SMMM Evren Özmen 1 TL için 532.000 TL Fazla Vergi Ödeme Riski (22.11.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Mehmet Öztürk
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
mozturkerti@hotmail.com

Terkin Edilecek Geçici Vergi Tutarlarının, Kurumlar Vergisi Beyannamesinden Mahsubu

GİRİŞ

İçerisinde bulunduğumuz Yıllık Kurumlar Vergisi Beyan döneminde ödenmeyen geçici vergilerin yıllık kurumlar vergisinden mahsup edilip edilmeyeceği, muhasebe kayıtları ve dönem sonu işlemlerini irdeleyeceğiz.

Geçici vergi; “Özü itibari ile kamu gelirlerinin kamu hazinesine gecikmeli olarak girmesini engelleyecek şekilde fiilen tahsil edilebilmeyi öngörür. Bu vergi uygulaması ile güdülen amaçların mümkün olduğu ölçüde gerçekleştirilebilmesi bakımından, verginin devlete intikali için gerekli sürenin kısa tutulmasının büyük önemi bulunmaktadır.”(1) Bir yıllık kar ve zarar hesaplamasının Yıllık Kurumlar Vergisi Beyannamesinde tek seferde yapılmasını beklemeden kazancın peşinen 3’er aylık dönemler itibariyle beyan ve tahsil edilmesidir. Peşinen ödenen vergiler Yıllık Kurumlar vergisi beyannamesi verilirken mahsup edilir. KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ

5510 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1 nci maddesi birinci fıkrasında; aşağıda sayılı kurumların kazançları kurumlar vergisine tabidir.

Sermaye Şirketleri
Kooperatifler
İktisadi kamu kuruluşları
Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler
İş ortaklıkları

KURUMLAR VERGİSİ VE GEÇİCİ VERGİ ORANI

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 32 nci maddesi birinci fıkrasında; Kurumlar Vergisi Kurum Kazancı üzerinden %20 oranında alınır, ikinci fıkrasında ise; kurumlar vergisi mükelleflerince, (dar mükellefiyete tâbi kurumlarda ticarî ve ziraî kazançlarla sınırlı olarak) câri vergilendirme döneminin kurumlar vergisine mahsup edilmek dönemin kurumlar vergisi oranında geçici vergi ödeneceği belirtilmiştir.

GEÇİCİ VERGİNİN BEYANI VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

4.1-Geçici Vergi Beyanı; 3,6,9 ve 12 aylık mali tablolar dikkate alınarak beyan edilir. Dönem sonunu takip eden 2. Ayın 14. günü akşamına kadar beyan edilir. Kurumlar vergisi kanunu ödeme süresi başlıklı madde 21’de, “Kurumlar vergisi, beyannamenin verildiği ay sonuna kadar ödenir”2 denmiştir.

Geçici Vergi Beyan Dönemleri;

1.Dönem : Ocak-Şubat-Mart

2.Dönem :Nisan-Mayıs-Haziran

3.Dönem : Temmuz-Ağustos-Eylül

4.Dönem : Ekim-Kasım-Aralık

4.2 Geçici Verginin Muhasebeleştirilmesi,

193 Peşin ödenen vergi ve fonlar hesabı “Mevzuat gereğince peşin ödenen ve bir yıl içinde indirim konusu yapılabilecek gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kayıt ve takip edildiği hesaptır.”3

Hesaplanan geçici vergi tutarlarının uygulamada farklı muhasebe kayıtları yapılmakta olduğu görülmektedir.

4.2.1 Tahakkuk Esasına Göre; Hesaplanan geçici vergi tutarı 193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı’na borç, 360 Ödenecek vergi ve fonlar hesabına alacak kaydı yazmak suretiyle kayıt edilir.

4.2.2 Ödeme Esasına Göre; Hesaplanan geçici vergi tutarı tahakkuk edilmiyor , vergi tutarı ödendikçe 193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı’na borç , 102 Bankalar hesabına alacak kaydı yazmak suretiyle kayıt edilir.

Örnek : ABC A.Ş. Hesaplanan geçici vergi tutarları dönem itibari ile verilmiştir.

