Melek Öz
Gelir Uzmanı
armonimelek@gmail.com

Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Uygulamaları ve Tahsilatlarını Değerlendirilmesi

1926 yılında itibaren Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi(BSMV),banka, sigorta şirketleri ve diğer finans şirketlerin sundukları hizmetler karşılığında lehe aldıkları paralara BSMV’e tabi tutulmuştur. 23.07.1956 tarihli ve Resmi Gazete’de yayımlanan 13.07.1956 tarihli ve 6802 sayılı Gider Vergileri kanununun ikinci kısmında yer alan hizmetleri vergiye tabi olacağını belirtilmiştir. Yani finansal işlemlerin üzerinden alınan BSMV bir hizmet vergisidir.

BSMV kapsamına giren işlemleri şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Bankaların yaptıkların muameleler ve hizmetler. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte bankaların yaptıkları işlemleri artık elektronik para ve ödeme kuruluşları gibi diğer finans kurumlarında yaptıkları işlemler,

2. Menkul kıymetleri alım-satıma aracılık etmeyi meslek edinenler,

 3. Faiz ve benzeri menfaatleri sağlamak için sürekli şekilde para toplayanlar,

4. Ödünç para verme işlemler( komisyon, ücret, hizmet karşılığı gibi adlarla aldıkları paralar dâhil)

BSMV’nin mükelleflerinin kim olduğu konusunda 6802 sayılı kanunun 30 üncü maddesinde yer verilmiştir. Bu maddeye göre, “Banka ve sigorta muameleleri vergisini banka ve bankerlerle sigorta şirketleri öder. Sigorta aracıları tarafından yapılan sigorta işlemlerinde de verginin mükellefi sigorta şirketleridir.” şeklinde tanımlanmaktadır.

BSMV’ de matrah, 6802 sayılı kanunun 31 inci maddesinde düzenlenmiştir. 31 inci maddeye göre, “banka ve sigorta muameleleri vergisinin matrahı 28. maddede yazılı paraların tutarıdır. Kambiyo alım ve satım muamelelerinde kambiyo satışlarının tutarı vergiye matrah olur” şeklinde düzenlenmiştir.

BSMV’nin oran yapısını incelediğimizde mezkûr kanunun 33 üncü maddesinde belirtildiği gibi oran %15 olarak belirlenmiştir.

Tablo 1: Geçerli Olan BSMV Oranları

Geçerli Olan BSMV Oranları
İşlem	Oran
Döviz Alım-Satım İşlemleri	%0.2
Kredi Kartı Faiz ve Komisyon Gelirleri	5%
Sigorta Poliçeleri	5%
Faiz	5%
Leasing (Finansal Kiralama) İşlemleri	5%
Konut Kredileri	%0 (İstisna)
Hisse Senedi ve Tahvil İşlemleri	İşlem türüne göre değişebilir. Çoğunlukla, faiz gelirlerinden %5 alınır.
Bono ve Tahvil Faiz Gelirleri	5%
İskonto	5%
Hizmet Mukabili Sair Gelirler	5%
Müteferrik	5%
Her Nevi Kiralar	5%
Masraf Karşılığı	5%

Tablo 1’de bankacılık işlemleri; kredi işlemleri, para transferleri, kredi kartı işlemleri, sigorta işlemleri olan; sigorta primleri ve sigorta tazminatları, döviz ve yatırım işlemleri; döviz alım-satım işlemleri ve hisse senedi ve tahvil işlemleri BSMV’ye tabidir.

Burada önemli husus, kambiyo işlemlerinde uygulanacak BSMV oranı değişiklik göstermiştir. Bu değişiklik şu şekilde;

• 07.12.2019 tarihine kadar – %01 (binde bir)
• 07.12.2019 – 24.05.2020 döneminde – %02 (binde iki)
• 24.05.2020 – 30.09.2020 döneminde – %1 (yüzde bir)
• 30.09.2020 tarihinden itibaren – %02 (binde iki)

BSMV Nasıl Hesaplanır?

Örnek 1: Bayan (M), mobil bankacılı aracılığı ile 100 dolar almıştır.

BSMV = Vergiye Tabi Gelir x BSMV Oranı

Kur 1 Dolar: 36,96

100x36,96= 3.696 TL

BSMV Tutarı: 3.696x0,02=73,92

Bu tutarı, banka tarafından vergi dairesine beyan etmektedir.

