Dr. Mehmet Canpolat
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
mc@mcymm.com.tr

Akaryakıt, LPG Piyasasına Yönelik 531 Sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği İle Getirilen Yükümlülükler

1- Giriş

Yazımızın konusunu 02/09/2021 tarih ve 31586 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 531 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliği ile akaryakıt, LPG piyasasında faaliyet gösteren mükelleflere yönelik getirilen yeni yükümlülükler oluşturmakta olup, yazımızda soru cevap şeklinde Tebliğ’de yer alan hususlar açıklanacaktır.

2- Akaryakıt ve Lpg Teslimlerinde Fatura Hangi Sürede Düzenlenmelidir?

VUK’un 231-1/5 ‘e göre faturanın, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenleneceği belirtilmiştir. 7318 sayılı Kanunla söz konusu bende Hazine ve Maliye Bakanlığının; mal veya hizmetin nev'i, miktarı, fiyatı, tutarı, satışın yapılma şekli, faaliyet konusu, sektör veya mükellefiyet türünü ayrı ayrı veya birlikte dikkate alarak, bu süreyi indirmeye ya da faturanın malın teslim edildiği veya hizmetin yapıldığı anda düzenlenmesi zorunluluğu getirmeye yetkili olduğu hükmü eklenmiştir.

Bu hükme istinaden, Tebliğ ile satıcıların ihrakiye[1] teslimleri dışındaki faturaların,

1.  5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve 5307 Sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu kapsamında rafinerici, dağıtıcı, bayi, ve serbest kullanıcı gibi lisansa tabi faaliyetlerde bulunanların, kendi aralarında yaptıkları akaryakıt ve LPG teslimlerinde, teslim anında,
2. Tankerlerle veya özel nakliye araçlarıyla taşınmak suretiyle akaryakıt ve LPG otogaz bayii veya istasyonu dışında müşterinin istediği mahalde (yürüttükleri faaliyetlerindeki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla fabrika, şantiye, nakliye filosu işletmeleri ve benzeri yerlerde) yapılan akaryakıt ve LPG tesliminde, teslim anında,

düzenlenmesi gerekmektedir.

Bu kapsamda genel kural olan 7 günlük fatura düzenleme süresi, lisans sahipleri arasında gerçekleşecek akaryakıt/LPG teslimlerinde, teslimin gerçekleştiği an ile sınırlandırılmıştır.

Ancak söz konusu teslimlerde,

- Alıcının akaryakıt ve LPG alımından tamamen veya kısmen vazgeçmesi,

- Faturada yer alan tutarlardan daha az miktarda ürün teslim edilmesi

hususu ortaya çıktığında fatura düzenleme zorunluluğu bulunan alıcı tarafından satıcı adına iade faturası, alıcının fatura düzenleme yükümlülüğünün bulunmaması durumunda gider pusulası düzenlenmesi gerekmektedir. Düzenlenecek fatura/gider pusulasında iade işlemine ilişkin açıklama ile alıcı adına düzenlenen faturanın tarih ve numarasına yer verilmelidir.

Mükellefler bu uygulamaya 01/01/2022 tarihinden itibaren geçeceklerdir.

3- Hangi Mükelleflerin Teminat Vermesi Gerekmektedir?

Gerek 5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanununa gerekse 5307 Sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanununa göre lisans sahibi aşağıda belirtilen mükellefler bağlı bulundukları vergi dairelerine teminat vereceklerdir.

5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanununa göre,

1. Dağıtıcı,
2. Madeni yağ
3. Bayilik lisansı bulunan (Sadece İhrakiye lisansı olanlar hariç)

5307 Sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanununa göre

1. Dağıtıcı
2. LPG otogaz bayilik lisansı bulunan

mükelleflerin teminat vermesi gerekmektedir.

4- Yeni Faaliyete Başlayacak/Lisans Alacak Mükelleflerin Vermeleri Gereken Teminat Tutarı Nedir?

Madde metninde, “faaliyete yeni başlamak” tan neyin kastedildiği açıkça belirtilmemekle birlikte, sadece söz konusu lisans kapsamına giren bir faaliyetin başlamasının anlaşılması gerektiğini düşünüyoruz.

Yeni faaliyete başlayıp lisans alan mükellefler ile teminat alınmasını gerektiren lisans alan mükelleflerden,

1.  Dağıtıcı lisansına sahip olanların 2021 yılı için 20 milyon Türk lirası[2],
2.  Dağıtıcı lisansı dışındaki lisanslara sahip olanların 2021 yılı için 1 milyon Türk lirası[3]

teminat vermeleri gerekmektedir.

