Mesut Düzgün
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
mesut@duzgunsmmm.com

Mahiyet Kodu Uygulaması

5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştırılan işyerine Kurumca, "Mahiyet Kodu", "İşkolu Kodu", " Yeni / Eski Ünite Kodu", "İşyeri Sıra Numarası", "İl Kodu", "İlçe Kodu", "Kontrol Numarası" ve varsa "Geçici İş İlişkisi Kurulan İşveren Numarası" ile "Alt İşveren Numarası"  ihtiva eden bir sicil numarası verilir. 

Sigorta İşlemleri Yönetmeliği  Madde-28’de de 5510 Sayılı Kanuna atıfta bulunarak yine mahiyet koduna ilişkin açıklamaya yer verilmiştir.

Mahiyet kodu, işçi çalıştırmaya başlayan işyerleri işveren numarası tesis etmeleri için kuruma müracaatları ile kurum işveren servisince belirlenmektedir.

Tüm kodları ihtiva eden bir işyeri sicil numarası verilir ve bu numara daha sonra işverene tebliğ edilir.

Mahiyet kodu; yapılan işin özel veya kamu sektörüne ait daimi veya geçici olduğunu belirtmeye yönelik olup tek hane rakamdan ibarettir. ‘1’ rakamı kamu sektörüne ait devamlı işyerlerini, ‘2’ rakamı özel sektöre ait devamlı işyerlerini, ‘3’ rakamı kamu sektörüne ait geçici/mevsimlik işyerlerini, ‘4’ rakamı özel sektöre ait geçici/mevsimlik işyerlerini ifade eder.

Mahiyet koduna ilişkin buraya kadar herhangi bir sorun yok. Fakat son günlerde işverenler ya da kurum tarafından mahiyet kodunun belirlenmesi konusunda bir belirsizlik ve bir karmaşa yaşanmaktadır.

Bu belirsizliği gidermek için konuya ilişkin görüşlerimizi dile getirmek, bu belirsizliğe bir katkı sunacaktır.

Asıl bu belirsizlik, 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 24.12.2017 tarihi ile 30280 sayılı Resmi Gazetede yayınlanıp yürürlüğe girmesiyle birlikte başladı.

696 sayılı KHK ile taşeron işçilerin sürekli işçi kadrosuna geçmesi, 4 Aralık 2017 itibarıyla çalıştırılmakta olanları kapsayacak. 4/C (geçici) personel statüsü kaldırılarak, bu statüdeki personel 4/B (sözleşmeli) statüsüne geçirilmeleri sağlanacaktı.

Belediyelerde bu kararname kapsamında taşeron işçilerin kadro geçişlerini bünyelerinde kurmuş oldukları şirketler marifetiyle yapacaktı.

Bazı belediyelerin bünyesinde kurulu şirketleriyle bunu gerçekleştirirken, bünyesinde şirketi olmayan belediyeler kanun hükmünde kararname ile taşeron işçilerin sürekli işçi kadrosuna geçirilmesi için şirket kurmak zorunda kaldı.

Belediyeler hissedarı oldukları şirketlerde 696 sayılı KHK ile 4.12.2017 tarihi itibariyle çalışmakta olan taşeron personele bazı şartlar dâhilinde kadro verilmiş ve kadroya geçirilme işlemleri 2.4.2018 tarihinde tamamlamaları istenmişti.

Belediyeler hissedarı oldukları şirketler marifetiyle bu kanun hükmünde kararnamenin gereğini yerine getirmişti.

Kanun koyucu şirketlerin bu kararnamenin gereğini yerine getirirken de 696 sayılı KHK hükümlerine ve personel çalıştırılma esaslarına uyulması istenmiştir.

İşte tamda burada 696 sayılı KHK ile taşeron işçilerin sürekli işçi kadrosuna geçmesi için belirlenen şartlardan bir tanesi mahiyet kodu belirsizliğine kapı aralamaktadır.

Bu şart; Herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmamış olmak.

Bünyesinde kurulu şirketi bulunmayan belediyeler, 696 sayılı KHK ile taşeron işçilerin sürekli işçi kadrosuna geçmesi için kurdukları şirketler sadece bu amaçla kurulduklarından dolayı SGK işveren tescilinde mahiyet kodunu 1 olarak tesis etmesinde bir sakınca bulunmamaktadır.

Fakat belediyelerin daha önceden TTK hükümleri referans alınarak kurmuş oldukları şirketlerinin tüm işveren numaralarındaki mahiyet kodu ’’1’’ tanımlanamaz.

Belediyelerce daha önceden kurulmuş olan bu şirketler ticari amaçla kurulan ve kar elde etme gayeleri olan özel tüzel kişilikler olduğu açıktır.

Uygulamada karşılaştığımız ve bu yönde birçok duyum aldığımız, daha önceleri kurulmuş şirketlerin bünyelerindeki işveren numaralarının, Sosyal Güvenlik Kurumunuzca mahiyet kodlarında güncellemeye gidildiği ve mahiyet kodlarının ‘’1’’ yapıldığıdır.

Oysaki belediye şirketlerinin sermaye oranına bakılmaksızın kurmuş oldukları şirketler, Ticaret Kanunu hükümlerine tabi, belediyeden ayrı ve bağımsız özel hukuk tüzel kişiliğe sahiptir. Dolayısı ile bu türden şirketlerin belediyeye bağlı teşekkül sayılması mümkün değildir.

Bu konuda 22.Hukuk Dairesi 2016/24028 E. , 2017/14012 K. Yargıtay kararı mevcuttur.

Yargıtay karar içeriğinde, ‘’Sermayesinin yarısından fazlası belediye ait olan şirketlerin kanun kapsamında olduğu açıkça belirtilmiş olmasına rağmen, madde metninde sermayesi belediyeye ait olan şirketlere yer verilmemiştir.’’ denilmiştir.

Dolayısı ile yukarıda bahse konu da, daha önceden kurulmuş belediye şirketlerinin kurumca mahiyet kodlarının güncellenerek ‘’1’’ yapılması kanaatimizce kanuni olmayan bir uygulamadır

11.12.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.