Mehmet Cevat Kerem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
cevat.kerem@gmail.com

Yatırım Teşvikli Malların İade Edilmesi ve KDV

Dünyadaki rekabet ortamında daha çok yatırımcıyı çekmek ve bazen de sektörel liderlikler elde etmek amacıyla devletler tarafından çeşitli teşviklerin verildiği bilinmektedir. Ülkemizde de hem sektörel hem de bölgesel olmak üzere çeşitli teşvik belgeleri yürürlükte bulunmaktadır. Zaman zaman teşvikli yatırımlar ile ilgili zamanın koşullarına göre değişiklikler olabilmektedir.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından verilen Yatırım teşvik belgeleri, sahibine doğrudan bir kredi veya hibe sağlamıyorlar. Sadece yatırım yapılan bazı konularda avantajlar sağlamaktadırlar.

Ülkemizdeki işletmelerin pek çoğunda, borçlanma tutarının özsermayeden fazla olduğu göz önüne alındığında, yatırım yapan firmaların finansman zorluğu yaşaması kaçınılmazdır. İşte tam da burada yatırımların teşviki önem arz etmekte, işletmeden nakit çıkışlarını azaltarak nefes alma hakkı tanımaktadır.

 Yatırım teşvik belgesi kapsamında sağlanan desteklerin en önemli ana kalemini, alınan makine ve teçhizatlar oluşturmaktadır. Bazen Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında alınan yatırım malları, istenen kalitede, dayanıklılıkta ve özellikte olmayabilmektedir. Bu nedenden dolayı da alınan makine ve teçhizatların bir kısmı iade edilmektedir. 

Yatırım yapacak işletmelerde, yatırım sürecindeki KDV’nin işletmelere yük getirmemesi için KDV yasasında yer alan 13/1-d hükmü ile istisna düzenlemesi yapılmıştır. İstisna kapsamında, ancak teşvik belgesinde yer alan makine ve teçhizatlar girmektedir. Listede olmayan makinalar için istina uygulanamaz.

Yatırım teşvik belgesinde yer alan makina ve teçhizatın teslim ve ithalatı ile ilgili istisna, tam istisna mahiyetindedir. İstisna kapsamına giren makina ve teçhizatı satanlar, bu malların alınması dolayısıyla ödedikleri katma değer vergilerini genel esaslara bağlı kalmak şartıyla indirim konusu yapacaklar, indirimin mümkün olmaması halinde nakden veya mahsuben iade olarak talep edebileceklerdir. 

 Asıl konumuz olan, iade edilen emtianın KDV karşısındaki durumunun nasıl olacağıdır.69 ve 87 seri no’lu KDV Genel Tebliğleri gerekli açıklamaları yapılmıştır. Ancak, bu tebliğlere, istisna kapsamında alınan makine ve teçhizatların iade edilmesi halinde uygulamanın nasıl olması gerektiği konusunda tereddütler yaşandığı görülmektedir.

Makine ve teçhizatı satan işletme KDV hesaplamayarak, makine ve teçhizatı KDV’siz olarak satmaktadır. Mal alımında yüklenmiş olduğu KDV’yi aynen ihracat uygulamasında olduğu gibi genel oranın uygulanması sonucu hesaplanacak KDV tutarını aşmamak üzere bu makine ve teçhizatla ilgili ödediği KDV’yi diğer kamu borçlarına mahsup edebileceği gibi bağlı bulunduğu vergi dairesinden inceleme sonucu veya YMM raporu ile iade de alabilmektedir.

Makine ve teçhizatı alan işletme KDV ödemediği için herhangi bir indirim uygulamasına gitmemektedir. Alınan makine ve teçhizatın istediği niteliklerde olmaması, durumunda ise iade edebilmektedir.

Alıcı işletme, emtiayı iade etmesini takiben iade faturası düzenleyecektir. İşte asıl problem burada devreye girmektedir. Satıcı firma bu mallar için KDV iadesine gidip gitmediği konusu çok önem arz etmektedir.

Malı iade eden firma, KDV’siz malı iade edip, faturasını düzenleyip ödediği tutarı iade alırsa kendisi zaten KDV ödemesi yapmadığı için sorun olmaz. Malı satan FİRMA her ne kadar makine ve teçhizatı KDV hesaplamaksızın teslim etmiş olsa bile ödediği KDV’yi ilgili vergi dairesinden iade alıp almasına göre durum değişmektedir. Eğer sattığı mallar için iade alınmış ise, geriye dönük düzeltme ile , iade alınan KDV tutarını gecikme zammı ile birlikte ödemek durumunda kalacaktır. Satıcı iadeye gitmemiş ise, zaten iade faturası KDV siz kesilecektir.

Satıcı firma KDV iadesi almış ise, iade eden FİRMA, iade faturasını düzenlerken o makine ve teçhizatın KDV oranı ile KDV tutarını hesaplayacak, malı iade ettiği satıcıdan tahsil etmek üzere hesapladığı KDV’yi talep edecektir. Satıcı firmada bu KDV yi indirim konusu yapacak ve devletten aldığı KDV yi geri verecektir. Burada satıcı firmanın zararı geçen zaman aralığına göre çıkan vergiye uygulanan gecikme zammı olacaktır.

Yatırım Teșvik Belgesi Kapsamında Alınan Makinanın İade Edilmesi Durumu ile ilgili olarak, Maliye Bakanlığının geçmişte verdiği bir özelgede” Buna göre, ……………..Ltd. Şti.’nin Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında aldığı makineyi iade etmesi halinde bu işleme ait düzenlenecek faturada katma değer vergisinin hesaplanması ve hesaplanan bu verginin de Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 29/1-a maddesine göre Şirketinizce indirim konusu yapılması gerekmektedir.” DENİLMİŞTİR.

Diğer bir önemli konuda; DAHA ÖNCE SATILAN MAKİNENİN İADE ALINARAK, AYNI ALICIYA BU DEFA TEŞVİK KAPSAMINDA KDV’SİZ satılıp satılamayacağıdır.

 KDV Kanunu 13/d bendine göre aynı malı tekrar KDV’siz olarak satmasının vergisel riski bulunmaktadır. Çünkü yatırım teşvik sistemine göre YENİ olmak kavramı vardır. Satıcılar, KDV Kanunu 13/d kapsamında yatırım teşvik belgesine sahip müşterilerine 69 numaralı KDV Genel Tebliğinde açıklanan esaslar kapsamında KDV’siz makine ve teçhizat teslimi yapmaktadırlar. Bu teslimleri sonucunda da yüklü miktarda KDV iadeleri de oluşabilmektedir.

Bu yöntemde satıcı zamanında teşvike tabi olmadan KDV tahsil edilerek sattığı malı geri iade alarak tekrar teşvik kapsamına koyup, faturalandırma olayına gitmektedir. Ve satıcı bu işlemden dolayı KDV iadesi talep edebilecek duruma gelmektedir.

İdare, burada açıkça kanuna karşı hileli bir işlemin yapıldığını düşünebilir. Gerçekten, daha önceden aynı müşteriye satılan, sadece şeklen iade alınmış gibi gösterilen ve KDV’siz olarak tekrar satılan bir makine-teçhizat bulunmaktadır.

İşlemin vergi incelemesine takılması durumunda, kanun maddesinde ve genel tebliğde “iade alınan bir malın tekrar aynı müşteriye satılması istisna uygulamasına dahil edilemez" şeklinde bir yasak olmasa dahi ağır bir vergi cezası ile karşılaşılabileceklerdir.

25.07.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.