Menderes Çetin
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
menderescetin@hotmail.com

Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Seri Üretim Kapsamında Çalışanların Ücretlerindeki Vergi İstisnası

1- Giriş

Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde faaliyette bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine birçok teşvik sağlanmaktadır. Bunları;

-bölgede yürüttükleri ar-ge, yazılım-tasarım faaliyetinden elde ettikleri kazançları üzerinden gelir/kurumlar vergisi istisnası,

-belirlenmiş alanlarda yapılan teslim ve hizmetler için KDV istisnası,

-bölgede çalışan ar-ge,  yazılım ve tasarım personelinin bu kapsamda elde ettiği ücretleri üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi istisnası,

-bölgede çalışan ve ücretlerine vergi istisnası uygulanan personel için sigorta primi işveren hissesinin yarısı kadar sgk teşviki olarak belirtebiliriz.

Bu makalede, teknoloji geliştirme bölgesinde seri üretim faaliyetinde bulunanların personellerine ait ücretler üzerindeki vergilendirmeye dair fikirlerimiz açıklamaya çalışılmıştır.

2- Konu Hakkındaki Düzenlemeler

Konuyla ilgili düzenlemeler Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununda, Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebliğinde, Bakanlar Kurulu Kararlarında ele alınmıştır. Aşağıda, makale konusunun dağılmasını önlemek için sadece konuyla ilgili mevzuata yer verilmiş, açıklanmak istenen hususa odaklanılmıştır.

1. 1. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ve Uygulama Yönetmeliği

Konu hakkında ana düzenlemeler 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununda yapılmış olup detaylar 10.08.2016 tarihinde yayımlanan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde açıklanmıştır.

Bölgede yürütülen faaliyetlerde, ücretler üzerinden sağlanan vergi istisnası kanunun geçici 2’nci maddesinde yer almakla birlikte Uygulama Yönetmeliğinin “Muafiyet, indirim ve istisnalar” başlıklı 35. maddesinde;

“………………..

c) Bölgede çalışan; Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31/12/2023 tarihine kadar her türlü vergiden müstesnadır……..

………….

e) Bölgede yer alan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve tasarım personelinin bu Bölgelerde yürüttüğü projelerle doğrudan ilgili olmak şartıyla, proje kapsamındaki faaliyetlerin bir kısmının Bölge dışında yürütülmesinin zorunlu olduğu durumlarda Bölge dışındaki bu faaliyetlere ilişkin ücretlerinin yüzde yüzünü aşmamak şartıyla Bakanlar Kurulunca ayrı ayrı veya birlikte belirlenecek kısmı gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir.

…………

f) Bölgede yer alan işletmelerde en az bir yıl süreyle çalışan Ar-Ge ve tasarım personelinin yüksek lisans yapanlar için bir buçuk yılı, doktora yapanlar için iki yılı geçmemek üzere Bölge dışında geçirdiği sürelere ilişkin ücretlerin yüzde yüzünü aşmamak şartıyla Bakanlar Kurulunca ayrı ayrı veya birlikte belirlenecek kısmı, gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir.

şeklinde açıklanmıştır.

Bu açıklamalara göre ücretler üzerindeki vergi istisnasından yararlanmak için personelin;

-teknoloji geliştirme bölgesinde çalışması,

-ar-ge, tasarım ve destek personeli (%10 sınırlaması dâhilinde) olması,

-aldıkları ücretlerinin bu görevlerine ilişkin olması,

-bölgede yürüttüğü projelerle ilgili olmak kaydıyla zorunlu olarak bölge dışında geçen sürelerine isabet eden ücret olması,

-bölgede en az bir yıl süreyle çalışan ar-ge ve tasarım personelinin yüksek lisans yapanlar için bir buçuk yıl, doktora yapanlar için iki boyunca bölge dışında geçen sürelerine isabet eden ücret olması gerekmektedir.

1. 1. Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebliği

1 seri numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin 5.12.2. “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununda yer alan istisna” başlıklı bölümünde konuyla ilgili açıklamalar yapılmıştır.

