Mehmet Uğur
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
mu@mehmetugur.com.tr

Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS): Küresel Finansal Şeffaflık ve Karşılaştırılabilirlik İçin Bir Araç

ABSTRACT

This example serves as a practical demonstration of IFRS principles, highlighting its role in ensuring uniformity and comparability in financial reporting globally. It also underscores how IFRS facilitates better financial decision-making by providing a clear and standardized approach to financial information presentation.

Key Words: Accounting Entries, Income Statement, Financial Ratios

“Bozulduğu zaman insandan daha korkunç bir yaratık yoktur” Lev Tolstoy

1. Giriş

Küreselleşen dünya ekonomisi, sınırların ötesine geçen ticaret ve yatırımları beraberinde getirmiştir. Bu durum, ülkeler arasındaki muhasebe standartlarının farklılığından kaynaklanan finansal bilgi uyumsuzluklarını ön plana çıkarmıştır. Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS), bu uyumsuzlukları gidermek ve finansal şeffaflığı artırmak amacıyla geliştirilmiştir. UFRS, yalnızca yatırımcılar ve finansal analistler için değil, aynı zamanda şirket yöneticileri, düzenleyici kurumlar ve diğer paydaşlar için de bir standart haline gelmiştir.

Bu makale, UFRS’nin tarihçesi, temel ilkeleri, küresel uygulama durumu ve Türkiye’deki etkilerini detaylı bir şekilde incelemektedir. Ayrıca UFRS'nin sunduğu avantajlar ve karşılaşılan zorluklar ele alınarak bu standartların gelecekteki potansiyeli değerlendirilecektir.

2. UFRS’nin Tarihçesi ve Gelişimi

Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’nın kökeni, 1973 yılında kurulan Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi’ne (IASC) dayanmaktadır. Bu kuruluşun amacı, uluslararası muhasebe uygulamalarını uyumlu hale getirecek standartlar geliştirmekti. Ancak, başlangıçta yayımlanan standartlar (IAS - Uluslararası Muhasebe Standartları), bağlayıcı olmaktan çok rehber niteliğindeydi.

2001 yılında, IASC yerini Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu’na (IASB) bıraktı ve bu tarihten itibaren UFRS adıyla yeni standartlar yayımlanmaya başlandı. UFRS, özellikle Avrupa Birliği, Asya-Pasifik bölgesi ve birçok gelişmekte olan ülke tarafından hızlı bir şekilde benimsenmiştir. Bugün, dünyanın büyük bir kısmı UFRS’yi zorunlu ya da tercih edilen muhasebe çerçevesi olarak kullanmaktadır.

Bugün, 140’tan fazla ülke UFRS’yi tam ya da kısmi olarak benimsemiştir. Avrupa Birliği üyesi ülkeler, halka açık şirketler için UFRS kullanımını zorunlu hale getirmiştir. Türkiye'de ise Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) bu standartların uygulanmasını sağlamaktadır.

UFRS’nin Küresel Benimsenme Durumu:

• Avrupa Birliği: 2005 yılından itibaren halka açık şirketler için UFRS kullanımı zorunlu hale getirilmiştir.
• Asya ve Afrika: Çin, Hindistan ve Güney Afrika gibi ülkeler, UFRS’nin tam veya uyarlanmış versiyonlarını uygulamaktadır.
• ABD: ABD, kendi muhasebe standartları olan Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri’ni (GAAP) kullanmaya devam etse de UFRS ile yakınsama çalışmaları sürmektedir.

3. UFRS’nin Temel İlkeleri

UFRS, finansal tabloların doğruluğunu, şeffaflığını ve uluslararası düzeyde karşılaştırılabilirliğini sağlamayı amaçlayan bir dizi temel ilkeye dayanır:

3.1. Şeffaflık

UFRS, finansal tabloların tüm paydaşlar tarafından açıkça anlaşılmasını sağlar. Bu şeffaflık, şirketlerin finansal durumunun daha net bir şekilde değerlendirilmesine olanak tanır.

