Mehmet Küçükşahin
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
mkucuksahin@gmail.com

549 Hesap Belirsizliği

Özetle; bilançonun aktifinde bulunan duran varlıkların enflasyon düzeltmesinden kaynaklı değer atışları 2023 yılında vergiye tabi değil idi. Aynı değerler 2024 yılında değer artışı olduğunda, bu değer artışları vergi ile ilişkilendirilecekti.

258 Yapılmakta Olan Yatırımlar hesabı, henüz tamamlanmamış ve devam eden bir yatırım olduğu; henüz gelir elde edilmemiş bir yatırımdan (örneğin 100 milyon tutarlı devam eden bir yatırımdan %40 enflasyon artışı var diyelim, 40 milyonun %25’i yani 10 milyon ) vergi alınması söz konusu idi.

İş adamları da bu konuda haklı olarak itiraz edince maliye, 7529 sayılı kanunda bir değişiklik yapıp, 11. Maddeye 10 nolu fıkrayı ilave etmişti.

Bu fıkra uyarınca; “…yapılmakta olan yatırımlar hesabında takip edilen tutarlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucunda oluşan ve bu hesabın alt hesabında izlenen düzeltme farkları, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilir ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmaz.” diyerek 698 hesaba giden tutarı oradan alıp vergi ile ilişkisini kesmiş idi.

Ancak, devamında; “… Özel fon hesabında bulunan bu tutarlar, yatırımın tamamlanarak ilgili iktisadi kıymetin aktifleştirilmesi gereken dönem ile bu dönemi takip eden dört hesap dönemi içerisinde eşit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde dikkate alınır.” diyerek, bu hesabın toplamda 5 yıllık sürede gelir yazılmak suretiyle itfa edileceğini söyledi.

Ve yine devamında; “…Bu bent uyarınca özel fon hesabında izlenen ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayan tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak bu kanun uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılır.” diyor.

Yani yatırım aktifleşmediyse tamamı, aktifleştiyse gelir ile ilişkilendirilen kısmı hariç kalanını yeniden değerle diyor. Örneğin 2025 yılında 258 hesabın tamamı kapatıldı ve aktifleşti ise, 549 hesabın 1/5’i o yıl gelir ile ilişkilendirilecek. Kalanı ise yeniden değerlemeye tabi tutulacak.

Bu yıl yani 2024 yılında 258 hesaptan mütevellit 459 hesap ilk defa oluştu. Yatırım da bu yıl bitmedi ise, 549 hesabı oluşturan rakamların bir kısmı 2023 yılı ve öncesinden, bir kısmı da 2024 yılı ilk 9 ayından, bir kısmı da bu yılın son enflasyon düzeltmesi olan 31 Aralık 2024 tarihli enflasyon düzeltmesinden kaynaklı. “Her yıl yeniden değerleme oranında artırılır” derken 549 hesabın 2023 yılı kısmı mı, yoksa 2024 yılında oluşan dahil toplamı mı yeniden değerlemeye tabi tutulacaktır? Bu konu çok net değildir.  Üstelik 549 hesaba giden rakamların bir kısmının oluşum tarihi 31 Aralık 2024 iken, bu tutarlar da %43,93 oranında tekrar bir artışa tabi tutulmuş olacaktır.

Diyelim 2024 yılında, 549 Hesabın bakiyesinin tamamını yeniden değerleme ile artıracağız (veya bu yönde uygulama tebliği yayınlanır ise), 549 hesap alacak karakterli bir hesaptır. Buna göre 549 hesabın artırılması demek, alacağa rakam yazılması demektir. Ancak borç kısmında hangi hesabın takip edileceği belli değildir. 522 yeniden değerleme hesabı olmaz. Çünkü 522 hesap hem alacak karakterli bir hesap hem de Maddi Duran Varlık Yeniden Değerlemesine tahsisli. Oysa 549 hesap maddi duran varlık değil bir fon hesabı. 6’lı bir hesaba borç yazacak olursak, bu kez de söz konusu artış dönem karını azaltıcı bir etki yaratır ve değer artışı dönem kar/zararı ile ilişkilendirilmiş olur.

Yukarıdaki hususlarda belirsizlikler mevcuttur.

Ayrıca 549 hesapta izlenen tutarlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır. Tekraren hatırlatmak isterim.

31.01.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.