Mehmet Küçükşahin
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
mkucuksahin@gmail.com

İhraç Kayıtlı Satışta, Malın Tamamının veya Bir Kısmının Sonraki Aylarda İade Edilmesi Durumunda, İade Faturası KDV’li Olarak Mı Tanzim Edilecektir?

Katma Değer Vergisi Kanunu Madde 35 – “Malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle matrahta değişiklik vukubulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükellef bunlar için borçlandığı vergiyi bu işlemlere muhatap olan mükellef ise indirme hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin vukubulduğu dönem içinde düzeltir. Şu kadar ki, iade olunan malların fiilen işletmeye girmiş olması ve bu girişin defter kayıtları ile beyannamede gösterilmesi şarttır” denilmektedir.

KDV Kanunu 35. maddesi yurt içi normal teslimlerde uygulanabilecek bir hükümdür. Zira, yasa metninde açıkça “işlemi yapmış olan mükellef bunlar için borçlandığı vergiyi; bu işlemlere muhatap olan mükellef ise indirme hakkı bulunan vergiyi…düzeltir.” hükmü yer almaktadır. Oysa ihraç kayıtlı teslimde ihracatçının indirme hakkı bulunan bir vergi bulunmamaktadır, keza imalatçının da borçlandığı bir vergi bulunmamaktadır. 11/1-c gereği, teslim edilen mallar teslim edilen ayı takip eden üç ay içinde ihraç edilemezse ve imalatçının tecil ettiği bir vergi varsa yasal gecikme faizi ile ödemek zorunda kalacaktır. Dolayısıyla, aynı ay içinde gerçekleşen iade işleminde, ihracatçının iade faturası düzenlemesi gerekmekte; ancak bu fatura üzerinde KDV hesaplamasına gerek bulunmamaktadır.

Ancak asıl sorun, ihraç kayıtlı satışın gerçekleştiği aydan sonra malın tamamının veya bir kısmının iade edilmesinde ortaya çıkmaktadır.

Uygulamada, satışın ihraç kayıtlı bir satış olması (kdv’nin faturada gösterildiği halde ödenmemesi) sebebiyle, ihracatı gerçekleşmeyen malların imalatçıya iadesinde ihraççı, iade faturasını ihraç kayıtlı satış iadesi olarak ve yine KDV yi hesap etmeyerek düzenlemektedir.

Oysaki;

İhraç kaydıyla imalatçılardan alınan malların bir kısmının ihraç edilmemesi ve ihraç edilemeyen bu malların iade edilmesi halinde, ihracatçılar, imalatçılara iade edilen mallara ait fatura düzenleyecekler ve bu faturada KDV’yi göstereceklerdir.

Bu vergi, malın iade edildiği dönem beyannamesinde hesaplanan vergi olarak beyan edilecektir. Ayrıca alış faturasında gösterilen ancak, ihracatçı tarafından ödenmeyen KDV’nin iade edilen mala isabet eden kısmı, bu vergilendirme dönemine ait KDV beyannamesinde indirilecek vergi olarak gösterilecektir. İmalatçılar tarafından ihraç edilmek şartıyla teslim edilen ancak ihraç edilmediği için iade edilen mallar dolayısıyla tecil edilen KDV tahakkuk ettirildiği tarihten itibaren hesaplanacak gecike zammı ile birlikte ödenecektir.(Ki zaten Maliye buna ilişkin olarak 3 ay içinde gerçekleşmeyen ihracatlarda KDV aslı ve gecikme zammının ödenmesine dair bildirim yapar)  

İmalatçılar, ihracatçıdan tahsil etmedikleri halde vergi dairesine ödedikleri KDV’yi, satış faturasına dayanarak ihracatçıdan tahsil edebilirler. Öte yandan, imalatçılar daha önce ihraç kaydıyla satışını yaptıkları mallardan iade edilen kısım ile ilgili olarak ihracatçılar tarafından kesilen faturada gösterilen KDV’yi, bu kez indirilecek vergi olarak beyan edeceklerdir. İhraç kaydıyla teslim yapılan dönem KDV beyannamesinde imalatçının iade edilebilecek KDV’si oluşmuşsa vergi dairesi bu iadeyi yapmayacak ve başkaca bir müeyyide uygulamayacaktır. Her iki halde de imalatçı firma ödemek zorunda kaldığı vergi ve gecikme zammını veya iadesinden mahrum kaldığı KDV’nin kendisine tediye edilmesini ihracatçıdan isteyebilecektir.

