Mehmet Duman
Yeminli Mali Müşavir
Duman & Global
mehmet@dumanglobal.com

İthalatta Gözetim ve Korunma Önlemleri Uygulamaları Kapsamında Hesaplanana Katma Değer Vergisinin İndirim Hakkının Kaldırılması

GİRİŞ

24.11.2023 Tarih 32379 Sayılı T.C. Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 7846 Sayılı Cumhurbaşkanlığı kararı aşağıdaki şekildedir;

(1) İthalatta gözetim uygulanması hakkında ilgili mevzuat uyarınca, gözetim uygulamasına tabi tutulan mallara ilişkin gümrük beyannamelerinde beyan olunan ve tevsik edilemeyen tutarlar ile bu tutarlar nedeniyle doğan ve katma değer vergisi matrahına dâhil olan her türlü vergi, resim, harç ve paylar dolayısıyla ödenen katma değer vergisinin indirim hakkı kaldırılmıştır.

(2) İthalatta korunma önlemleri uygulanması hakkında ilgili mevzuat uyarınca korunma önlemi olarak uygulanan gümrük vergisi ve/veya ek mali mükellefiyetler, ithalatta haksız rekabetin önlenmesi hakkında ilgili mevzuat kapsamında uygulanan dampinge karşı vergi ve telafi edici vergiler ile bu tutarlar nedeniyle doğan ve katma değer vergisi matrahına dâhil olan her türlü vergi, resim, harç ve paylar dolayısıyla ödenen katma değer vergisinin indirim hakkı kaldırılmıştır.

İTHALATTAN KORUNMA ÖNLEMLERİ VE HAKSIZ REKABETİ ENGELLEYİCİ SAVUNMA ARAÇLARI

Bilindiği üzere ülkemizde uluslararası anlaşmalar ile desteklenen bir takım ticaret politikası savunma araçları uygulanmaktadır.

Bu savunma araçlarının içerisinde özü itibariyle yaptırım içermeyen ancak yükümlüsü tarafından aşağıda anlatıldığı şekilde bir nevi önleme dönüşen “Gözetim Uygulaması”, “korunma önlemi olarak uygulanan gümrük vergisi ve/veya ek mali mükellefiyetler” ile “haksız rekabetin önlenmesi hakkında ilgili mevzuat kapsamında uygulanan dampinge karşı vergi ve telafi edici vergiler” bulunmaktadır.

Gözetim Uygulaması

Bir eşyanın ithalatında kaydedilecek gelişmelerin yakından izlenmesi amacıyla; izlenen eşya/eşyaların belirlenen kıymetin altında serbest dolaşıma sokulmak (bilinen genel adıyla ithalat) istenmesi halinde İthalat Genel Müdürlüğünce düzenlenen “Gözetim Belgesi” si aranmaktadır. Belirlenen kıymetin altında ithalat yapmak isteyen ithalatçılar bu belge yerine; Gümrük Kanununda yer alan kıymet esasları mevzuatında düzenlenmemiş; tevsik edilemeyen kıymet bildirimleri yapmaktadırlar. Bu önlem “Gözetim Nedeniyle Tevsik Edilemeyen Kıymet Bildirimi” olarak tanımlanmaktadır.

İthalattan Korunma Önlemleri Uygulaması

Bir malın benzer veya doğrudan rakip mallar üreten yerli üreticiler üzerinde ciddi zarar veya ciddi zarar tehdidi oluşturacak şekilde artan miktar ve şartlarda ithal edildiği hallerde ülke yararı göz önüne alınarak, yapılacak soruşturma sonucunda geçici korunma önlemi/korunma önlemi alınabilir. Geçici korunma önlemi / Korunma önlemi; gümrük vergisinde artış yapılması, ek mali mükellefiyet getirilmesi, miktar/değer kısıtlaması, tarife kontenjanı uygulaması veya bunların birlikte uygulanması şeklinde olabilmektedir.

Geçici önlemlere ilişkin uygulama teminata bağlanmak suretiyle gerçekleştiğinden, Kesin Önleme dönüşmeden değerlendirme yapmak mümkün olmayacaktır. Kesin önleme dönüşen kısmı için ise kararın yürürlük tarihinden sonra alınan kesin önlem olması nedeniyle mezkur karar kapsamında değerlendirileceği düşünülmektedir.

İthalatta Korunma Önlemlerini Değerlendirme Kurulunca; İthalat Genel Müdürlüğüne yapılan başvuru veya re’sen gözetilecek tespitlere göre açılan soruşturma kapsamında geçici korunma önlemi/korunma önlemi T.C. Resmi Gazetede ilan edilmek suretiyle uygulamaya konulmaktadır.

İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Uygulaması

Önlem alınmasını gerektiren haller, dampinge veya sübvansiyona konu olan ithalatın Türkiye'de bir üretim dalında maddi zarara yol açması veya maddi zarar tehdidi oluşturması veya bir üretim dalının kurulmasını fiziki olarak geciktirmesidir. Şikayet konusu ithalata ilişkin soruşturma sırasında, dampingli veya sübvansiyonlu ithalatın varlığı ve bu ithalatın zarara neden olduğu konusunda ön belirlemeler yapılması halinde, soruşturma süresince zararın önlenmesi amacıyla, damping marjı veya sübvansiyon miktarı kadar veya zararı ortadan kaldırmaya yetecek daha az bir oran veya miktarda teminat şeklinde geçici önlem uygulanabilir.

Soruşturma sonucunda dampingli veya sübvansiyonlu ithalatın varlığı ve bu ithalatın zarara neden olduğu belirlendiğinde, bu zararın önlenmesi amacıyla, damping marjı veya sübvansiyon miktarı kadar veya zararı ortadan kaldıracak daha az bir oran veya miktarda dampinge karşı vergi veya telafi edici vergi kesin önlem olarak alınabilmektedir.

