgili olduğu, ihracat satışının bir unsuru olduğu ve ana faaliyet kazancıyla ilgili olduğunun ispat edilmesi kaydıyla izah edilebilmesi mümkündür. Ama durum her zaman böyle olmayabilmektedir. Karşınızdaki vergi müfettişinin anlayışı ve tutumu da önemli hale gelebilmektedir. O yüzden bu tür ayrıntılara dikkat etmekte fayda var.

11.12.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.