Örneğin mükellefin sadece ihrakiye lisansı olması durumunda teminat vermesi gerekmemektedir. Ancak mükellefin bu faaliyetinin yanında akaryakıt bayiliği lisansı alması durumunda 1 milyon TL teminat vermesi gerekmektedir.

5- Tebliğ Öncesi Faaliyetlerine Devam Eden Lisansı Olan Mükelleflerin Vermeleri Gereken Teminat Miktarı Nedir?

Faaliyetlerine öteden bu yana devam eden mükelleflerin, sahip oldukları lisans sayısına bakılmaksızın 2021 yılı için 100 milyon Türk lirasından [4]fazla olmamak üzere, bir önceki hesap dönemine ilişkin olarak verilen yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi ile bildirilen yıllık brüt satışları toplamının %1’i oranında teminat vermeleri gerektiği düzenlenmiştir.

Örneğin, 2021 brüt satışları 160.956.724,15 TL olan mükellefin vermesi gereken teminat tutarı 1.609.567,24.-TL’dir. (brüt satışlarının %1'i)

6- Sadece LPG ile İlgili Dağıtıcı Lisansı Bulunan Mükelleflerin Vermeleri Gereken Teminat Tutarı Nedir?

Bazı mükellefler EPDK’dan sadece LPG ile ilgili lisansları bulunmaktadır. Bunların vermeleri gereken teminat tutarları tebliğde farklı olarak düzenlenmiştir.

LPG Dağıtıcı lisansına sahip olanların,

- Faaliyetlerine yeni başlayanlardan 2021 yılı için 5.000.000.TL tutarında[5]

- Daha önceden beri faaliyetlerinde bulunanlardan ise Brüt satış tutarlarının %0,5’i (yüzde yarım) tutarında [6]

teminat vermeleri gerekmektedir.

7- Sadece LPG ile İlgili Bayilik Lisansı Bulunan Mükelleflerin Vermeleri Gereken Teminat Tutarı Nedir?

Sadece LPG bayilik lisansına sahip olanların,

- Faaliyetlerine yeni başlayanlardan 2021 yılı için 500.000.TL tutarında[7]

- Daha önceden beri faaliyetlerinde bulunanlardan ise Brüt satış tutarlarının %0,5’i (yüzde yarım) tutarında [8]

teminat vermeleri gerekmektedir.

8- Faaliyetine Yeni Başlayan Mükelleflerin Dağıtım Lisansı Yanında Teminat Kapsamında Diğer Lisanslarının da Bulunması Durumunda Vermeleri Gereken Teminat Tutarı Nedir?

Faaliyetlerine yeni başlayan hem dağıtıcı hem de diğer lisanslara sahip olan mükelleflerin 2021 yılı için 20 milyon TL teminat vermeleri gerekmektedir.

Örneğin hem akaryakıt dağıtım lisansına hem de LPG bayilik lisansına sahip mükellef 20.000.000.-TL teminat verecek olup ilave bir teminat vermeyeceklerdir.

9- Verilmesi Gereken Teminat Tutarından Daha Düşük Bir Tutarda Teminat Verilebilir mi?

Tebliğde belirtilen şartları sağlayan mükellefler daha düşük tutarda teminat verebileceklerdir. Buna göre, lisans sahibi gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden Gelir Vergisi Kanunun mükerrer 121 maddesinde belirtilen şartları taşıyan vergi indirimine sahip uyumlu mükelleflerden teminat tutarları yukarıda belirtilen tutarların 1/5’i oranında alınır.

Örneğin, faaliyetine yeni başlayan dağıtıcı şirketin uyumlu mükellef olması durumunda 20 milyon TL yerine 4 milyon TL teminat verecektir.

10- Hangi Mükelleflerin Teminat Vermesine Gerek Bulunmamaktadır?

Aşağıda yer alan mükellefler teminat vermeleri gereken lisansa sahip olsalar dahi teminat vermelerine gerek bulunmamaktadır.

1. Rafinerici lisansına sahip olan mükellefler,
2. Genel ve özel bütçeli idareler,
3.  İl özel idareleri,
4. Yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları (YİKOB),
5.  Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler
6. Sermayelerinin %51’i veya daha fazlası b, c, d, e bentlerinde belirtilenlere ait olan kuruluşlar.

