Değerli okurlar, bu hafta Ar-Ge indirimi konusunda bilinmesi gereken özellikli konuları özet şekilde ele alıp herkesin anlayabileceği basit bir dille hem anlatıp hem de uygulamalı bir örnek yapacağız.
Ar-Ge indiriminden yararlanılması için sadece bir Ltd. ya da A.Ş. kurmak yeterli değildir. Ayrıca aşağıda belirtilen unsurlarında şirket bünyesi veya dışında da kurulması gerekmektedir.
Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlarca gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı ile 5746 sayılı Kanun kapsamında yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen tasarım projelerinde ve tasarım merkezlerinde gerçekleştirilen münhasıran tasarım harcamalarının tamamı ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılır.
Ar-Ge Merkezlerinde en az 15 tam zaman eşdeğer , tasarım merkezlerinde ise en az 10 tam zaman eşdeğer personel istihdam edilmelidir.
Aşağıda sayılan faaliyetler, Ar-Ge ve yenilik faaliyeti kapsamında değerlendirilmez:
a) Pazarlama faaliyetleri, piyasa taramaları, pazar araştırması ya da satış promosyonu,
b) Kalite kontrol,
c) Sosyal bilimlerdeki araştırmalar,
ç) Petrol, doğalgaz, maden rezervleri arama ve sondaj faaliyetleri,
d) İlaç üretim izni öncesinde en az iki aşaması yurt içinde gerçekleştirilmeyen klinik çalışmalar ile üretim izni sonrasında gerçekleştirilen klinik çalışmalar,
e) Bir Ar-Ge projesi kapsamında olmaksızın icat edilmiş ya da mevcut geliştirilmiş süreçlerin kullanımı,
f) Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine yönelik olmayan şekil, renk, dekorasyon ve benzeri estetik ve görsel değişiklikleri içeren biçimsel değişiklikler,
g) Programlama dilleri ile işletim sistemleri hariç olmak üzere, internet sitelerinin ve benzerlerinin hazırlanmasına yardımcı mevcut yazılımların kullanılması suretiyle yapılan yazılım geliştirme faaliyetleri,
ğ) Yazılımlara ilişkin, bilimsel veya teknolojik ilerlemeler veya teknolojik belirsizliklerin çözülmesini içermeyen olağan ve tekrarlanan faaliyetler,
h) Kuruluş ve örgütlenmeyle ilgili araştırma giderleri,
ı) Üretim ve üretim altyapısına yönelik yapılan yatırım faaliyetleri, ticari üretimin planlanması ve seri üretim sürecine ilişkin harcamalar,
i) Numune verilmek amacıyla prototiplerden kopyalar çıkarılıp dağıtılması ve reklam amaçlı tüketici testleri,
j) Bir Ar-Ge projesi kapsamında olmaksızın yeni süreç, sistem veya ürün ortaya konulmasına hizmet etmeyen doğrudan veya gömülü teknoloji transferi,
k) Ar-Ge ve yenilik faaliyetleriyle geliştirilen ürüne veya sürece ilişkin fikrî mülkiyet haklarının edinimi dışında bu hakların korunmasına yönelik faaliyetler.
Evet artar. Şöyle ki; bir önceki yıla göre aşağıdaki göstergelerden herhangi birinde en az yüzde yirmi artış sağlayan Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde, o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik veya tasarım harcamalarının bir önceki yıla göre artış tutarının %50’si, 31/12/2028 tarihine kadar 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10 uncu maddesine göre kurum kazancının tespitinde Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilebilecektir.
a) Ar-Ge veya tasarım harcamasının toplam ciro içindeki payı.
b) Tescil edilen ulusal veya uluslararası patent sayısı.
c) Uluslararası destekli proje sayısı.
ç) Ar-Ge merkezlerinde lisansüstü dereceli araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli sayısına oranı.
d) Tasarım merkezlerinde lisansüstü dereceli tasarımcı sayısının toplam tasarım personeli sayısına oranı.
e) Ar-Ge merkezlerinde toplam araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli sayısına oranı.
f) Tasarım merkezlerinde toplam tasarımcı sayısının toplam tasarım personeli sayısına oranı
g) Ar-Ge ve tasarım faaliyeti sonucu ortaya çıkan yeni ürünlerden elde edilen cironun toplam ciroya oranı.
