Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

İzale-İ Şuyu Suretiyle Satışlarda Alıcının Hissedarlardan Birisi Olması Halinde KDV Matrahı ve Muhasebesi

Bilindiği üzere, izale-i şuyu, ortaklığın giderilmesi davalarına verilen Osmanlıca bir isim olup, taşınmaza ortak mülkiyet olarak sahip olan hissedarların malın aynen bölüşülmesi veya mahkemece pazarlık ya da açık artırmayla satılarak bedellerinin hissedarlar arasında payları nispetinde paylaştırılmasına denilmektedir.

İzale-i şuyu çerçevesinde yapılan satışlarda hissedarlardan birinin aynı zamanda alıcı olması halinde KDV matrahının doğru belirlenmesi son derece önemlidir. KDV uygulamalarında konu ile ilgili en çok yapılan hata ise tam bu noktada yani KDV matrahının belirlenmesi noktasında ortaya çıkmaktadır.

KDV’nin matrahı, Kanun’un 20-27. maddelerinde düzenlenmiştir. Anılan 20. maddenin 1. bendine göre teslim ve hizmet işlemlerinde KDV’nin matrahı, bu işlemlerin karşılığını oluşturan bedeldir. Aynı Kanun’un 23/d maddesinde ise, gümrük depoları ve müzayede mahallerinde yapılan satışlarda KDV matrahının kesin satış bedeli olduğu ayrıca hükme bağlanmıştır.

Bu hükümlere göre, müzayede mahallerinde yapılan satışlarda verginin matrahı, satılan malın kesin satış bedelidir. Bu nedenle, izale-i şuyu yoluyla yapılan satışlarda verginin kesin satış bedeli üzerinden ayrıca hesaplanması gerekmektedir.

Ancak, bu satışlarda alıcının hissedarlardan birisi olması halinde, kendi hissesi için bir mülkiyet devri söz konusu olamayacağından, KDV matrahının ne olacağı konusunda tereddütlerle karşılaşılmaktadır.

İzale-i şuyu suretiyle yapılan satışlarda alıcının hissedarlardan birisi olması halinde, alıcının hissesi için bir mülkiyet veya tasarruf hakkının devri söz konusu olmamaktadır. Diğer bir ifade ile, alıcının hissesi bakımından Katma Değer Vergisi Kanunu’nda tanımlandığı şekilde bir teslim gerçekleşmemektedir. Dolayısıyla, bu gibi durumlarda katma değer vergisinin matrahı, kesin satış bedelinden alıcının hissesi düşüldükten sonra kalan bedel olacak, verginin bu bedel üzerinden hesaplanması gerekecektir.

Nitekim, 1 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nde, “izale-i şuyu çerçevesinde yapılan satışlarda alıcının hissedarlardan biri olması halinde hissesinin, bu hisse için mülkiyet devri söz konusu olmadığından matrahtan indirileceği” belirtilmiştir.

Uygulama: İstanbul’da büyük bir iş merkezine, 4 ortak eşit hisse (% 25) ile ortaktır. Ortaklardan biri de bilanço usule gelir vergisi mükellefi Bay (B) dir. Ortak oldukları bir taşınmazın izale-i şuyu yoluyla 1.000.000 TL satış bedeli ile satılmış ve bu taşınmazı gerçek usul mükellef Bay B almıştır.

En çok yapılan hata: Yukarıda da bahsetmiş olduğumuz üzere konu ile ilgili en çok yapılan hata kuşkusuz KDV matrahının belirlenmesi konusunda yaşanmaktadır.

---------------------------------------------/-----------------------------------

252 BİNALAR   1.000.000

191 İND. KDV    180.000

                                            320 SATICILAR   1.180.000

---------------------------------------------------------------------------------

Burada yapılan kayıtta alıcılardan biri aynı zamanda hissedar olmasına rağmen alıcının hissesine isabet eden tutar KDV matrahından düşülmemiştir.

Doğru Uygulama: Alıcının hissedarlardan birisi olması halinde, katma değer vergisinin matrahı 1.000.000 TL değil, alıcı hissedarın hissesine isabet eden 250.000 TL (1.000.000 x % 25) düşüldükten sonra kalan 750.000 TL olacak, vergi bu tutar üzerinden hesaplanacaktır.

---------------------------------------------/-----------------------------------

252 BİNALAR       750.000

191 İND. KDV    135.000

                                            320 SATICILAR   885.000

---------------------------------------------------------------------------------

29.04.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.