11- Teminatın Ne zaman Verilmesi Gerekmektedir?

Teminat vermesi gereken mükelleflerden,

- Yeni işe başlayanlar ile faaliyetine öteden bu yana devam etmekle birlikte, ilk kez teminat verilmesini gerektiren lisansa sahip olanlar teminat zorunluluğu getirilen lisanslara sahip oldukları tarihten itibaren bir ay içerisinde,

-  Faaliyetlerine öteden bu yana devam edenler ise her yıl, hesap döneminin kapandığı ayı izleyen beşinci ayın sonuna kadar,

gelir veya kurumlar vergisi (bu vergilerden mükellefiyeti bulunmayanların KDV) yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine vermelere gerekmektedir.

Mükelleflerin, vermeleri gereken teminatın, daha önce verdikleri teminat tutarından fazla olması durumunda, teminat verilmesi gereken sürede, teminatı tamamlaması gerekmektedir.

Konu hakkında geçiş hükümlerini düzenleyen geçici 1’nci maddeye göre 531 sayılı  tebliğin yayımlandığı tarih itibarıyla (2 Eylül 2021 ) 5 inci maddede belirtilen lisanslara sahip olan ve faaliyette bulunan mükellefler, söz konusu madde gereğince vermeleri gereken ilk teminatı, 2021 yılı hesap dönemine (özel hesap dönemine tabi olanlar açısından 2021 yılında kapanan döneme) ait brüt satışlarını dikkate alarak, anılan maddenin ikinci fıkrasının (b) bendine göre 31/5/2022 tarihine kadar vereceklerdir.

Buna göre daha önceden lisanslı faaliyette bulunan mükellefler teminatlarını 31/05/2022 kadar bağlı bulunduğu vergi dairesine vermesi gerekmektedir.

12- Vergi Dairelerine Teminat Olarak Verilebilecek Değerler Nelerdir?

Para, bankalar tarafından verilen teminat mektupları, Devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen belgeleri ve gayrimenkuller teminat olarak verilebilecektir.

Mükellefler bu değerlerden sadece birini teminat olarak verebilecekleri gibi teminat tutarı kadar birden fazlası da verilebilir.

Bankalardan alınacak teminat mektupları Tebliğ’de yer alan formatta kesin ve süresiz olarak düzenlenmesi gerekmekte olup, teminat mektupları Vergi Dairesince ilgili bankadan teyidi yapılarak kabul edilecektir.

Gayrimenkullerin teminat olarak verilmesi durumunda, gayrimenkuller üzerinde herhangi bir takyidatın bulunmaması ve gayrimenkullerin müşterek veya iştirak halinde mülkiyete konu olmaması gerekmektedir.

Teminat olarak gösterilen gayrimenkullerin değerlemesi 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılacaktır.

13- Hangi Durumlarda Teminatlar İade Edilecektir?

Petrol ve LPG Piyasasına göre lisans sahibi mükelleflerden alınan teminat,

- Mükellefin faaliyetine son vermesi,

- Teminat verilen lisanslarının yenilenmemesi, sonlandırılması veya iptal edilmesi durumunda

 vergi borcunun bulunmaması koşuluyla mükellefin talebi üzerine iade edilir.

14- Alınan Teminatlar Mükelleflerin Vergi Borçlarına Mahsup Edilir mi?

Kendisinden teminat alınmış olan mükelleflerin, teminatın alındığı tarihten sonra tahakkuk eden ve süresinde ödenmeyen vergi borcu tutarının, alınan teminat tutarının %10’unu aşması halinde, teminat paraya çevrilerek 6183 sayılı Kanunun 47 nci maddesine göre mükelleflerin vergi borçlarına mahsup edilecektir. Mükelleflere tebliğ edilecek bir yazı ile bu suretle eksilen teminatın, 30 gün içinde tamamlanması istenecektir.

Örneğin, 1.000.000,00-TL teminat veren bayilik lisanslı mükellefin 250.000.-TL borcu olması durumunda vergi dairesi teminat bedelinin %10’u 100.000.-TL ile borcu 250.000.-TL’yi karşılaştıracak, mükellefin borcunun bu tutardan fazla olması nedeniyle teminat paraya çevrilerek mükellefin vergi borcuna mahsup edilecektir. Vergi Dairesi mükelleften eksilen tutarın 30 gün içinde tamamlanmasını mükellefe tebliğ edilecek yazı ile isteyecektir.

