Lütfi İnciroğlu
E. Çalışma Genel Müdür Yrd.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
l.inciroglu@hotmail.com

İşçi ve İşverenin Bildirimsiz Fesih Hakkı Sözleşmeler İle Ortadan Kaldırılabilir Mi?

Fesih, iş sözleşmesini derhal ya da belirli bir sürenin geç­mesi ile sona erdiren, karşı tarafa yöneltilmesi gerekli tek yanlı irade açıkla­ması olarak tanımlanmaktadır [1]. Bildirimsiz feshin amacı, iş ilişkisinin objektif iyiniyet kurallarına göre, sürdürülmesinin mümkün olmaması halinde, taraflardan her birine sözleşmeden kurtulma imkanı sağlamaktır. Bildirimsiz feshin gerçekleşebilmesi için taraflardan birinin haklı bir nedene dayanarak karşı tarafa fesih bildiriminde bulunması gerekir. İş sözleşmesini haklı nedenle sona erdirme hakkına sahip olan taraf mutlaka haklı fesih yapmak zorunda değildir. Çünkü haklı nedenle sona erdirip erdirmeme konusunda serbesttir.

Bildirimsiz fesih hem belirli hem de belirsiz süreli iş sözleşmeleri için geçerlidir. Ancak bildirimsiz fesih sürekli iş sözleşmeleri için hüküm ifade eder. Süreksiz iş sözleşmelerinde haklı nedenle fesih 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 435 inci maddesine göre yapılabilir[2].

Fesih bildirimine yetkili olanlar ise, iş sözleşmesinin taraflarıdır. Yani işçi, işveren ve bunların yasal temsilcileridir. Başka bir anlatımla fesih bildiriminin mutlaka taraflarca yapılacağı husu­sunda bir hüküm bulunmadığından temsil ile ilgili genel hükümler burada da uygulama alanı bulmaktadır [3].

Yargıtay’a göre, fesih bildirimi her zaman açık bir şe­kilde yapılmayabilir, olayların akışından taraflardan birinin davranışı ile söz­leş­meye son verildiği anlaşılabiliyorsa bu davranışın da fesih şeklinde değer­len­dirilmesi gerekir[4]. İşçinin hakarete uğraması üzerine işyerini terk etmesi de haklı fesih niteliğinde olup işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekir[5]. Yar­gıtay’a göre, işçinin açık bir iradesi olmadan uzunca bir süre ücretsiz izne çıkarılması iş sözleşmesinin işveren tarafından feshi anlamına gelir[6]. Ücret­siz izni kabul etmeyen işçinin işyerini terk etmesi ise işçinin sözleşmeyi haklı feshi olarak kabul edilmelidir[7]. Yargıtay bir başka olayda işçiden tehdit ve baskı ile istifa dilekçesi alınmasını değerlendirmiş ve tehdit ve baskı sonucu işçinin elinden istifa dilekçesi alınması halinde sözleşmenin davalı işverence feshedildiğinin kabulü gerektiği sonucuna ulaşmıştır[8].

Fesih bildiriminin karşı tarafa ulaşma anından itibaren hü­küm doğurması sonucu olarak, varmış olan bildirimden artık dönülemez. Fa­kat genel hükümlere göre, bildirim henüz ulaşmadan veya ulaşmakla bir­likte karşı taraf öğrenmeden tebliğ eden bir geri alma beyanı ile bildirimden dönü­lebilir (TBK, m. 10). İş sözleşmesinin bildirimsiz feshini gerektirecek haklı sebepler, 4857 sayılı İş Kanunu’nda işçi ve işverenler bakımından ayrı maddeler halinde sayılmıştır (m.24-m.25). Ancak iş sözleşmesini fesih hakkı veren haklı sebepler İş Kanunu’nda sayılanlarla sınırlı değildir. Örneğin işçinin kanun dışı greve katılması, işveren açısından haklı nedenle bildirimsiz fesih sebebidir. Bununla birlikte, işverenler İş Kanunu’nda sayılan haklı nedenlerde işçi lehine değişiklik yapma hakkına sahiptir. Örneğin, ilk kez haklı feshi gerektiren bir suç işleyen işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme yerine bir disiplin cezası öngörebilir[9].

İşverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere dayanarak yapacağı bildirimsiz fesih halinde, işçinin savunmasını alma zorunluluğu yoktur (İş K. m.19/2). Ayrıca, iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı nedenle fesih yetkisi disiplin kuruluna verilebilir. Bu durum işyeri iç yönetmeliği ya da bir disiplin yönetmeliği ile düzenlenebilir. Ancak haklı fesih yetkisi disiplin kuruluna verildiği taktirde kurul kararı olmaksızın fesih gerçekleştirilemez. Aksi halde haksız fesih hükümleri uygulanır[10].

Peki, işçi ve işverenin bildirimsiz fesih hakkı sözleşmeler ile ortadan kaldırılabilir mi? İşverenler, İş Kanunu’nda sayılan haklı nedenlerde işçi lehine değişiklik yapma hakkına sahip olmakla birlikte, tarafların bildirimsiz fesih hakkını sözleşmeler ile tümüyle ortadan kaldırması söz konusu değildir. Sonuç olarak, sözleşmenin tarafları haklı nedenle sözleşmeyi sona erdirip erdirmeme konusunda serbesttir. İşveren, İş Kanunu’nda sayılan haklı nedenlerde işçi lehine değişiklik yapma hakkına sahiptir. Ancak, işçi ve işveren bildirimsiz fesih hakkını sözleşmeler ile ortadan kaldıramazlar.

---

[1] Tanımlar için bkz. TURAN, Kamil, s.125; ARASLAN ERTÜRK, Arzu, İş Sözleşmesinde Şekil, İstanbul 2017. s.269; ÇALIK, Şefik, İş Sözleşmesinin Feshi ve İş Güven­cesi, İstanbul 2005, s.69.

[2] SÜMER, Haluk Hadi, İş Hukuku, 26. Baskı, Ankara 2022, s.114 vd.

[3] Ayrıntılı bilgi için bkz.KAPLAN, s.22-23

[4] YHGK.17.2.2010 T., E.2010/9-83 K.2010/92 Legalbank.; KESER, Hakan, İş Sözleşmesinin Bildirimli Feshinde Ge­çerli Sebep, 3. Baskı, Ankara 2016, s.22-23; ARASLAN ERTÜRK, s.274; ÇA­LIK, İş Sözleşmesinin Feshi ve İş Güvencesi, s.74.

[5] Y9HD.25.4.2012 T., E. 2010/7314 K.2012/4260 Legalbank.

[6] Y9HD.4.12.2008 T., E. 2007/31333 K.2008/33412 Legalbank.

[7] Y9HD.18.1.2010 T., E. 2009/25659 K.2010/36 Legalbank.

[8] Y9HD.6.2.2009 T., E. 2007/34483 K.2009/1710 Legalbank.

[9] SÜMER, İş Hukuku s.114 vd.

[10] SÜMER, İş Hukuku, s.114 vd.

20.02.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.