Örnek 2: Bay (A), elektronik para kuruluşu ile anlaşmalı bir alışveriş mağazasının internet sitesinden 200 TL tutarında bir mal almış olup, bu işlem nedeniyle elektronik para kuruluşu söz konusu mağazadan 10 TL komisyon tahsil etmiştir. 

BSMV = Vergiye Tabi Gelir x BSMV Oranı

BSMV Tutarı: 10X0,05= 0,5 TL

Bu tutarı, elektronik para kuruluşu tarafından vergi dairesine beyan etmektedir.

Örnek 3: Bir banka, 100.000 TL’lik bir kredi karşılığında 10.000 TL faiz geliri elde etmiştir.

Faiz Geliri: 10.000 TL

BSMV Tutarı: 10.000 TL x %5 = 500 TL

Bu tutarı, banka tarafından vergi dairesine beyan etmektedir.

BSMV son yıllar bütçe içerisinde artış göstermiştir.

Tablo 2: 2012-2024 Yılları Arasında Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Tahsilatları ve Tahminler( Bin TL)

Yıllar	Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Tahsilatları (Bin TL)	Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Bütçe Tahmini (Bin TL)
2012	5.470.706	4.545.262
2013	6.160.170	6.342.801
2014	7.486.521	7.130.813
2015	9.171.645	8.741.660
2016	11.067.867	10.495.340
2017	13.269.526	13.027.466
2018	18.184.437	15.249.585
2019	22.670.478	19.000.316
2020	27.069.464	24.982.290
2021	33.028.796	28.461.982
2022	58.638.161	51.254.275
2023	132.741.766	108.231.319
2024	343.538.969	214.120.643

Kaynak:https://muhasebat.hmb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-istatistikleri verilerinden yararlanılarak hazırlanmıştır.

Tablo 2’de görüldüğü gibi yıllar itibariyle tahsilatı artmıştır. Özellikle 2018 ve sonrasında bu artış daha fazladır. Özellikle Türkiye ekonomisinde yaşanan gelişmeler BSMV etkilemiştir. Yaşanan gelişmeleri şu şekilde özetleyebiliriz;

• 2018 Ağustos 2018’den beri Türk Lirasının değer kaybı nedeniyle dolarizasyon (ulusal paradan kaçış) yaşanmaktadır. Döviz kuru (1$) Temmuz 2018’de 4,79 TL, 1 Ağustos 2018 5,00 TL ve 13 Ağustos 7,21 TL olarak gerçekleşmiştir. Bu nedenle kambiyo işlemlerinin de artması sonucu kambiyo işlemlerinde uygulanacak BSMV oranı değişim süreci yaşanmıştır.
• 2020 yılında COVID-19 ile birlikte, devlet tarafından, kredi ve borçların yeniden yapılandırılması, piyasaya likidite desteği sunulması, düşük faizli kredi seçenekleri ve politika faiz oranlarında değişiklik gibi para politikalarını içeren bir takım parasal politikalar uygulanmıştır. 
• Enflasyonun yükselmesiyle birlikte TL değer kaybı ile dolarizasyon (ulusal paradan kaçış) sonucu döviz talebinde yaşanan artıştır.
• Sigorta işlemlerinin artması ile birlikte BSMV’de artış sebeplerindendir.

Özetle, yaşanan bu gelişmeler sonucu, BSMV önemi yıllar itibaren artmıştır. Bu kapsamda Banka Muameleleri Vergisi Beyannamesinin de önemi artmıştır.

Kaynaklar

Resmi Gazete(6802 Sayılı Kanun), (1956), Gider Vergiler Kanunu. 13 Temmuz 1956.

Cumhurbaşkanı Kararı, Karar Sayısı:3031, Kabul Tarihi: 29.9.2020,RG  30.9.2020/31260

Öz, M (2022). Bütçe Gelirleri İçerisinde Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisinin İncelenmesi: 2012-2022. Banka Ve Finans Hukuku Dergisi, 11 (44), 765 - 780.
Öz, M (2022). Hizmet Vergisi Beyannamesine Eklenen “Bildirimler” Sekmesinin, Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisi Açısından Değerlendirilmesi. Banka Ve Finans Hukuku Dergisi, 11(42), 311 - 330.

07.03.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.