15- Yeni başlayan mükelleflerin vermiş oldukları teminatlar izleyen yıllarda Brüt satışları nedeniyle alınması gereken teminat tutarından düşükse, aradaki fark teminat tutarları iade edilecek midir?

Faaliyetlerine yeni başlayan/teminata tabi lisans alan mükelleflerin vermiş oldukları teminatlar, daha sonraki dönemlerde brüt satışlarına göre alınması gereken teminattan fazla olması durumunda da teminat tutarı iade edilmeyecektir.

16- Faturaların teslim anında düzenlenmemesi durumunda Özel Usulsüzlük Cezası Kesilecek midir?

Vergi Usul Kanunu’nun 353-1’e göre teslim anında düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılacağı için 2021 yılı 380 TL’den az olmamak üzere fatura bedelinin %10’u tutarında özel usulsüzlük cezası kesilmesi gerekmektedir. Kesilecek özel usulsüzlük cezası tutarı 2021 yılı için 190.000.-TL’yi geçemeyecektir.

17- Teminat Vermeyen, Eksik Teminat Veren yada verdikleri teminatları süresinde tamamlamayan mükelleflere Özel Usulsüzlük Cezası Kesilecek midir?

Teminat vermekle yükümlü olanlardan; süresinde hiç teminat vermeyen, eksik teminat veren ya da daha önce verdikleri teminatları tamamlamaları gereken süre içinde tamamlamayanlar mükelleflere VUK mükerrer 355/1 yer alan tutarın 10 katından az ve 1 milyon Türk lirasından fazla olmamak üzere bir önceki hesap dönemine ait brüt satışlar toplamının binde 3'ü tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Yeni işe başlayan ve işe başladığı hesap dönemi kapanmadığı için brüt satışları net olarak belli olmayan mükellefler hakkında, 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 /1 numaralı bendinde yer alan tutarın 10 katı tutarında ceza kesilecektir.

Örneğin, 2021 yılı brüt satışları 500.000.000.-TL olan mükellefin teminatını zamanında vermemesi nedeniyle VUK mük 355/1 10 katı olan 25.000.-TL ile brüt satışlarının binde 3’ü 1.500.000.-TL karşılaştırılacak, ceza tutarı 1 milyon TL’den fazla olamayacağı için mükellefe 1 milyon TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Teminatını vermeyen mükellefin yeni işe başlaması durumunda ise 2021 yılı için 25.000.-TL (birinci sınıf tüccarlar için) özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

18- Akaryakıt ve LPG Piyasasında VUK’a göre kimler üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır?

Vergi Usul Kanununun Kaçakçılık Suçları ve Cezaları başlıklı 359’ncu maddesinin 2-ç fıkrasına göre

- Bakanlıkça yetkilendirilmediği halde, ödeme kaydedici cihaz mührünü kaldıran, donanım veya yazılımını değiştiren,

- Bakanlıkça yetkilendirilmiş olsun ya da olmasın ödeme kaydedici cihazın hafıza birimlerine, elektronik devre elemanlarına veya harici donanım veya yazılımlarla olan bağlantı sistemine ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemlere fiziksel veya bilişim yoluyla müdahale ederek; gerçekleştirilen,

- Satışlara ait mali belge veya bilgilerin cihazda kayıt altına alınmasını engelleyen, cihazda kayıt altına alınan bilgileri değiştiren veya silen, ödeme kaydedici cihaz veya bağlantılı diğer donanım ve sistemler ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemler tarafından Bakanlığa veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına elektronik ortamda iletilmesi gereken belge, bilgi veya verilerin iletilmesini önleyen veya bunların gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesine sebebiyet verenler

 üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

19- Teminat tutarlarına ilişkin hadler sabit midir?

Teminat tutarlarının belirlenmesine yönelik azami hadler her yıl yeniden değerleme oranında artırılacaktır.

20- Teminat Verme Yükümlülüğünü Yerine Getirmeyen Mükellefler Hangi Kuruma Bildirilecektir?

Teminat vermekle yükümlü olmasına rağmen bu yükümlülüğü yerine getirmeyen mükelleflere ilişkin bilgiler, ilgili vergi dairesi tarafından gerekli işlemlerin yapılması için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumuna bir yazı ile bildirilecektir. Bu mükelleflerin teminat verme yükümlülüklerini sonradan yerine getirmeleri halinde de bu durum ayrıca Vergi Dairesince EPDK’ya bildirilecektir.