Ar-Ge ve destek personeli ile 5746 sayılı Kanun kapsamında desteklenen tasarım projelerinde ve tasarım merkezlerinde çalışan tasarım ve destek personelinin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin; doktoralı olanlar ile desteklenecek program alanlarından birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar için yüzde doksan beşi, yüksek lisanslı olanlar ile desteklenecek program alanlarından birinde lisans derecesine sahip olanlar için yüzde doksanı ve diğerleri için yüzde sekseni, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir.
Hak kazanılmış hafta tatili ve yıllık ücretli izin süreleri ile Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda belirtilen tatil günlerine isabet eden ücretler de bu teşvik kapsamındadır.
Haftalık kırk beş saatin üzerindeki ve ek çalışma sürelerine ilişkin ücretler bu teşvikten faydalanamaz.
Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin bu merkezlerde yürüttüğü projelerle doğrudan ilgili olmak şartıyla, proje kapsamındaki faaliyetlerin bir kısmının Ar-Ge veya tasarım merkezi dışında yürütülmesinin zorunlu olduğu durumlarda;
Kaydıyla, merkez dışındaki bu faaliyetlere ilişkin ücretlerin yüzde yüzünü aşmamak şartıyla Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin yüksek lisans yapanlar için bir buçuk yılı, doktora yapanlar için iki yılı geçmemek üzere merkez dışında geçirdiği sürelere ilişkin ücretlerin yüzde yüzünü aşmamak şartıyla Cumhurbaşkanınca ayrı ayrı veya birlikte belirlenecek kısmı gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir.
21.07.2022 tarihli ve 31899 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararı ile söz konusu oranın 31.12.2023 tarihine kadar % 75 olarak uygulanmasına karar verilmiştir.
Bu karar ile Cumhurbaşkanı dışarıda geçirilen süre oranını, 5746 Sayılı Kanun ile belirlenen en yüksek sınır olan % 75’e yükseltmiştir.
5746 sayılı Kanun uyarınca Ar-Ge/Tasarım Merkezinde çalışan Ar-Ge/tasarım ve destek personeline Ar-Ge, yenilik/tasarım faaliyetlerindeki çalışmalarının karşılığı olarak ödenen ücret üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı Hazine ve Maliye Bakanlığınca karşılanır.
AR-GE İÇİN YAPILAN SÖZLEŞMELERDE DAMGA VERGİSİ İSTİSNASI
5746 sayılı Kanun kapsamındaki her türlü Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile tasarım faaliyetlerine ilişkin olarak düzenlenen kağıtlardan damga vergisi alınmaz.
GÜMRÜK VERGİSİ VE HARÇ İSTİSNASI
5746 sayılı Kanun kapsamında yürütülen Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan müstesnadır.
Şirketler bir Ar-Ge merkezi kurmayarak dışarıdan sipariş yoluyla da Ar-Ge merkezi olan bir firmaya Ar-Ge harcaması yaptırarak Ar-Gen indiriminden yararlanabilir. Ar-Ge merkezine sahip bir firmadan merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile tasarım merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri tasarım faaliyetleri indirim, istisna, destek ve teşvik unsurlarından yararlanabilir.
Ancak Ar-Ge veya tasarım merkezleri tarafından siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge veya tasarım faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan harcamaların sadece yüzde ellisi bu merkezler tarafından, bu harcamaların kalan yüzde ellisi ise siparişi veren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından indirim olarak dikkate alınabilir.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının %100’ü, bu kapsamdaki projelerin Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Ar-Ge ve yenilik projesi olarak değerlendirilmesi şartıyla, 5520 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ve 193 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi uyarınca kazancın tespitinde indirim konusu yapılır. Yani bu harcamalar önce beyanname üzerinde indirim konusu yapılır. Ardından bu harcamalar proje bittikten sonra , 213 sayılı Kanuna göre aktifleştirilmek suretiyle amortisman yoluyla itfa edilir, bir iktisadi kıymet oluşmaması hâlinde ise doğrudan gider yazılır.
