Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

Sermaye Azaltımında Yeni Vergilendirme Yöntemi ve Uygulamalı Örnek

Değerli okurlar, 7420 Sayılı Kanunun 22 inci maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen 32/B maddesiyle birlikte sermaye azaltımı işlemlerinde yepyeni bir verilendirme dönemi başlamıştır.

Bilindiği üzere kar dağıtım işleminde, hem kurumlar vergisi, hem de kar dağıtım stopaj vergisi alınabildiği gibi kimi dağıtım işlemlerinde de vergi alınmamaktadır.

KANUNDA 5 YILLIK SÜRE VE ORANLAMA YÖNTEMİ BAZ ALINMIŞ

Öncelikle kanun hükmünün ne içerdiğine bir bakmak gerekirse;

MADDE 32/B

(1) Kurumlar tarafından sermayeye eklenen öz sermaye kalemlerinin, sermayeye eklendiği tarihten itibaren beş tam yıl geçtikten sonra herhangi bir şekilde sermaye azaltımına konu edilmesi durumunda, nakdî veya ayni sermaye ile sermayeye eklenen diğer unsurların toplam sermayeye oranlanması suretiyle azaltıma konu edilen tutar içerisindeki sermaye unsurları tespit olunur. Söz konusu oranın tespitinde;

a) Sermayeye ilave dışında başka bir hesaba nakledilmesi, işletmeden çekilmesi veya sermaye hesabından başka hesaplara aktarımı kurumlar vergisine ve kâr dağıtımına veya ana merkeze aktarılan tutara bağlı vergi kesintisine tabi tutulacak öz sermaye kalemlerinin,

b) Sadece kâr dağıtımına veya ana merkeze aktarılan tutara bağlı vergi kesintisine tabi tutulacak öz sermaye kalemlerinin,

c) Başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi halinde vergilendirilmeyecek olan ayni ve nakdî sermayenin

toplam sermaye içindeki payları dikkate alınır.

(2) Kurumların öz sermaye kalemlerini sermayeye ekledikleri tarihten itibaren beş tam yıllık süre tamamlanmadan sermaye azaltımı yapmaları durumunda, azaltımın sırasıyla birinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan sermaye unsurlarından yapıldığı kabul edilir.

(3) Sermaye azaltımında, öncelikli olarak sermayeye ilave edilen öz sermaye kalemlerinden, sermayeye eklenme tarihi beş tam yıllık süreyi geçmemiş olanların işletmeden çekildiği kabul edilir.

Madde metninden de anlaşılacağı üzere öncelikli olarak vergi kesintisine tabi olacakların öncelikli olarak değerlendirileceği açıktır. Burada şöyle bir ayrım dikkat çekmektedir.

1. Eğer iç kaynaklardan yapılan bir sermaye artırımı var ise ve aradan tam 5 yıl geçtikten sonra sermaye azaltımı yapılırsa ORANTI yöntemi
2. Eğer iç kaynaklardan yapılan bir sermaye artırımı var ise ve aradan tam 5 yıl geçmedikten sonra sermaye azaltımı yapılırsa EN YÜKSEK VERGİ ALINACAK UNSURLARA ÖNCELİK yöntemi
3. Eğer iç kaynaklardan yapılan bir sermaye artırımı var ise ve aradan tam 5 yıl geçmiş ve kimileri için de 5 yılı geçmemişse 5 yılı geçmeyen ve YÜKSEK VERGİ ALINACAK UNSURLARA ÖNCELİK yöntemi,

Benimsenmiştir.

MALİYENİN AMACI ÖZSERMAYENİN EN AZ 5 YIL KORUNMASINI SAĞLAMAKTIR

Maliyenin buradaki amacının sermayeyi en az 5 yıl korumak olduğu açıktır. Bu nedenle böyle bir düzenleme yapılmıştır.

Kanunun gerekçesindeki şu cümle oldukça dikkat çekicidir.

