Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

Zayi Malların KDV ve Muhasebe Uygulaması

Katma Değer Vergisi Kanununun 30. maddesinin c bendi hükmü gereğince Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait katma değer vergisi indirilemez. (Şu kadar ki Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesine göre Maliye Bakanlığınca belirlenen faydalı ömürlerini tamamladıktan sonra zayi olan veya istisna kapsamında teslim edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisi ile faydalı ömrünü tamamlamadan zayi olan veya istisna kapsamında teslim edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisinin kullanılan süreye isabet eden kısmı indirilebilir.)

Bir başka deyişle, yangın, deprem veya sel felaketi sonucu zayi olan malların daha önceden indirilen KDV’leri zayi olan döneme isabet eden KDV beyannamesinde ilave edilecek KDV satırına yazılmak suretiyle düzeltilecektir.

Uygulama : Şirketin aktifine 200.000 TL bedelle kayıtlı olan ve 100.000 TL birikmiş amortismanı olan Ticari taşıt yangında zayi olmuştur. Zayi olan taşıtın iktisabında 36.000 TL KDV ödenmiş ve buda indirim konusu yapılmıştır.

Zayi olan döneme kadar ise indirilen KDV’nin 20.000 TL si kullanılmış, 16.000 TL si ise henüz kullanılamamıştır.

-------------------------------------------/---------------------------------------

689   DİĞ.OL.DIŞ.GİD.ZAR.  116.000 (KKEG) 

257   BİRİKMİŞ AMORT.        100.000

                              254 TAŞITLAR    200.000

                            391 HES. KDV    16.000 (İlave edilecek KDV)

Zayi olan malın aktiften çıkarılması

------------------------------------------------------------------------------------

KDV Kanununun 30. maddesinin “c” bendine göre,

Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait katma değer vergisi, hesaplanan katma değer vergisinden indirim konusu yapılamaz. (Şu kadar ki Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesine göre Maliye Bakanlığınca belirlenen faydalı ömürlerini tamamladıktan sonra zayi olan veya istisna kapsamında teslim edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisi ile faydalı ömrünü tamamlamadan zayi olan veya istisna kapsamında teslim edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisinin kullanılan süreye isabet eden kısmı indirilebilir.)

Öte yandan KDV indirimi yapılmayan binek otomobillerinin çalınma ve benzeri şekilde zayi olması halinde ise, daha önce katma değer vergisi indirimi hakkından yararlanılmadığından herhangi bir düzeltme işlemi yapılmamalıdır.

Uygulama : Şirketin mallarını taşıyan kamyon kaza yapmış ve değeri 5.000.000 TL olan emtia hasar görmüştür. Takdir komisyonu malların değerini 1.000.000 TL olarak tespit etmiştir.

Malın tamamen yok olmaması, ancak değerinde önemli derecede düşüklük meydana gelmesi halinde malın zayi olması hükümleri geçerli olmayacaktır. Bu durumda malların zayi olması değil düşük bedelle veya zararına satışı söz konusu olacağından, bu malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV nin indirim konusu yapılabileceği unutulmamalıdır. Yani KDV için düzeltme yapmaya gerek bulunmamaktadır.

--------------------------------------------------/------------------------------------------

157 DİĞER STOKLAR               5.000.000

                                    153 TİCARİ MALLAR                5.000.000

Malların stoklardan çıkarılması

---------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------/------------------------------------------

654 KARŞILIK GİDERLERİ                    1.000.000

                                    158 STOK DEĞ.DÜŞ.KARŞ.  1.000.000

Takdir komisyonunca mallara 1.000.000 TL değer biçilmesi

---------------------------------------------------------------------------------------------

Mallar daha sonra 2.000.000 TL’ye satılmıştır.

--------------------------------------------------/------------------------------------------

120 ALICILAR   2.360.000

600 YURT İÇİ SATIŞLAR          2.000.000

                                           391 HESAPLANAN KDV          360.000

---------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------/------------------------------------------

621 SATILAN TİC.MAL.MAL. 5.000.000

                                    157 DİĞER STOKLAR              5.000.000

Satılan malların maliyet kaydı

---------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------/------------------------------------------

158 STOK DEĞ.DÜŞ.KARŞ.  1.000.000

           644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR          1.000.000

---------------------------------------------------------------------------------------------

Malların tamamının takdir komisyonu kararına istinaden zayi olması halinde ise bu malların alımında yüklenilen KDV ilave KDV yapılacaktır.

---------------------------------------------------------/-----------------------------------

689 DİĞ.OL.DIŞ.GİD.ZAR.        5.900.000

153 TİCARİ MALLAR                5.000.000

                                391 İLAVE KDV                                   900.000

Malların tamamının zayi olması

---------------------------------------------------------------------------------------------

SONUÇ: Yukarıda da bahsetmiş olduğumuz üzere, deprem, sel felaketi ve Hazine ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olan mallar nedeniyle yüklenilen vergilerin indirimine olanak tanınmaktadır.

Örneğin; sel felaketi nedeniyle bir şirketin deposunda yer alan malların zayi olması veya Hazine ve Maliye Bakanlığınca yangın sebebiyle mücbir sebep ilan edilen yerde olması koşuluyla, yangın nedeniyle malların kullanılamaz duruma gelmesi halinde bu mallara ilişkin yüklenilen vergiler indirim konusu yapılabilecektir. Yani bu mallar için KDV beyannamesinde ilave KDV satırı doldurulmayacaktır.

Buna karşılık Hazine ve Maliye Bakanlığınca yangın sebebiyle mücbir sebep ilan edilmediği sürece, yangın sonucu zayi olan mal nedeniyle yüklenilen KDV nin indirim konusu yapılması mümkün değildir. Örneğin, ithal edilen malların depolandığı antrepolarda çıkan yangın sonrasında Hazine ve Maliye Bakanlığınca mücbir sebep ilan edilmediği takdirde zayi olan malların ithalinde ödenen KDV nin indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır. Bu malların daha önce indirilen KDV si düzeltilirken aşağıdaki kayıt yapılacaktır.

----------------------------------------------/----------------------------------

770 GEN.YÖN.GİD.      XXX

                                391 İLAVE KDV                       XXX

-----------------------------------------------------------------------------------

Burada önemli husus indirimi kabul edilmeyen KDV’nin gider ya da maliyet olarak dikkate alınıp alınmayacağıdır. Bilindiği üzere KDV Kanunun 58. maddesinde Verginin Gider Kaydedilemeyeceği haller düzenlenmiş ve “Mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan Katma Değer Vergisi ile mükellefçe indirilebilecek Katma Değer Vergisi, Gelir ve Kurumlar Vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.” İfadelerine yer verilmiştir. Anılan kanunun mefulü muhalifinden hareket edecek olursak, indirilecek KDV gider yazılamıyorsa indirilemeyecek KDV gider yazılabilir. Konu tartışmalıdır. Ben gider yapılması gerektiğini düşünüyorum.

04.11.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.