Böylece hem harcama yapılırken doğrudan beyannamede indirim yapılmak şartıyla kazancın tespitinde indirim konusu yapılıyor hem de proje bittikten sonra amortisman yoluyla giderleştiriliyor.
Kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili vergilendirme döneminde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki vergilendirme dönemlerine devredilir. Devredilen tutar, takip eden yıllarda 213 sayılı Kanuna göre her yıl belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır.
Evet. Şöyle ki; Araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan giderlerden Ar-Ge indirimi hesaplanmaz. Ar-Ge indirimi tutarının hesabında tamamen araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılan amortismana tabi iktisadi kıymetler için hesaplanan amortismanlar ile başka faaliyetlerde de kullanılan makine ve teçhizat için hesaplanan amortismanların bu kıymetlerin araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanıldıkları gün sayısına isabet eden kısmı dikkate alınabilir.
Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetlerine katılan veya bu faaliyetlerle doğrudan ilişkili yönetici, teknik eleman, laborant, sekreter, işçi ve benzeri personel destek personeli olarak kabul edilir.
5746 Sayılı Ar-Ge ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesine Dair Kanun Yönetmeliğinin GV Teşvik Stopaj Teşviki Uygulaması başlıklı 10. Maddesinde DESTEK personellerinin de aynen diğer personellerde olduğu gibi makalemizde yukarıda da belirttiğimiz gelir vergisi stopaj desteğinden yararlanacağı ve yine aynı yönetmeliğin Sigorta Primi Desteği Uygulaması başlıklı 11. Maddesinde yine yukarıda belirtmiş olduğumuz sigorta pirimi işveren hissesi desteğinden yararlanabileceği belirtilmiştir.
Gelir vergisi stopaj desteği ve Sigorta Primi İşveren Hissesi desteğinden yararlanacak olan DESTEK personelinin tam zaman eşdeğer sayısı toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşamaz. Küsuratlı sayılar tama iblağ edilir.
Değerli okurlar Ar-Ge uygulaması ile ilgili çokça uygulama makalesi yer almaktadır. Ancak siparişe dayalı Ar-Ge uygulaması neredeyse yok denecek kadar azdır. Siparişe dayalı uygulama ile diğeri arasında hesaplama şekilleri tamamen aynıdır. Sadece indirim konusu yapılan tutarın yarısını Ar-Merkezi yarısı da siparişi veren kurum yapmaktadır. Bu nedenle bu örneğimizin daha faydalı olacağını düşünüyorum.
Ar-Ge indirimine konu harcamalar aşağıdaki gibidir
1- İlk Madde Malzeme Giderleri
2- İşçi Ücret ve Giderleri
3- Genel Giderler
01 Elektrik, Gaz, Su Giderleri
02 Haberleşme Giderleri
03 Bakım Onarım Giderleri
04 Personel Yemek Giderleri
05 Personel Taşıma Giderleri
06 Bilgi İşlem Giderleri
07 Kira Giderleri
08 Diğer Çeşitli Giderler gibi
4- Genel Giderler
5- Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
6- Vergi Resim ve Harçlar
01 İthal Mallar Gümrük Vergileri
02 Ar-Ge Taşınmazları Vergileri
03 Diğer
7- Amortisman ve Tükenme Payları
01 Doğrudan Ar-Ge Faaliyetinde Kul. Bina Amortismanı
02 Doğrudan Ar-Ge Faaliyetinde Kul. Mak. ve Teçh. Amortismanı
03 Doğrudan Ar-Ge Faaliyetinde Kul. Taşıtlar Amortismanı
04 Doğrudan Ar-Ge Faaliyetinde Kul. Demirbaş Amortismanı
