Mehmet Küçükşahin
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
mkucuksahin@gmail.com

Kıdem ve İhbar Tazminatlarının Gelir Tablosu ve Bilançoyu Bozucu Etkisi Nasıl Önlenebilir?

Çalışanı olan tüm şirketlerin er ya da geç işverenin, çalışanlarının iş akdini fesh etmeleri, çalışanın emekli olması, çalışanın hak etmesi (3600 gün ve 15 yıllık süre gibi) veya haklı sebeplerle çalışanın işten ayrılması gibi durumlar neticesinde işveren kıdem/ihbar tazminatı ödemek durumunda kalır. Buraya kadar her şey normal.

İşveren, çalışanları kıdem ve ihbar tazminatını hak ettiği anda, iş akdi sona ermese dahi kıdem/ihbar tazminatı karşılığı ayırabilir. Ancak maliye, amacı daha fazla vergi almak (vergide kesintiye sebebiyet vermemek) için, ayrılan bu karşılığı, henüz fiilen ödenmediği gerekçesiyle “gider” olarak kabul etmez.

Kıdem ve ihbar tazminatının gider kaydı konusunda Gelir Vergisi Kanununun 40'ıncı maddesinde özel bir hüküm olmamakla birlikte maddenin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi çerçevesinde kurum kazancının tespitinde gider olarak indirilebilmesi için İş Kanununa göre işçinin kıdem tazminatına hak kazanması ve hak edilen kıdem tazminatının da işçiye ödenmiş olması gerekir. Tahakkuk etmiş olsa da ödenmemiş kıdem tazminatının gider yazılması mümkün değildir.

Yani maliye, ödemediğiniz bir tazminatı gider olarak düşmenize izin vermez. Bu sebeple çoğu şirket kıdem ve ihbar tazminatları için karşılık ayırmaz, ödendiğinde gidere yazar.( SPK’ya tabi firmalar, kıdem ve ihbar karşılıklarını ödenmese dahi, ilgili dönemde dönem giderlerine yazarlar. Maliye için ayrıca ikinci bir gelir tablosu ve bilanço hazırlarlar. SPK’ya tabi firmalarda bu işlem zorunlu olup, maliye uygulamasındaki gibi isteğe bağlı değildir.)

Ödenmemiş bir tazminatın gidere yazılmamasında ne var, ödendiğinde yazılıyor işte denilebilir; ancak asıl mesele ödendiğinde ortaya çıkmaktadır. Şöyle ki;

Örneğin şirketinize ait bir 10 yıllık bir şubenizi 2017 yılı Temmuz ayında kapattınız ve orada bulunan bir çalışanınızı da sözleşmesini fesih edip kıdem ve ihbar tazminatını ödemek suretiyle gönderdiniz.  Bu çalışan için 10,000 TL ihbar ve 45,000 TL de kıdem olmak üzere toplam 55,000 TL tazminat ödemesi yapılmış olsun. Bu ödemenin tamamı, ödemesi 2017 Yılı Temmuz ayında yapıldığı için, bu dönemin bir gideri olarak görünecektir.

Oysa bu çalışanın gideri, ihbar tazminatında (6 aydan az olanlar için 2 hafta, 6 ay-1,5 yıllık olanlar için 4 hafta, 1,5 yıl-3 yıl olanlar için 6 hafta ve 3 yıldan fazla olanlar için 8 hafta) daha önceden karşılık ayrılmış olsaydı, 10 yıllık bir çalışan olduğu için ihbar tazminat karşılığı cari dönemde hiç olmayacak idi (Tavan ve asgari ücret güncellemeleriyle oluşan ufak küsuratlar dışında)

Benzer şekilde kıdem tazminatının 9 yıllık kısmı (yaklaşık 43,000 TL) geçmiş yıllarda gidere yazılıp karşılık ayrılmış olacak, cari dönem kıdem tazminatı (yaklaşık 2,000 TL) dönem giderine yansıyacak idi.

Özetle maliye, kıdem ve ihbar karşılıklarını gider kabul etmiş olsaydı cari dönemde ihbar tazminatı gideri oluşmayacak, kıdem tazminat gideri de 2,000 TL civarında olacaktı.

