Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

Gelir Vergisi Beyannamesinde Neleri Gider Yazabiliriz?

Bilindiği üzere gelir vergisi beyannamesi 7 gelir unsurundan oluşmaktadır. Bu çalışmamızda hem bu 7 gelir unsuru için vergi matrahından hangi giderleri düşebiliriz ve ayrıca bunların dışında genel olarak yani tüm bu 7 gelir unsurunun dışında hangi gider kalemlerini matrahtan düşebiliriz bunu açıklamaya çalışacağım.

1. KİRA GELİRİ BEYANNAMESİNDE İNDİRİLECEK GİDERLER

2012 yılının kira gelirlerinin vergilendirileceği bu dönemde hangi giderlerin beyannameden indirileceğini hatırlatmak istiyoruz.

1.1. Gerçek Gider Yönteminde Kira Gelirinden İndirilecek Giderler

Gerçek gider usulünde, gayrisafi hâsılattan indirilecek giderler Gelir Vergisi Kanunu’nun 74 ncü maddesinde belirtilmiştir. Bu usule göre gayrisafi hâsılattan indirilebilecek giderler aşağıdaki gibidir:

1. Kiraya veren tarafından, kiraya verilen gayrimenkul için ödenen; aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri,

2. Kiraya verilen malların idaresi için yapılan ve gayrimenkulün önemi ile mütenasip olan idare giderleri,

3. Kiraya verilen mal ve haklara ait sigorta giderleri,

4. Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara sarf olunan borçların faizleri ile konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap yılından itibaren 5 yıl süre ile iktisap bedelinin %5’i (iktisap bedelinin %5’i tutarındaki bu indirim, sadece ilgili gayrimenkule ait hasılata uygulanacak, indirilmeyen kısım gider fazlalığı sayılmayacaktır.

5. Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen, emlak vergisi, resim, harç ve şerefiyelerle kiraya veren tarafından belediyelere ödenen harcamalara katılma payları,

6. Amortismanlar,

7. Kiraya veren tarafından, kiraya verilen gayrimenkul için yapılan onarım giderleri ile bakım ve idame giderleri,

8. Kira ile tuttukları mal ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderler,

9. Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kirayla oturdukları konut veya lojmanların kira bedeli [Dar mükelleflerin (yurt dışında işçi olarak çalışan Türk vatandaşlarımız da dar mükellef kapsamındadır) yabancı ülkelerde ödedikleri kira bedelleri hariç], (Kirayla oturdukları konutlar için yapılan kira giderlerinin bu hükme göre indirilebilmesi için, söz konusu kira giderlerinin vergi iadesinde kullanılmamış olması gerekmektedir.)

10.Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak sözleşmeye, kanuna veya ilama istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar.

Ancak, bu giderlerin vergiden istisna edilen tutara isabet eden kısmı indirilemez. Vergiye tabi hasılata isabet eden yani indirilebilecek gider kısmı aşağıdaki formül kullanılarak bulunacaktır.

 

Vergiye Tabi Hasılat x Toplam Gider

             Toplam Hasılat

Gerçek gider yönteminin seçilmesi ve konut kira gelirlerine uygulanan istisnadan yararlanılması durumunda, gerçek gider tutarının istisnaya isabet eden kısmı, gayri safi hasılattan indirilemeyecektir.

Vergiye tabi hasılata isabet eden indirilebilecek gider kısmı aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanabilir.

Uygulama: Nurettin YILMAZ, sahibi olduğu konutu 2012 yılında kiraya vermiş olup, 9.000 TL kira geliri elde etmiştir. Başka geliri bulunmayan ödevli gayrimenkulü ile ilgili olarak, 2.000 TL harcama yapmış olup, gerçek gider yöntemini seçmiştir.

Ödevlinin gerçek gider olarak indirebileceği tutar, 2.000 TL tutarındaki toplam giderin vergiye tabi hasılata isabet eden kısmı kadar olacaktır. (2012 yılı için kira gelirinde istisna tutar 3.000 TL’dir)

Vergiye Tabi Hasılat = 9.000 – 3.000 = 6.000 TL

İndirilebilecek Gider = (2.000 x 6.000) / 9.000 = 1.333 TL

1.2. Götürü Gider Yönteminde Kira Gelirinden İndirilecek Giderler

Bu yöntemi seçen mükellefler, (hakları kiraya verenler hariç) kira gelirlerinden istisna tutarını düştükten sonra kalan tutarın %25’i oranındaki götürü gideri indirebilirler.Bu usulü seçen mükellef iki yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine dönemezler.