04 Doğrudan Ar-Ge Faaliyetinde Kul. MODV Amortismanı
8- Finansman Giderleri
Şirketin yapmış olduğu harcamalara ait tablo aşağıdaki gibidir;
HARCAMANIN TÜRÜ |
TUTARI (TL) |
|
01 İlk Madde Malzeme Giderleri |
524.458,00 |
|
02 İşçi Ücret ve Giderleri |
4.562.145,00 |
|
03 Genel Giderler |
01 Elektrik, Gaz, Su Giderleri |
35.000,00 |
02 Haberleşme Giderleri |
12351 |
|
03 Bakım Onarım Giderleri |
15.231,15 |
|
04 Personel Yemek Giderleri |
253.212,00 |
|
05 Personel Taşıma Giderleri |
87.965,00 |
|
06 Bilgi İşlem Giderleri |
457.852,00 |
|
07 Kira Giderleri |
335.555,00 |
|
08 Diğer Çeşitli Giderler |
657.896,00 |
|
Genel Giderler Toplamı |
|
1.855.062,15 |
04 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler |
01 İşletme Dışından Sağlanan Teknik Destek |
55.028,00 |
02 İşletme Dışından Sağlanan Mesleki Destek |
12.356,00 |
|
03 İşletme Dışından Sağlanan Test, Laboratuvar ve Analiz Hizmetleri |
23.666,00 |
|
04 İşletme Dışından Sağlanan Hukuki Danışmanlık Hizmetleri |
|
|
05 İşletme Dışından Sağlanan Bilimsel Danışmanlık Hizmetleri |
|
|
06 İşletme Dışından Sağlanan Diğer Hizmetleri |
|
|
Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler Toplamı |
|
67.384,00 |
05 Vergi Resim ve Harçlar |
01 İthal Mallar Gümrük Vergileri |
|
02 Ar-Ge Taşınmazları Vergileri |
|
|
03 Diğer |
355,63 |
|
Vergi Resim ve Harçlar Toplamı |
|
355,63 |
06 Amortisman Ve Tükenme Payları |
01 Doğrudan Ar-Ge Faaliyetinde Kul. Bina Amortismanı |
|
02 Doğrudan Ar-Ge Faaliyetinde Kul. Mak. ve Teçh. Amortismanı |
225.548,00 |
|
03 Doğrudan Ar-Ge Faaliyetinde Kul. Taşıtlar Amortismanı |
112.555,00 |
|
04 Doğrudan Ar-Ge Faaliyetinde Kul. Demirbaş Amortismanı |
320.012,36 |
|
|
04 Doğrudan Ar-Ge Faaliyetinde Kul. MODV Amortismanı |
15.525,36 |
Amortisman ve Tükenme Payları |
|
673.640,72 |
07 Finansman Giderleri |
0 |
|
GENEL TOPLAM |
7.683.045,50 |
Görüldüğü üzere şirket toplamda 7.683.045,50 TL’lik Ar-Ge ve yenilik harcamaları kapsamında harcama yapmıştır.
Ar-Ge harcamalarının yapıldığı ilgili yıla ait çalıştırılan Ar-Ge personeline yönelik olarak SGK’ya verilen aylık bildirgelerin bir örneğinin mutlaka muhafaza edilmesi gerekmektedir.
Mevzuatımız ayrıca Ar-Ge personeli ile Ar-Ge personeli sayısının %10’una kadar destek personeline yapılan ücret ödemelerinin matrahtan tenziline müsaade etmektedir. 5746 sayılı Kanunda veya 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda yer alan “Sigorta primi desteği” çerçevesinde şirketlerce Ar-Ge personeli ile destek personeline sağlanan destek, teşvik ve istisnaların; Şirket Ar-Ge merkezi personel maliyetlerinden düşülerek hesaplamaların yapılması gerekmektedir. Bu durum altını çizeceğimiz önemli detaylardan biridir.
Önemle hatırlatmak isteriz ki, şirketlerce dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler için yapılacak harcamalar Ar-Ge ve yenilik harcaması kapsamında yapılan toplam harcama tutarının en fazla % 50’si olarak hesaplanmalıdır. Bu da altını çizeceğimiz önemli detaylardan biridir.
Şirketin önceki dönemden devreden Ar-Ge indiriminin olduğunu varsayalım. Bu takdirde örnek endeksleme tablosu aşağıdaki gibidir.