2017 yılı 7 aylık kıdem tazminatı karşılığı	2.000,00
2016 ve öncesi kıdem tazminatı karşılığı	43.000,00
Toplam kıdem tazminatı karşılığı	45.000,00
2017 yılı ihbar tazminatı karşılığı	0,00
2016 ve öncesi ihbar tazminatı karşılığı	10.000,00
Toplam ihbar tazimanatı karşılığı	10.000,00
Ödenen Toplam Tazminat	55.000,00

 

Mevcut durumda ödendiği Temmuz 2017 tarihinde yapılacak gider kaydı;

	/
730/760/770
……..01 Kıdem Tazminatı			45.000,00
……..02 İhbar Tazminatı			10.000,00
		335 personele Borçlar		55.000,00
	/
Not. Vergiler ihmal edilmiştir. (7’li Hesaplar Yerine 6’lı karşılık giderleri de kullanılabilir)

 

Maliye tarafından tazminatlar gider kabul edilmiş olsaydı;

2016 yılı ve öncesinde gidere yazılan tutarlar
	/
730/760/770
……..01 Kıdem Tazminatı			43.000,00
……..02 İhbar Tazminatı			10.000,00
		372/472  Kıdem Taz.Karşılığı		43.000,00
		373/473 İhbar Taz.Karş.		10.000,00
2017 yılında gidere yazılan karşılık
	/
730/760/770
……..01 Kıdem Tazminatı			2.000,00
……..02 İhbar Tazminatı			0,00
		372/472  Kıdem Taz.Karşılığı		2.000,00
		373/473 İhbar Taz.Karş.		0,00
	/
Temmuz 2017'de kıdem ve ihbar ödemesi
	/
372/472  Kıdem Taz.Karşılığı			45.000,00
373/473 İhbar Taz.Karş.			10.000,00
		335 personele Borçlar		55.000,00
Tazminatın ödenmesi
	/
335 personele Borçlar			55.000,00
		102 Bankalar		55.000,00
	/

Görüldüğü üzere 2016 ve öncesine ait tutarlar karşılıklardan ödenirken, cari döneme ait olan tutar ödendiği yıla gider olarak yansımıştır.

Bu örnek bir çalışan ile ilgilidir. Kriz zamanlarında, toplu lokavt gibi durumlarda, yüzlerce çalışanının işine son veren işletmelerde bu tutar iş akdi fesh edilen çalışan kadar artacaktır. Örneğin 100-150 çalışanının işine son verildiğinde cari döneme bir anda çok yüksek meblağda bir gider yükü binecektir.Örneğin 1,500,000 TL tutarında kıdem/ihbar tazminatı ödeyen bir şirket, bir anda ciddi bir gider yükü yüklenip, kar azalması yaşayacaktır.  Oysa bu ödenen tutarların sadece cüzi kısmı cari yıla ait iken büyük kısmı geçmiş yıllar kar ve zararlarıyla ilgilidir.

Peki ne yapılabilir?

Maliyenin ilgilendiği husus vergi miktarıdır. Dolayısıyla yukarıda olduğu gibi, ödenen tutarın tamamının cari döneme binmemesi için her yıl kıdem ve ihbar tazminatı ayrılıp, söz konusu tutar KKEG olarak kaydedilebilir. Bu durumda gelir tablosundaki geliriniz azalmakla birlikte ödenecek vergi tutarı değişmeyecektir.

 

	KIDEM/İHBAR TAZMİNATI AYRILMAMIŞ	KIDEM/İHBAR TAZİMANTI AYRILMIŞ
DÖNEM KARI	5.000.000,00	5.000.000,00
KID.TAZ.KARŞILIĞI	0,00	1.000.000,00
İHBAR TAZ.KARŞILIĞI	0,00	500.000,00
K.K.E.G.	50.000,00	1.550.000,00
NET VERGİ MATRAHI	5.050.000,00	5.050.000,00
ÖDENECEK VERGİ %22	1.111.000,00	1.111.000,00

Her ay düzenli olarak kıdem ve ihbar tazminatı ayırıp çıkan tutarı KKEG’lere yazıldığı takdirde, hem tüm gider karşılığı gelir tablonuza yansımış olacak, hem de maliyenin kabul etmediği gider de verginiz etkilememiş olacaktır. Ödendiği zaman da tüm çalışanların, tüm yıl giderleri ödendiği cari döneme binmeyip, daha doğru ve daha gerçekçi bir tabloyu sunacaktır.

21.03.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.