Dampingli mallar için; zarara yol açan dampingli ithalatın daha önce de yapılmış olması veya ithalatçının, ihracatçının damping yaptığını ve bu uygulamanın zarara yol açacağını bilmesi veya bilecek durumda olması ve kısa bir dönem içinde ve zarara yol açacak miktarda dampingli ithalatın gerçekleştirilmiş olması nedeniyle, uygulanacak kesin önlemin iyileştirici etkisinin azalacağının belirlenmesi halinde, tespit edilen vergiler geriye dönük olarak uygulanabilir. Sübvansiyonlu mallar için; kısa bir dönem içinde, giderilmesi güç bir zarara yol açacak miktarda, GATT 1994 ve Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Tedbirler Anlaşması hükümlerine aykırı sübvansiyonlara konu olan ithalatın yapılmış olması ve böyle bir zararın tekrarının önlenmesinin gerekli görülmesi halinde geriye dönük uygulama yapılabilir.

Geriye dönük uygulama açısından alınacak önlemler kararın yayımlandığı tarihten önceki ithalatları kapsaması halinde bunlar için bu karar kapsamında olup hesaplanan KDV lerin indirim konusu yapılmasını önünde bir engel olmadığı düşünülmektedir.

İthalatta Haksız Rekabeti Değerlendirme Kurulunca; İthalat Genel Müdürlüğüne yapılan başvuru veya re’sen gözetilecek tespitlere göre açılan soruşturma kapsamında geçici/kesin dampinge karşı veya telafi edici vergi T.C. Resmi Gazetede ilan edilmek suretiyle uygulamaya konulmaktadır.

KARAR SONRASI İNDİRİM HAKKI KALDIRILAN KATMA DEĞER VERGİSİ

Makalemizin önceki bölümlerinde açıklanmaya çalışılan;

1. Gözetim kapsamında tevsik edilemeyen kıymetler ile bu kıymetler nedeniyle KDV matrahına eklenen her türlü vergi resim ve harçlardan dolayı hesaplanan katma değer vergisi,
2. İthalattan korunma önlemleri düzenlemeleri kapsamında kesin önlem olarak uygulanan gümrük vergisi ve/veya ek mali mükellefiyetlerden dolayı KDV matrahına eklenen tutarlara ilişkin ödenen katma değer vergisi,  
3. İthalatta haksız rekabetin önlenmesi hakkında ilgili mevzuat kapsamında uygulanan dampinge karşı vergi ve telafi edici vergiler ile bu tutarlar nedeniyle doğan ve katma değer vergisi matrahına dâhil olan her türlü vergi, resim, harç ve paylar dolayısıyla ödenen katma değer vergisi,

Kararın yürürlük tarihi olan 24.11.2023 tarihinden itibaren indirime konu edilemeyip, gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınacaktır. Kararda anılan mevzuat kapsamı dışında olan ve ithalde alınan diğer Ek Mali Yükümlülükler bu kapsamda olmayıp bunlar için ödenen KDV lerin indirim konusu yapılabileceği tabiidir.

ÖRNEK

9999.99.99.99.99 GTIP Numaralı eşyanın ithalatına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibi olup, indirime konu edilecek ve edilmeyecek KDV aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

A	CIF Bedeli:	1.000.000.-TL
B	Gözetim Farkı:	200.000.-TL
C	Gümrük Vergisi Matrahı : (A+B)	1.200.000.-TL
D	Gümrük Vergisi (%5):	60.000.-TL
E	İlave Gümrük Vergisi Matrahı: ( A + B)	1.200.000.-TL
F	İlave Gümrük Vergisi (%10):	120.000.-TL
G	KDV Matrahı: ( A + B + D + F)	1.380.000.-TL
H	Hesaplanan KDV (%20): (G x %20)	276.000.-TL
I	İndirime Konu Edilebilecek KDV Matrahı: [(A+(A x %5)+(A x %10)]	1.150.000.-TL
J	İndirime Konu Edilemeyecek KDV Matrahı [( [B + (B x %5) + ( B x %10)]	230.000.-TL
K	İndirime Konu Edilecek KDV ( I x %20)	230.000.-TL
L	İndirime Konu Edilemeyecek KDV ( J x %20)	46.000.-TL

Görüleceği üzere; ilgili serbest dolaşıma giriş beyannamesi kapsamında hesaplanıp ödenen KDV 276.000.-TL nin, 46.000.-TL si indirime konu edilemeyecek olup gider/maliyet unsuru olarak dikkate alınacaktır. Örneğimizdeki CIF bedel ve vergi örneklerine göre karar öncesi duruma göre ithalatçılar aleyhine %4,6 oranında ek gider/maliyet oluştuğu görülmektedir.

Not: Örneğimizde tüm olasılıklara yer verilmemiş olup, konunun genel manada kavranması amaçlanmıştır.

SONUÇ

Makalemizde 24.11.2023 Tarih 32379 Sayılı T.C. Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 7846 Sayılı Cumhurbaşkanlığı kararına göre ithalatta gözetim ve korunma önlemleri uygulamalarınca hesaplanan KDV nin indirim hakkının kaldırılması uygulaması ile kısaca gözetim ve korunma önlemleri ile geçici önlemlerin sonradan kesin önleme dönüşmesi veya sonradan antidamping ve telafi edici vergi konulması durumlarında konunun nasıl değerlendirilmesi hususunda görüşlerimize yer verilerek, konu basit bir örnek üzerinden okuyucuların istifadesine sunulmuştur.

30.11.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.