Dönem hesaplanan geçici vergi tutarı: 250.000,00.-TL
Dönem hesaplanan geçici vergi tutarı: 300.000,00.-TL
Dönem hesaplanan geçici vergi tutarı: 100.000,00.-TL
Dönem hesaplanan geçici vergi tutarı: 200.000,00.-TL

1.dönem geçici vergi tahakkuk kaydı,

-------------------------31.03.2017----------------------------------

193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hs. 250.000,00

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 250.000,00

------------------------------- / ---------------------------------------

1.dönem geçici vergi ödeme kaydı

----------------------------17.05.2017------------------------------------

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 250.000,00

102 Bankalar Hs. 250.000,00

--------------------------------- / -------------------------------------------

2. dönem geçici vergi tahakkuk kaydı

-------------------------30.06.2017-----------------------------------

193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hs. 300.000,00

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 300.000,00

-------------------------------- / ----------------------------------------

2. dönem geçici vergi ödeme kaydı

-----------------------------17.08.2017--------------------------------

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 300.000,00

102 Bankalar Hs. 300.000,00

--------------------------------- / --------------------------------------

3. dönem geçici vergi tahakkuk kaydı

-----------------------------30.09.2017-----------------------------

193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hs. 100.000,00

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 100.000,00

-------------------------------- / --------------------------------------

İşletme ekonomik nedenlerden dolayı 3. dönem geçici vergi tutarı olan 100.000.-TL’yi ödeyememiştir.

4. dönem geçici vergi tahakkuk kaydı

-------------------------------31.12.2017------------------------------

193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hs. 200.000,00

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 200.000,00

------------------------------------ / ------------------------------------

İşletme ekonomik nedenlerden dolayı 4. dönem geçici vergi tutarı olan 200.000.-TL’yi ödeyememiştir.

Örnekte ilk iki dönem tahakkuk eden geçici vergi tutarları ödenmiş olup sonraki dönemler ekonomik nedenlerden dolayı ödeyememiştir. 3.dönem geçici vergi tutarı ödenmemesine rağmen 4.dönem hesaplanan geçici vergiden mahsup edilmiştir.

102 BANKALAR		193 PEŞ.ÖD. VERGİ VE FON.		360 ÖDN. VERGİ VE FON.
BORÇ	ALACAK	BORÇ	ALACAK	BORÇ	ALACAK
	250.000	250.000		250.000	250.000
	300.000	300.000		300.000	300.000
		100.000			100.000
		200.000			200.000

	550.000	850.000		550.000	850.000

252 nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin, “2.2 Beyanname Üzerinden Hesaplanan Vergiye Mahsup” başlıklı bölümünde yer alan “Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden ilgili hesap dönemine ilişkin geçici vergi dönemlerinde ödenen geçici vergi mahsup edilir.

Mahsup işleminin yapılabilmesi için, tahakkuk ettirilmiş geçici verginin ödenmiş olması gerekmektedir. Geçici vergi dönemleri itibariyle tahakkuk ettirilmiş, ancak ödenmemiş bulunan geçici verginin yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmesi mümkün değildir.

Tahakkuk ettirilmiş ancak ödenmemiş olması dolayısıyla yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup imkanı bulunmayan geçici vergi tutarları terkin edilir. Terkin edilen geçici vergi tutarı için vade tarihinden terkin edilmesi gereken tarih olan yıllık beyannamenin verilmesi gereken kanuni sürenin başlangıç tarihine kadar gecikme zammı uygulanır.”4

Bu durumda ; Yıllık Kurumlar vergisi beyannamesini hazırlanırken 2017 yılına ilişkin toplam tahakkuk eden 850.000.-TL geçici vergi borcu olup bunun 550.000,00.-TL.’si ödenmiştir. Hesaplar kontrol edildiğinde 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabının 300.000,00.-TL alacak bakiyesi verdiği görülmektedir. Ödenmeyen 300.000,00.-TL tahakkuk eden geçici vergi tutarı Yıllık Kurumlar Vergisi Beyannamesinden mahsup etme imkanı bulunmamaktadır. Yasal süresi içerisinde ödenen 550.000,00.-TL tutarındaki geçici vergi Yıllık Kurumlar Vergisi Beyannamesinden mahsup edilecektir.

Dönem karı üzerinden ayrılan vergi karşılığı ile bununla beraber ödenen geçici vergi tutarları için muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir.

