Mehmet Yolcu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
mehmetyolcu_007@hotmail.com

Şirket Ortaklık Paylarının İntifa Hakkı, Özellikleri ve Tescili

İNTİFA HAKKI

İntifa hakkı; başkasına ait eşya, hak ya da malvarlığı üzerinde belirli bir kişiye veya kuruma tam ve sınırsız yararlanma olanağını sağlayan bir irtifak hakkı olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla, intifa hakkı (kullanma hakkı), sahibine başkasına ait mamelek üzerinde, tam bir faydalanma sağlayan ayni bir haktır. İntifa hakkı, taşınırlar, taşınmazlar, haklar, mal varlığı gibi nesneler üzerinde tesis edilebilir.

İntifa hakkı, bir mal üzerinde (malikin sahip olduğu ayrıcalık ve yetkilere zarar gelmemek üzere), bir başkasına tanınan intifa (kullanma, verimlerinden yararlanma ve tüketme) veya sükna (oturma) gibi fiili kullanma hakkıdır. (T.C. Adalet Bakanlığı Hukuk Sözlüğü, http://www.sozluk.adalet.gov.tr, 22.06.2013). Bu halde, gayrimenkulün üzerinde kullanma ve yararlanma hakkı yani intifa hakkı başka birine tanınmışsa; malik yalnızca kuru mülkiyete sahiptir.

Şirket ortaklık payları üzerinde intifa hakkının kurulmasıyla, malikin yararlanma yetkisi intifa hakkı sahibi lehine tamamen sınırlanmış olur. Dolayısıyla intifa hakkı sahibi, ortaklık paylarının zilyetliğine, kullanma ve yararlanma ve ortaklık paylarının verdiği tüm haklara (oy kullanma, temsil vb.) sahip olur; bir başka ifadeyle intifa hakkı süresince şirketin sevk ve idaresi kendisine aittir. Malik sadece, intifa konusunun bağımlı zilyetliğine ve kuru (çıplak) mülkiyetine sahiptir. Bu nedenle, malik intifa hakkı süresince, intifa hakkı sahibine bahşedilen hakları kullanamaz. Ortaklık payının özdeğeri malike ait olduğu için intifa hakkı sahibi, intifa hakkı tesis edilen değer üzerinde (somut durumda; ortaklık payı), hukuki tasarrufta (satış vb, özdeğerin malikin elinde çıkması sonucunu doğuran) bulunamaz.

Bu çerçevede, intifa hakkı, hak konusunun tüm ekonomik faydalarını kapsadığından, malike yalnız kuru mülkiyet kalmaktadır. Malik, ortaklık payı üzerinde yalnız hukuksal tasarruf yetkisini korur.

İntifa hakkı sahibi, hak konusu ortaklık paylar, bu bağlamda da ortaklık paylarının ait olduğu pay oranında şirket üzerinde doğrudan doğruya fiili hâkimiyet sahibidir. Bu durum, şirketten beklenilen yararlanmaların elde edilebilmesi için gereklidir. Bu nedenle, intifa hakkı sahibinin ortaklık üzerinde doğrudan doğruya zilyetlik hakkı vardır ve zilyetliği koruyan tüm amaçlardan ve davalardan yararlanır.

İNTİFA HAKKI ÖZELLİKLERİ

1-        İntifa hakkı; başkasına ait bir eşya, hak veya malvarlığı üzerinde belli bir kişiye tam yararlanma imkanı sağlayan bir irtifak hakkıdır.

2-        İntifa hakkının kurulması ile malik, eşya veya hakkın özdeğerini kendisinde tutmakla birlikte, bunlardan elde edilebilecek yararları belirli bir kişiye veya diğer ortaklara tahsis etmektedir.

3-        İntifa hakkı, hak sahibine sadece yararlanma yetkisi sağlar. Ortaklık payının özdeğeri ise malikte kalmaktadır. Bu nedenle intifa hakkı sahibi, intifa konusu üzerinde hukuki tasarruflarda bulunamayacağı gibi özdeğere zarar verebilecek fiili tasarruflarda da bulunamaz.

4-        İntifa hakkı belirli bir veya birden fazla gerçek ya da tüzel kişi lehine kurulabilir.

5-        İntifa hakkı sahibi, hakkını mutlaka bizzat kullanmaya mecbur değildir.