2021 YILI ENDEKSLEME
|
TUTARI (TL) |
|
Önceki Dönemden Devreden Ar-Ge İndirimi Tutarı |
20.000.000,00 |
|
Endeksleme Tutarı (14.389.678,79* % 36,20 =) |
0,362 |
7.240.000,00 |
İndirim Konusu Yapılabilecek Devreden Toplam Ar-Ge İndirimi |
27.240.000,00 |
Şirketin Ar-Ge harcamalarının yapıldığı dönemde TÜBİTAK’tan Ar-Ge faaliyetleri kapsamında 2.000.000 TL destek aldığı varsayıldın. Bu tutarın ilgili dönemde indirime konu olacak Ar-Ge tutarından tenzil edilmesi gerektiğini önemle hatırlatırım. Makalenin ilerleyen safhasında örnekte de görülecektir.
Değerli okurlar, Ar-Ge harcamalarının tamamının siparişe dayalı değilde normal harcamalar olması halinde 7.683.045,50 TL’lik Ar-Ge harcamasının tamamı indirim konusu yapılabilecektir. Oysa siparişe dayalı olması halinde, Ar-Ge Merkezleri harcamalarından dolayı hak kazandıkları Ar-Ge indirimi tutarını müşterileri ile paylaşabilmektedir. Ar-Ge faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan harcamaların %50 si bu merkezler tarafından, kalan %50’si siparişi veren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından Ar-Ge indirimi olarak kullanılabilmektedir.
Siparişe dayalı olarak yapılan toplam harcamalar makalemizin ilk tablosunda da görüleceği üzere 7.683.045,50 TL’dir.
Siparişi Dayalı Ar-Ge Harcaması |
7.683.045,50 |
Siparişi Dayalı Ar-Ge Harcaması Dışındaki Ar-Ge Harcamaları |
0,00 |
TOPLAM AR-GE HARCAMALARI |
7.683.045,50 |
Teşvik ve Hibe Tutarı |
2.000.000,00 |
Kalan |
5.683.045,50 |
İlgili dönemde yıl içinde dışarıdaki şirketlere yararlandırılan %50 Ar-Ge İndirim Tutarları Toplamı |
2.841.522,75 |
Siparişi Alanın Yararlanacağı Ar-Ge İndirimi %50 |
2.841.522,75 |
Siparişi Verenin Yararlanacağı Ar-Ge İndirimi %50 |
2.841.522,75 |
Görüldüğü üzere şirket tarafından Ar-Ge merkezinde ilgili hesap döneminde yapılan Ar-Ge faaliyetleri nedeniyle 7.683.045,50-TL harcama yapılmıştır. İndirime konu tutara ilişkin tablo aşağıdaki gibidir.
Siparişi Dayalı Ar-Ge Harcaması |
7.683.045,50 |
Siparişi Dayalı Ar-Ge Harcaması Dışındaki Ar-Ge Harcamaları |
0,00 |
TOPLAM AR-GE HARCAMALARI |
7.683.045,50 |
Teşvik ve Hibe Tutarı (-) |
(2.000.000,00) |
Kalan |
5.683.045,50 |
Ar-Ge İndirim Oranı |
%100 |
Yararlanılabilecek Arge İndirimi (%100*5.683.045,50=) |
5.683.045,50 |
İlgili dönemde yıl içinde dışarıdaki şirketlere yararlandırılan %50 Ar-Ge İndirim Tutarları Toplamı |
2.841.522,75 |
Siparişi Alanın Yararlanacağı Ar-Ge İndirimi %50 |
2.841.522,75 |
Siparişi Alanın Yararlanacağı Ar-Ge İndirimi %50 |
2.841.522,75 |
Önceki Dönemden Devreden Endekslenmiş Ar-Ge İndirimi Tutarı |
27.240.000,00 |
İlgili Yılda İndirime Konu Edilebilecek Ar-Ge İnd. Toplam Tutarı |
30.081.522,75 |
Görüldüğü üzere şirketin ilgili yılda gelir/kurumlar vergisi beyannamesinden indirim konusu yapacağı toplam Ar-Ge indirim tutarı 30.081.522,75 TL’dir. Kazancın yetersiz olması halinde bu tutarın tamamı indirim konusu yapılamadığı takdirde kalan tutar sonraki döneme devredecek ve endeksleme tabi tutulacaktır.
15.11.2023
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.