21- Adi ortaklıklar, adi ve eshamlı komandit şirketler ile kollektif şirketlerin vereceği teminat tutarı nasıl hesaplanır? Bu mükellefler vergiye uyumlu mükellef indirimden yararlanabilir mi?

Önceden beri faaliyette bulunan adi ortaklıklar, adi ve eshamlı komandit şirketler ile kollektif şirketler tarafından verilmesi gereken teminat, ortaklığın/şirketin brüt satışları dikkate alınarak hesaplanacaktır.

Bu mükelleflerin vergiye uyumlu mükellef teminat indirimi uygulamasından yararlanabilmeleri için uygulanabilmesi için ortakların tamamının da vergiye uyumlu mükellef olmaları gerekmektedir.

	YENİ FAALİYETE BAŞLAYACAK/ YENİ LİSANS ALACAKLAR	TEBLİĞ ÖNCESİ LİSANSLI FAALİYETTE BULUNANLAR	SADECE LPG PİYASASI İLE İLGİLİ LİSANSI BULUNANLARDAN YENİ FAALİYETE BAŞLAYACAK/ YENİ LİSANS ALACAKLAR	SADECE LPG PİYASASI İLE İLGİLİ LİSANSI BULUNANLARDAN TEBLİĞ ÖNCESİ LİSANSLI FAALİYETTE BULUNANLAR	İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULANACAKLAR
DAĞITICI LİSANSI SAHİBİ	20.000.000 TL* (VUK 213 257/1-8'de yazan azami tutarın 2 katı)	Bir önceki hesap dönemine ilişkin olarak verilen yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi ile bildirilen yıllık brüt satışları toplamının %1’i	5.000.000.-TL*	Bir önceki hesap dönemine ilişkin olarak verilen yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi ile bildirilen yıllık brüt satışları toplamının %0,5’i	GVK mük 121 göre Vergiye Uyumlu Mükellefler Vermeleri Gereken teminat tutarlarının 1/5’i oranında teminat vereceklerdir.
BAYİLİK LİSANSI SAHİBİ	1.000.000 TL*		500.000.-TL*

 

22- Tebliğ Özet Tablosu

*2021 yılı için geçerlidir

23- Sonuç

Petrol ve LPG Piyasası Kanununa göre Lisans Sahibi mükelleflere yönelik VUK 531 No.lu sayılı Tebliğ ile getirilen ve yazımızda detayları açıklanan,

• Teminat verilmesi,
• Fatura düzenleme süresi (01/01/2022’den itibaren)
• Teminatın verilmemesi/eksik verilmesi/süresinde verilmemesi gibi durumunda yüksek tutarlarda özel usulsüzlük cezaları ile karşı karşıya kalınabileceği hususlarına ilgili mükelleflerin dikkat etmeleri gerekmektedir.

Ayrıca kayıt dışılığın önlenmesi ve lisans sahiplerinin vergisel yükümlülüklerinin güvenceye alınması için lisans sahibi mükelleflerin teminat vermeleri gerekmektedir. Ancak gerek güncel ekonomik koşullar gerekse bankalardan teminat mektubu temin maliyetleri göz önünde bulundurulduğunda lisans sahibi mükellefler bu uygulamadan olumsuz etkilenebileceklerdir.

---

[1]Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’ne Göre İhrakiye “Ülkenin Karasuları Ve/Veya Karasuları Bitişiğinde Deniz Vasıtalarına Veya Hava Meydanlarında Yerli Ve Yabancı Hava Taşıtlarına Vergili Veya Vergisiz Sağlanan Akaryakıtı Ve Madeni Yağı” olarak tanımlanmıştır.

[2] 213 sayılı Kanunun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendinde yer alan azami tutarın iki katı kadar

[3] Tebliğin 5-2/a-i alt bendinde belirtilen tutarın yirmide biri kadar (20.000.000/20=1.000.000)

[4] 213 sayılı Kanunun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendinde azami tutar olarak 100.000.000.-TL belirlenmiştir.

[5] Tebliğin 5-2/a bendinde belirtilen teminat tutarının dörtte biri,

[6] Tebliğin 5-2/b bendinde belirtilen teminat tutarının yarısı,

[7] Tebliğin 5-2 fıkrasında belirtilen teminat tutarının yarısı,

[8] Tebliğin 5-2/b bendinde belirtilen teminat tutarının yarısı,

24.11.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.