Önerilen düzenlemeye göre; sermayeye aktarılan çeşitli kaynakları aktarıldığı tarihten itibaren;

- Beş yıl boyunca sermaye azaltımı yapmayan kurumlarda, bu sürenin sonunda sermaye azaltılmışsa, işletmeye konulan nakdi veya ayni sermaye ile sermayeye eklenen diğer unsurların toplam sermayeye oranlanması suretiyle azaltıma konu edilen tutar içerisindeki sermaye unsurları tespit edilerek vergilendirme yapılacaktır.

- Beş yıldan önce sermaye azaltımı yapan kurumlarda ise azaltılan sermayenin öncelikle; Sermayeye ilave dışında başka bir hesaba nakledilmesi, işletmeden çekilmesi veya sermaye hesabından başka hesaplara aktarımı kurumlar vergisine ve kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisine tabi tutulacak hesaplardan,

Daha sonra sadece kâr dağıtımına bağlı tevkifata tabi hesaplardan,

Son olarak ise vergiye tabi olmayan nakdi ve ayni sermayeden,

oluştuğu kabul edilerek vergilendirme yapılacaktır.

UYGULAMALI ÖRNEK

Konunun daha net anlaşılması için uygulamalı bir örnek verelim.

Örnek: XYZ A.Ş.’nin sermayesi 01.01.2023 tarihi itibariyle 20.000.000 TL olup bu sermayenin 14.000.000 TL’si ortaklar tarafından (01.01.2013 tarihinde) nakden, 4.000.000 TL’si (01.01.2015 tarihinde geçmiş yıl karlarından) ve 2.000.000 TL’si ise (01.01.2011 tarihinde bilançoda enflasyon fark hesabının sermayeye eklenmesi sonucu) Enflasyon düzeltme farkından meydana gelmiştir.

Görüldüğü üzere tüm unsurlarda 5 tam yıllık süre doldurulmuştur. O halde kullanacağımız yöntem ORANTI yöntemi olacaktır.

XYZ A.Ş. 4.000.000 TL sermaye azaltımına karar vermiştir.

4.000.000 TL’ye orantı uygulayacak olursak,

a) 14.000.000/20.000.000 = 0,70

4.000.000 x 0,70 = 2.800.000 TL

Azaltılan 4.000.000 TL’nin 2.800.000 TL’si nakden azaltılan sermayeden meydana gelmiştir. Bu tutara vergi uygulanmayacaktır.

b) 4.000.000/20.000.000 = 0,20

4.000.000 x 0,20 = 800.000 TL

Azaltılan 4.000.000 TL’nin 800.000 TL’si geçmiş yıllar karlarından meydana gelmiştir. Bu tutar ise vergiye tabidir.

c) 2.000.000/20.000.000 = 0,10

4.000.000 x 0,10 = 400.000 TL

Azaltılan 4.000.000 TL’nin 400.000 TL’si enflasyon düzeltme farkından meydana gelmiştir. Bu tutar ise bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tabi tutulacaktır.

Örnek 2: XYZ A.Ş.’nin sermayesi 15.04.2024 tarihi itibariyle 20.000.000 TL olup bu sermayenin 14.000.000 TL’si ortaklar tarafından (01.01.2013 tarihinde) nakden, 4.000.000 TL’si (01.01.2022 tarihinde geçmiş yıl karlarından) ve 2.000.000 TL’si ise (20.01.2024 tarihinde bilançoda enflasyon fark hesabının sermayeye eklenmesi sonucu) Enflasyon düzeltme farkından meydana gelmiştir.

Görüldüğü üzere geçmiş yıl karları ve enflasyon düzeltme olumlu farklarının üzerinden henüz 5 yıl geçmemiştir. O halde kullanacağımız yöntem ORANTI yöntemi değil EN YÜKSEK VERGİ YÖNTEMİ olacaktır.

Enflasyon düzeltmesi farklarının tamamı olan 2.000.000 TL’yi öncelikli olarak dikkate alacağız. Geriye kalan 2.000.000 TL’yi de geçmiş yıl karlarından tamamlayacağız. Böylece azaltılan 4.000.000 TL sermayenin bir kısmı kurumlar vergisi bir kısmı da kar dağıtım stopaj vergisine tabi olacaktır.

22.03.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.