2.YILLIK GELİR VERGİSİNE KONU TİCARİ KAZANCI YESPİTİNDE İNDİRİLECEK GİDERLER

Gelir safi tutarları üzerinden vergiye tabi tutulmaktadır.

Safi tutarı tespit edebilmek için, gayri safi hasılattan indirilebilecek giderler aşağıda açıklanmıştır.

a) Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler,

b) Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı ve demirbaş olarak verilen giyim eşyası (Resmi ve özel daire ve müesseselerce hizmet erbabına işin icabı olarak verilen ve bunların işten ayrılmaları halinde geri alınan giyim eşyası),

c) İşle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar,

d) İşle ilgili ve yapılan işin ehemmiyeti ve genişliği ile mütenasip seyahat ve ikamet giderleri,

e) Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri,

f) İşletme ile ilgili olmak şartıyla; bina, arazi, gider, istihlak, damga, belediye vergileri, harçlar ve kaydiyeler gibi ayni vergi, resim ve harçlar,

g) VUK hükümlerine göre ayrılan amortismanlar,

h) İşverenlerce, Sendikalar Kanunu hükümlerine göre sendikalara ödenen aidatlar,

i) İşverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları,

j) Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli.

3. YILLIK GELİR VERGİSİ BEYANANMESİNDE MENKUL SERMAYE İRATLARI GELİRİNDEN İNDİRİLECEK GİDERLER

Menkul Sermaye İratlarından indirim konusu yapılabilecek hususlar şunlardır;

1- Şahıs sigorta primleri ve bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları,

2- Eğitim ve sağlık harcamaları,

3- Bağış ve yardımlar,

4- Sponsorluk harcamaları,

5- Doğal afetler ile ilgili ayni ve nakdi bağışlar,

6- Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar,

7- Bireysel Katılım Yatırımcısı İndirimi,

8- Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Hakkında Kanuna göre kurulan Ajans ile EXPO 2016 Antalya Ajansına yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları,

9. Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bağış ve yardımlar. (Örneğin, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununa, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunun Kuruluşu Hakkındaki Kanuna, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununa, Atatürk Kültür, Dil ve

Tarih Yüksek Kurumu Kanununa, Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı Kanununa göre yapılan bağış ve yardımlar gibi.)

4.GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİNE KONU ARIZİ KAZANÇLARIN NELER OLDUĞU VE YAPILACAK İNDİRİMLER

Vergiye tâbi arızi kazançlar şunlardır:

1. Arızî olarak ticarî muamelelerin icrasından veya bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar.

2. Ticarî veya ziraî bir işletmenin faaliyeti ile serbest meslek faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, henüz başlamamış olan böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hâsılat.

3. Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ile peştemallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların tahliye ve devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinde doğan kazançlar dahil).

4. Arızî olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hâsılat.

5. Gerçek usulde vergiye tâbi mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan değersiz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dahil).

6. Dar mükellefiyete tâbi olanların 45 inci maddede yazılı işleri arızî olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar.

Bir takvim yılında (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentlerde yazılı olan kazançlar (henüz başlamamış olan ticarî, ziraî veya meslekî bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) toplamının 2012 yılı için 20.000 TL kısmı gelir vergisinden müstesnadır.

Bu maddede geçen "hâsılat" deyimi alınan para ve ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve para ile temsil edilebilen menfaatleri ifade eder.

4.1. Gelir Vergisi Beyannamesine Konu Arızi Kazançlardan Yapılacak İndirimler

1. Yukarıdaki bölümdeki (1) numaralı kısımda yazılı işlerde satış bedelinden maliyet bedeli ve satış dolayısıyla yapılan giderler indirilir.

2. Yukarıdaki bölümdeki (2), (3), (4) ve (5) numaralı kısımlarda yazılı işlerde elde edilen hâsılattan tevsik edilmek kaydıyla yapılan giderler indirilir.

3. Yukarıdaki bölümdeki (6) numaralı kısımda yazılı işlerde, Gelir Vergisi kanununun 45 inci madde hükümleri uygulanır;

Madde 45: Dar mükellefiyete tabi olanların Türkiye ile yabancı memleketler arasında yaptıkları ulaştırma işlerinde elde ettikleri kazançlar Kurumlar Vergisine tabi yabancı ulaştırma kurumlarının kazançlarının tayinine ait esaslara göre tespit olunur.

5. GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİNE KONU SERBEST MESLEK KAZANCININ TESPİTİNDE İNDİRİLECEK GİDERLER

Serbest meslek kazancının tespitinde hasılattan indirilecek giderler şunlardır:

-  Mesleki kazancın elde edilmesi ve devam ettirilmesiyle ilgili genel giderler, İkametgahlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar, ikametgah için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler.

Örnek: Kira ile oturduğu dairenin bir odasını avukatlık bürosu olarak kullanan bir avukat ödediği 40.000 TL tutarındaki kiranın tamamını; ısıtma, aydınlatma ve su için ödediği 10.000 TL’nin ise yarısı olan 5.000 TL’yi kazancından indirebilecektir.

İş yeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını işyeri olarak kullananlar ise amortismanın yarısını gider yazabilirler.

- Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı(bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye’de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile demirbaş olarak verilen giyim giderleri.

- Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri, (Seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla).

- Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar,

-  Kiralanan veya envantere dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri,(Taşıt giderlerinden kasıt genel olarak taşıtların tamir, bakım, yakıt gibi giderleridir.)

- Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller,

-  Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri,

- Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve

emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar,

- Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar,

- Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve sözleşmeye göre ödenen tazminatlar.

Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez. Ayrıca Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizleri de gelir vergisi matrahından ve gelir unsurlarından indirilemez.

 

 

6. YUKARIDAKİLERİN DIŞINDA 2012 YILI İÇİN YILLIK GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİNDEN İNDİRİLEBİLECEK DİĞER GİDERLER

6.1. Şahıs Sigorta Giderlerinin Gelir Vergisi Beyannamesinden İndirilmesi

2012 yılı için Beyan edilen gelirin % 10'unu(bireysel emeklilik sistemi dışındaki şahıs sigorta primleri için, beyan edilen gelirin % 5'ini) ve asgarî ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla, mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları (Sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye'de kâin ve merkezi Türkiye'de bulunan bir sigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması, prim ve katkı tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması ve ücret geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemiş bulunması şartıyla; eşlerin veya çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait prim ve katkı payları kendi gelirlerinden indirilir.),

6327 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yapılan değişiklik uyarınca, 1/1/2013 tarihinden itibaren, elde edilen gelirler için verilecek yıllık gelir vergisi beyannamelerinde, bireysel emeklilik dışında kalan şahıs sigortaları için ödenen primlerin beyan edilen gelirin % 15'ine kadar olan kısmı matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. Beyan edilen gelir olarak, yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları düşülmeden önceki tutar esas alınacaktır. Bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları hiçbir surette indirim konusu yapılmayacaktır.

6.2. Özel Eğitim Ve Sağlık Giderlerinin Gelir Vergisi Beyannamesinden İndirilmesi

Mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocukları için yaptığı eğitim ve sağlık harcamaları aşağıdaki şartlarla beyannamede indirim konusu yapılabilir.

1.Beyan edilen gelirin % 10′unu aşmaması,

2.Türkiye’de yapılması ve

3.Gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi.

6.3. Özürlü İndiriminin Gelir Vergisi Beyannamesinden İndirilmesi

Bu indirimden özürlü hizmet erbabının yanı sıra, bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunması halinde bu kişilerde ayrıca yararlanılabileceklerdir.

2012 yılı gelirlerinden indirilecek tutarları:

- Birinci derece sakatlar için  770 TL

- İkinci derece sakatlar için    380 TL

- Üçüncü derece sakatlar için 180 TL

6.4. Bağış Ve Yardımların Gelir Vergisi Beyannamesinden İndirilmesi

Mükellefler yapmış oldukları bağış ve yardımları aşağıdaki şartlar dahilinde indirim konusu yapabilirler.

6.5. Sponsorluk Harcamalarının Gelir Vergisi Beyannamesinden İndirilmesi

3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 17.6.1992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamaları indirim konusu yapılabilir.

6.6.AR-GE Harcamalarının Gelir Vergisi Beyannamesinden İndirilmesi

6.7. BAĞ-KUR Primlerinin Gelir Vergisi Beyannamesinden İndirilmesi

Bağ-kur kanunu kapsamındaki kişilerin hak ve yükümlülükleri 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinde yeniden düzenlenmiştir.

Anılan Kanun’un 88. maddesinde SGK ’ya ödenen primlerin gider olarak dikkate alınabileceği hükme bağlanmıştır.

6.8. Yurt Dışı Faaliyetlerden Doğan Zararlar İle Geçmiş Yıl Zararlarının Gelir Vergisi Beyannamesinden İndirilmesi

12.03.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.