Kurumlar Vergisi karşılığının ayrılması

-------------------------------31.12.2017---------------------------------

691 Dönem Karı Vergi ve Diğer Yas. Yük. Karş. Hs. 850.000,00

370 Dönem Karı Vergi ve Diğer Yas. Yük. Karş. Hs. 850.000,00

------------------------------------ / ----------------------------------------

Ödenen Geçici Vergilerin yıllık vergiden mahsubu

--------------------------------31.12.2017-----------------------------

371 Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğ.Yük Hs. 550.000,00

193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hs. 550.000,00

------------------------------------ / --------------------------------------

Mahsup sonrasında 370 Dönem Karı Vergi ve Diğer Yas. Yük. Karş. Hs. 850.000,00.-TL Alacak Bakiyesi, 371 Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğ.Yük Hs. 550.000,00-TL Borç Bakiyesi vermektedir. Aynı zamanda ödenmeyen 3. Dönem ve 4. Dönem geçici vergi tutarı olan 300.000,00.-TL’de 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. Alacak bakiyesi vermektedir. Söz konusu 300.000,00.-TL yasal süresi içerisinde ödenmeyen Geçici vergi tutarı Kurumlar vergisi beyannamesinde indirilemeyecektir.

Ödenmeyen Geçici Vergi Borcunun Muhasebesi

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. Alacak Bakiyesi veren tutar Kurumlar Vergisinin Beyan tarihine kadar ödenmediği için aşağıdaki kayıt yapılarak kapatılacaktır.

--------------------------------01.04.2017-------------------------------

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 300.000,00

193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hs. 300.000,00

----------------------------------- / ---------------------------------------

370 Dönem Karı Vergi ve Diğer Yas. Yük. Karş. Hs. Alacak bakiyesi bulunan tutar, Kurumlar Vergisi ödemesi olarak 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. aktarılarak vadesinde ödemesi yapılır.

Şirketin, 2017 yılı Kurumlar Vergisi beyannamesi aşağıdaki gibi olacaktır.

Kurumlar Vergisi Matrahı : 4.250.000,00 .-TL

Hesaplanan Kurumlar Vergisi : 850.000,00 .-TL

Ödenen Geçici Vergi : 550.000,00.-TL

Mahsup Edilecek Geçici Vergi : 550.000,00 .-TL

Ödenmesi Gereken Kurumlar Vergisi : 300.000,00.-TL.

Ödenmeyen Kurum Geçici vergi tutarının ödenmesi gereken Kurumlar Vergisi olarak tahakkuk kaydının yapılması.

-------------------------------25.04.2018--------------------------------

370 Dönem Karı Vergi ve Diğer Yas. Yük. Karş. Hs. 300.000,00

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 300.000,00

----------------------------------- / ----------------------------------------

SONUÇ

Geçici Vergi cari yıl içerisinde 3’er aylık dönemler itibari ile kazançlar üzerinden tarh,tahakkuk ve tahsil edilmesidir. Geçici Vergi uygulaması ülkemize has peşin vergi tahsil yöntemi olmamakla birlikte dünyanın çeşitli ülkelerinde uygulanmaktadır.

“Yıl içerisinde tahakkuk ettirilen geçici vergilerin ödenmemesi halinde kurumlar vergisi beyannamesinde hesaplanacak kurumlar vergisinden mahsup edilemeyeceği ve ödenmeyen geçici vergilerin terkin edilerek, vade tarihinden terkin edilmesi gereken tarih olan yıllık beyannamenin verilmesi gereken kanuni sürenin başlangıç tarihine kadar gecikme zammı uygulanacağı tabiidir.”5

Kurumlar Vergisi Beyannamesi, hesap döneminin kapandığı ayı izleyen dördüncü ayın birinci gününden yirmi beşinci günü akşamına kadar mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine verilir. Öte yandan ödeme, beyannamenin verildiği ayın son günü mesai bitimine kadar ödenir.

Kaynaklar

1- Abdurrahman Akdoğan, Yasal Düzenlemelerin İşleyişleri Açısından, Vergilerin Değerlendirilmesi, Gazi Üniv. Yayınları No:165, İİBF Yayınları No:54, 1991, s.224

2-5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu

3-Akdoğan, Nalan; Sevilengül, Orhan (2007). Türkiye Muhasebe Standartları İle Uyumlu Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, Yayın No:7,2007, s.245

4- 252 nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği

5-İzmir Vergi Dairesi Başkannlığı, 84098128-125[32-2012-1]-208 Sayılı Özelge

6-193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu

02.04.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)