6-        İntifa hakkının kullanılmasında bu hakkın tüm olarak bir başkasına devri veya içeriğindeki bazı münferit yararlarının devri mümkündür.

7-        İntifa hakkının kullanılmasının başkasına devredilmesi sadece borçlandırıcı bir etkiye sahiptir. Yani kullanmanın devredilmesiyle intifa hakkı sahibi ile üçüncü kişi arasında kişisel bir borç ilişkisi doğar.

8-        Bu borç ilişkisi, taraflar arasında, intifadan doğan hakların üçüncü kişi tarafından kullanılabilmesine imkan verir.

9-        Üçüncü kişi intifanın sağladığı yetkileri kullanırken intifa hakkı sahibi adına temsilci olarak davranır. İntifa hakkı sahibi hakkından vazgeçerse üçüncü kişinin hakkı da sona erer.

10-    İntifa konusu eşyanın olağan bakım ve işletilmesi giderleri, intifa konusu ortaklık payının ve faaliyetle ilgili giderler ile faaliyete ilişkin finansman açığı borçları ve faizleri ile vergi ve diğer ödemeler, intifa süresince intifa sahibine aittir.

11-    İntifa hakkı, taşınırlar, taşınmazlar, haklar veya bir malvarlığı üzerinde kurulabilir.  Aksine düzenleme olmadıkça bu hak, sahibine, konusu üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlar. 

12-    İntifa hakkına konu olan sermayenin faizleri ve diğer dönemsel gelirleri, daha geç muaccel olsalar bile, intifa hakkının başladığı tarihten sona erdiği tarihe kadar intifa hakkı sahibine ait olur.

13-    İntifa hakkı, taşınırlarda zilyetliğin devri, alacaklarda alacağın devri, taşınmazlarda tapu kütüğüne tescil, ortaklık payları ana sözleşme ve pay defterine kayıt ile kurulur. (TTK 492 ve 499)

14-    Ortaklık payı, taşınır ve taşınmazlarda intifa hakkının kazanılması ve tescilinde, aksine düzenleme olmadıkça, mülkiyete ilişkin hükümler uygulanır.

15-    İntifa hakkı, konusunun tamamen yok olması ve taşınmazlarda tescilin terkini; yasal intifa hakkı, sebebinin ortadan kalkması ile sona erer.

16-    İntifa konusu ortaklık payı ve işletme faaliyetlerinden elde edilen gelir ve yararlardan ödenmesi olağan olan ve ortaklık payının özdeğeri üzerine konulmuş olağanüstü bir yük olarak görülmeyecek vergi ve benzeri mali yükümlülükler, intifa hakkı sahibi tarafından ödenecektir. Vergi ve resimleri malik ödemişse, intifa hakkı sahibi, yukarıda belirtilen esasa göre bunları malike tazmin etmek zorundadır.

ŞİRKET ORTAKLIK PAYI VE İNTİFA HAKKININ TESCİL EDİLİP EDİLMEYECEĞİ

İntifa hakkına konu şirket ortaklık payı;

·           Gerçek kişiler arasında,

·           Gerçek kişi (kişiler) - tüzel kişi (kişiler) veya

·           Tüzel kişi – Tüzel kişiler

şeklinde olabilir. Yukarıdaki her şekle göre şirket nev’i ne oluşa olsun (A.Ş. veya LTD) intifa hakkı sözleşmesi yapılmalı ve pay defterine kaydedilmelidir. Yapılan intifa sözleşmesinin noter aracılığı ile yapılması zorunlu değildir; intifa sözleşmesine konu ortaklık payı şirket karar defterine yazılmak (Şirket ana sözleşmesine göre yönetim kurlunun uygun bulması gerekiyor) veya bu gündemle tüm ortakların bilgilendirildiği ve çağrıldığı genel kurul toplantısında, karar alınmak suretiyle gerçekleştirilebilir. Böylelikle tüzel kişi ortakların temsilci sıfatıyla verecekleri kararlardan tüm ortaklar bilgilendirilmiş olacaktır. Şirket ortaklık payı üzerinde tesis edilen intifa hakkı sözleşmesinin Türkiye Ticaret Sicilinde tescili ve/veya üçüncü kişiler nezdinde bilinebilirliği için çaba gösterilmelidir.

08.07.2015

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.