Buna göre;

a- Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflerin, münhasıran bu bölgedeki yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar, faaliyete başlanılan tarihten bağımsız olmak üzere,  31/12/2023 tarihine kadar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.   

b- Teknoloji geliştirme bölgelerinde yazılım ve Ar-Ge faaliyetinde bulunan şirketlerin, bu faaliyetler sonucu buldukları ürünleri kendilerinin seri üretime tabi tutarak pazarlamaları halinde, bu ürünlerin pazarlanmasından elde edilen kazançların lisans, patent gibi gayri maddi haklara isabet eden kısmına, transfer fiyatlandırması esaslarına göre ayrıştırılmak suretiyle istisna uygulanması mümkündür. (Tasarım faaliyeti içinde aynı sistem geçerlidir)

c- Bölgede faaliyette bulunan mükelleflerce elde edilen gayri maddi hakların satışı, devri veya kiralanmasından doğan kazançlar istisnadan yararlanabilir.

3- Teknoloji Geliştirme Bölgesinde Seri Üretim

Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde; Teknoloji Geliştirme bölgesinde faaliyette bulunan mükelleflerin ar-ge projeleri sonucunda buldukları ürünlerini seri üretime tabi tutarak (pazarlamaları) satmaları halinde elde edecekleri kazancın (belli bir kısmının) istisna kapsamında olduğu ifade edilmiştir.

Yürütülmekte olan ar-ge projesinin bir sonuca/prototipe bağlanması ile sonuçlandığını ifade edebiliriz. Bu durumda tamamlanmış durumdaki proje birden fazla kez (an az iki kez) satışa konu edilebiliyorsa, seri üretime tabi tutulmuştur denilebilir.

Ar-ge projesi bir prototipe bağlanıyorsa, seri üretime başlandığı anın tespiti yazılımın seri üretime tabi tutulduğunun tespitine kıyasla daha kolaydır.

Seri üretimin tespitine yönelik olarak Gaziantep Vergi Dairesi Başkanlığınca verilen 17.07.2019 tarih 16700543-125[17-515-211]-E.50642 sayılı özelgede “Söz konusu proje kapsamında geliştirdiğiniz ürünün deneme üretiminin yapılıp pazarlanabilir aşamaya geldiği sırada seri üretimin başladığı kabul edilecek” denilmiştir.

Tüm bu açıklamalara göre bir ar-ge projesi tamamlanıp, üretilen ürüne dair gayri maddi hakkın (ürünü üreten) firmada kalmak üzere birden fazla kez satışa konu edilmesi, ürünün seri üretime tabi tutulduğunu göstermektedir. Dolayısıyla projenin gayri maddi hakka bağlanarak sonuçlanan ilk üretimi hariç sonraki tüm üretimlerinin ar-ge projesi olmadığını ifade edebiliriz.

4- Seri Üretim Faaliyetinde Çalışan Personel İçin Verilen Ücretlerde Vergi İstisnası

Seri üretime tabi tutulan ar-ge projesinde çalışan personellerin ücretlerine gelir vergisi istisnası uygulanıp uygulanmayacağı, seri üretim faaliyetinin yukarıda bahsi geçen ar-ge faaliyetleri kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği ilgili mevzuatta net olarak açıklanmamıştır.

Örneğin: Teknoloji geliştirme bölgesinde ar-ge faaliyetinde bulunan bir şirketin başladığı ar-ge projesinin 6 ay süreceği, aynı zamanda devam eden başka bir projesi olmadığı, proje bitişinde de bu ürünün seri üretime tabi tutulup pazarlanmaya başlandığı, projede 10 yazılımcı, 3 teknisyen ve 1 destek elemanı çalıştırıldığı kabul edilirse projenin bitişinden sonra geçen süreler için toplam 14 personele verilen ücretler üzerinden gelir vergisi istisnası uygulanabilecek midir?

Gerek ar-ge projesi sırasında gerekse daha sonra ki seri üretim sırasında ilgili personellerin (araştırmacı, yazılımcı, teknisyen vb. çalışanların) çalışma durumlarında (fiilen yaptıkları işte ve meslek kodu anlamında) bir değişiklik olmayacağı tabiidir.