Bir ihraç kayıtlı teslimi diğer normal yurt içi teslimlerden ayıran en önemli özellik, faturada KDV gösterildiği halde bu KDV’nin alıcıdan tahsil edilmemesi; mal süresi içinde ihraç edilirse tecil edilen bir vergi varsa bunun terkin edilmesi veya iade edilebilecek bir vergi oluşmuşsa da bunun imalatçıya iade edilmesidir.

 Kanunun 11/1-c bendinde yer verilen şartların ihlal edilmesi halinde bu özellikli şartlar ortadan kalkmakta ve konu normal bir teslime dönmektedir. Zira, tecil edilen vergi gecikme zammı bile birlikte imalatçı tarafından vergi dairesine ödenmektedir. Şartlar ihlal edildiğinden ve işlemin mahiyeti de normal bir mal teslimine dönüştüğünden, iade faturasında KDV hesaplanması gerekmektedir. Bir diğer deyişle, karşılıklı ve faturalaşma ve muhasebe kayıtları neticesinde, ihracatçı KDV ödeyerek bir mal almış gibi olacak, imalatçıda KDV tahsil ederek sattığı bir malı geri iade alıyormuş gibi olacaktır.

Uygulamada ihraç kayıtlı olarak satıldığı için, iade kaydında satış kaydının tersi olarak İndirilecek KDV ve aynı zamanda 192 Diğer KDV kaydı ile, iade gelen fatura kdv’sinin nötr yapıldığı görülmektedir. Yukarıda da izah edildiği üzere, iade fatura kaydında 192 Hesabın alacağına kayıt yapılmayıp, normal iade alım faturası gibi işlem yapılması gerekmektedir.

Örnek Uygulama:

İmalatçı  3 Şubat 2023 tarihinde 100.000 TL bedelli (KDV %18’den 18.000 TL) malı KDV Kanunu 11/1-c kapsamında ihracatçıya teslim etmiştir. Mallar 21 Eylül 2023 günü ihracatçı tarafından imalatçıya iade edilmiştir.

İmalatçının muhasebe kayıtları:

------------------------------- / ----------------------------------

120 ALICILAR         100.000

192 DİĞER KDV       18.000

                       601 İHRAÇ KAYITLI SATIŞLAR 100.000

                       391 HESAPLANAN KDV             18.000

 İhraç kayıtlı teslime ait faturanın muhasebesi

------------------------------ /------------------------------------

------------------------------ /------------------------------------

391 HESAPLANAN KDV         18.000

                  392 DİĞER KDV                  18.000

Ödenecek KDV’nin tecil edilmesi

----------------------------- / ------------------------------------

MALIN İADE EDİLDİĞİ AY YAPILACAK KAYIT (İMALATÇININ KAYDI)

------------------------------ /------------------------------------

610 SATIŞTAN İADELER      100.000

191 İNDİRİLECEK KDV           18.000

                      120 ALICILAR                   118.000

 İhraç kayıtlı teslim edilen malın iade faturasının muhasebesi

 ---------------------------------- /----------------------------------

392 DİĞER KDV                              18.000

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER     1.000

                          102 BANKALAR              19.000

Tecil edilen verginin gecikme zammı ile ödenmesi

--------------------------------- /----------------------------------

MALIN İADE EDİLDİĞİ AY YAPILACAK KAYIT (İHRAÇÇININ KAYDI)

--------------------------------/-----------------------------------

320 SATICILAR             118.000

                   153 TİCARİ MALLAR         100.000

                    391 HESAPLANAN KDV     18.000

 İhraç kaydıyla alınan malın iade edilmesi

--------------------------------- /----------------------------------

SONUÇ: Başlıkta yazan sorunun cevabı “EVET” İhraç Kayıtlı Satış’ın İadesinde fatura  KDV ‘li olarak tanzim edilip, hem ihraçç hem de imalatçı, tıpkı yurt içi satış iadesi gibi kayıtlara intikal ettirileceklerdir.

26.10.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.