3.2. Karşılaştırılabilirlik

Farklı ülkelerde faaliyet gösteren şirketlerin finansal tablolarının karşılaştırılabilir olması, yatırımcılar için büyük bir avantajdır. Bu, özellikle küresel yatırım fonları ve çok uluslu şirketler için önemlidir.

3.3. Relevans (İlgililik)

Finansal raporların, kullanıcıların ekonomik kararlarını destekleyecek nitelikte bilgi sunması gerekmektedir.

3.4. Güvenilirlik

Finansal bilgilerin doğruluğu ve tarafsızlığı, kullanıcıların bu bilgilere olan güvenini artırır.

4. UFRS’nin Avantajları ve Dezavantajları

4.1. Avantajları

Küresel Finansal Şeffaflık: UFRS, şirketlerin finansal tablolarının daha açık ve anlaşılır olmasını sağlar. Bu da yatırımcı güvenini artırır.

Karşılaştırılabilirlik: Uluslararası yatırımcılar ve analiz şirketleri, UFRS sayesinde farklı ülke ve sektörlerdeki şirketleri daha rahat karşılaştırabilir.

Etkili Sermaye Dağılımı: Finansal tabloların standardize edilmesi, sermaye piyasalarının daha verimli çalışmasına katkı sağlar.

Sermaye Maliyeti Azaltımı: UFRS’ye uyumlu şirketler, daha düşük borçlanma maliyetleriyle karşılaşabilir.

4.2. Dezavantajları

Uygulama Zorlukları: UFRS’ye geçiş, hem teknik bilgi hem de finansal kaynak gerektirir. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler için bu bir zorluk teşkil eder.

Eğitim Gereksinimi: Muhasebeciler ve finans uzmanlarının UFRS’ye uyum sağlayabilmesi için eğitim alması gerekmektedir.

Yerel Muhasebe Gelenekleri: UFRS, bazı ülkelerin mevcut muhasebe standartlarıyla çelişebilir ve bu da uygulamada sıkıntılara yol açabilir.

5. Türkiye’de UFRS Uygulamaları

Türkiye, 2005 yılından itibaren UFRS’yi halka açık şirketler için zorunlu hale getirmiştir. Ayrıca, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından KOBİ’ler için uyarlanmış standartlar (TFRS) geliştirilmiştir.

Türkiye’deki UFRS uygulamalarının etkileri şu şekilde özetlenebilir:

• Uluslararası Yatırım Çekiciliği: UFRS, Türkiye’nin uluslararası yatırımcılar nezdindeki güvenilirliğini artırmıştır.
• Sermaye Piyasalarının Güçlenmesi: Standartların benimsenmesi, Borsa İstanbul’un şeffaflık ve etkinliğini artırmıştır.
• KOBİ’ler için Zorluklar: Küçük ve orta ölçekli işletmeler, UFRS’ye uyum konusunda finansal ve teknik zorluklar yaşamaktadır.

6. Gelecekte UFRS’nin Rolü

UFRS’nin geleceği, teknolojik gelişmeler ve sürdürülebilirlik gibi yeni finansal raporlama gereklilikleri ile şekillenmektedir. Örneğin:

• Dijital Raporlama: UFRS, XBRL gibi dijital formatlarla daha entegre hale gelmektedir.
• Sürdürülebilirlik Raporlaması: UFRS, çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) standartlarının geliştirilmesinde aktif bir rol üstlenmektedir.

7. Sonuç

Uluslararası Finansal Raporlama Standartları, küresel ekonomik dinamiklerin vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Şirketlerin şeffaflık ve güvenilirlik esaslarına uygun raporlar sunmasını sağlayan UFRS, uluslararası ticaretin ve yatırımın artmasında önemli bir rol oynamaktadır.

Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler, UFRS’nin sunduğu fırsatlardan yararlanırken, uygulama süreçlerindeki zorlukları aşmak için stratejik adımlar atmalıdır. Eğitim, teknoloji ve düzenleyici kurumlarla iş birliği, bu sürecin başarısında kritik öneme sahiptir.

Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS): Örnek Uygulama

Örnek Senaryo: Şirket XYZ

Şirket Faaliyetleri:

• Şirket, 2024 yılı için toplam 500.000 TL satış geliri elde etmiş,
• Satışların maliyeti (hammadde ve direkt işçilik) 300.000 TL,
• Faaliyet giderleri (kira, pazarlama ve personel) 80.000 TL,
• Şirketin 50.000 TL amortisman gideri bulunmaktadır.

Bu örnek, UFRS kapsamında basit bir şirketin gelir tablosu, bilançosu ve muhasebe kayıtlarını göstermektedir. Daha karmaşık işlemler (ör. türev ürünler, yabancı para çevrim farkları, konsolidasyon) için detaylı bir analiz de yapılabilir.

1. Muhasebe Kayıtları

(a) Satış Geliri Kaydı:
Satış işlemlerinin muhasebe kaydı:

Tarih	Hesap	Borç (TL)	Alacak (TL)
1.01.2024	Ticari Alacaklar	500.000
	Satış Gelirleri		500.000

(b) Satışların Maliyeti Kaydı:
Ürünlerin maliyetinin kaydı:

Tarih	Hesap	Borç (TL)	Alacak (TL)
1.01.2024	Satışların Maliyeti	300.000
	Stoklar		300.000

 (c) Faaliyet Giderleri Kaydı:
Kira, pazarlama ve personel giderlerinin kaydı:

Tarih	Hesap	Borç (TL)	Alacak (TL)
1.01.2024	Faaliyet Giderleri	80.000
	Nakit veya Banka Hesabı		80.000

(d) Amortisman Gideri Kaydı:
Demirbaşlar için amortisman gideri:

Tarih	Hesap	Borç (TL)	Alacak (TL)
1.01.2024	Amortisman Giderleri	50.000
	Birikmiş Amortismanlar		50.000

2. Gelir Tablosu (UFRS’ye Göre)

Gelir Tablosu (XYZ Şirketi)	2024 (TL)
Satış Gelirleri	500.000
Satışların Maliyeti (-)	(300.000)
Brüt Kar	200.000
Faaliyet Giderleri (-)	(80.000)
Amortisman Gideri (-)	(50.000)
Faaliyet Karı	70.000

3. Bilanço (UFRS’ye Göre)

Bilançonun Aktif Tarafı	2024 (TL)	Bilançonun Pasif Tarafı	2024 (TL)
Dönen Varlıklar		Kısa Vadeli Yükümlülükler
Ticari Alacaklar	500.000	Ticari Borçlar	200.000
Duran Varlıklar		Uzun Vadeli Yükümlülükler
Maddi Duran Varlıklar	250.000	Birikmiş Amortismanlar (-)	(50.000)
Toplam Aktifler	750.000	Öz Kaynaklar	600.000
		Ödenmiş Sermaye	600.000
		Toplam Pasifler	750.000

---

4. UFRS’ye Göre Finansal Analiz Örneği

Net Kar Marjı:
Net Kar / Satış Gelirleri = 70.000 / 500.000 = %14

Brüt Kar Marjı:
Brüt Kar / Satış Gelirleri = 200.000 / 500.000 = %40

Kaynak

• Nobes, C., & Parker, R. (2020). Comparative International Accounting. Pearson Education.
• Barth, M. E., Landsman, W. R., & Lang, M. H. (2008). International Accounting Standards and Accounting Quality. Journal of Accounting Research, 46(3), 467–498.
• Daske, H., Hail, L., Leuz, C., & Verdi, R. (2008). Mandatory IFRS Reporting Around the World: Early Evidence on the Economic Consequences. Journal of Accounting Research, 46(5), 1085–1142.
• International Accounting Standards Board (IASB). (2024). IFRS Standards: Foundation for Global Financial Transparency.
• Kaya, D., & Güngörmüş, A. H. (2017). Türkiye’de UFRS’nin Uygulanması: Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 2017(74), 1–20

11.12.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.