İlgili mevzuatta “Bölgede çalışan; Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31/12/2023 tarihine kadar her türlü vergiden müstesnadır.” ifadesi yer almaktadır. Ücret üzerindeki vergi istisnasının uygulanabilmesi için, bölgede yapılan çalışmanın ar-ge, tasarım ve destek personelinin bu kanun kapsamındaki görevleri ile uyumlu olması gerekmektedir. Bir başka ifade ile bu kişiler kanun kapsamında ar-ge faaliyetinde çalışabilecek kişiler olup bunların çalıştıkları işin bir ar-ge projesi olması beklenmektedir.

Bir ar-ge projesinin seri üretime tabi tutulması işinin ar-ge projesi ya da faaliyeti olarak nitelendirilmemesi gerektiğini düşünmekteyiz. Çünkü seri üretime geçiş öncesindeki ilk üretim süreci ar-ge projesi olup daha sonra bu ürünün her bir kez üretimi, seri üretim kapsamında ve ar-ge projesi dışında olacaktır. Bu durumda da ücretler üzerindeki vergi istisnasının uygulanması için gerekli olan şartlardan birinin yerine getirilmediğini ifade edebiliriz. Çünkü vergi istisnası ar-ge projesinde çalışan (kanun kapsamındaki) personel için geçerlidir.

Bu hususta İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 29.01.2018 tarih ve 62030549-125[10-2015/51]-93748 sayılı özelgesinde “4691 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde, Ar-Ge personelinin, Ar-Ge faaliyetlerinde doğrudan görevli araştırmacı, yazılımcı ve teknisyenleri, destek personelinin de Ar-Ge faaliyetlerine katılan veya bu faaliyetlerle doğrudan ilişkili yönetici, teknik eleman, laborant, sekreter, işçi ve benzeri personeli ifade ettiği hükme bağlanmıştır. Bu bağlamda Kanunda bahsi geçen Ar-Ge ve destek personeli, bölgede faaliyette bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin Ar-Ge projelerinde çalışan Ar-Ge faaliyetlerine iştirak eden ve bu süreçte fiilen çalışan personeli ifade etmektedir.” şeklinde görüş verilmiştir.

Öte yandan bir ar-ge projesi sonucunda elde edilmiş ve seri üretime tabi tutulmuş bir ürünün üzerinde yapılacak yenilik, değişiklik vb. işlemler sonucunda ortaya yeni bir ürün çıkarılıyorsa, (gerekli olan diğer şartlarında yerine getirilmesi kaydıyla) bu üretim sürecinin bir ar-ge projesi olduğu ifade edilebilir.

Bu durumda örneğimizdeki personellerin projenin bitişinden sonra ödenecek olan ücretlerinde gelir vergisi istisnası uygulanmamalıdır.  Çünkü bu kişiler, artık bir ar-ge projesinde çalışmıyor, prototipe/ lisansa bağlanmış ya da bağlanmamış nihai hale gelmiş bir ürünün ticari olarak üretilmesi işinde çalışmaktadırlar. Her ne kadar bu kişilerin yaptıkları mesleklerde bir değişiklik olmamış olsa da yaptıkların işin özünde bir değişiklik olmuştur. Şöyle ki;  bu kişiler artık sistematik bir temelde yürütülen yaratıcı çalışmalar yapmak yerine üretilmiş olan bir ürünün benzerlerini yapmaktadırlar.

5- Sonuç

Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde yer alan firmalara belli şartları sağlamları halinde birçok teşvik sağlanmıştır. Kurumlar vergisi, gelir vergisi (stopaj), KDV, sigorta primi istisnası gibi…

Bu makalede, Teknoloji Geliştirme Bölgesinde ar-ge faaliyetinde çalışanlara yönelik olarak yapılan gelir vergisi (stopaj) istisnası düzenlemesinin, yine bu bölgelerde seri üretim faaliyetinde bulunan firmaların personellerine yapacakları ücret ödemeleri içinde geçerli olup olmayacağını incelenmiştir.

Seri üretime tabi tutulan bir ar-ge projesinden elde edilen kurum kazancına (gayri maddi hakka isabet eden kısmı ayrıştırılarak) kurumlar vergisi istisnası uygulansa bile bu seri üretim işinde çalışan personellere (her ne kadar bu kişilerde ar-ge personeli olsa dahi) verilen ücretlerde gelir vergisi (stopaj) istisnası uygulanmamalıdır.  

Kaynakça

-1 Seri Numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliği

-4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu

-Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği

04.11.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.