Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

Kıdem Tazminatı Yansıtılmasında KDV Sorunu ve Muhasebe Uygulaması

Değerli okurlar, bilindiği üzere kıdem tazminatı, İş Kanunu’nda gösterilen fesih hâllerinde en az bir yıllık kıdeme sahip işçiye veya işçinin ölümü halinde hak sahiplerine işveren tarafından kanun gereği ödenmesi icap eden, miktarı işçinin kıdemine ve son brüt kazancına göre belirlenen bir miktar paradır.

İşgücü hizmet sözleşmelerinde işçilik maliyetleri dışında oluşacak masraf unsurları, tarafların mutabakatıyla, işgücü hizmetinden yararlanan tarafa faturayla yansıtılabilmektedir. Bu durumda, söz konusu masraf unsurlarının Katma Değer Vergisine tabi olup olmaması konusu gündeme gelmektedir.

Konu ile ilgili olarak en çok yapılan hata bu noktada ortaya çıkmaktadır. Zira, bazı firmalar kıdem tazminatının yansıtılmasını bir masraf aktarımı olarak görmekte ve bunun için düzenlenen faturada KDV hesaplamamaktadırlar. Oysaki Maliye İdaresinin görüşü bu yönde değildir.

Kıdem tazminatının karşı tarafa faturayla yansıtılmasında Katma Değer Vergisi hesaplanması gerektiği ile ilgili verilmiş bir özelgeyi aynen aktarmak gerekirse[1];

"İlgide kayıtlı dilekçenizle gruba bağlı şirketlerinizde çalışan hizmet erbabının kıdem veya ihbar tazminatına esas alınan sürenin birden çok şirkete geçmesi halinde son çalıştığı şirket tarafından brüt kıdem veya ihbar tazminatının hizmet erbabına ödendiği sonra, çalıştığı önceki şirketlere, bunlardaki hizmet süreleriyle ilgili kıdem veya ihbar tazminatının fatura edildiği bildirilerek bu işlemlerde Katma Değer Vergisi doğup doğmayacağı sorulmaktadır.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunun 1/1. maddesine göre, Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler Katma Değer Vergisine tabi bulunmaktadır.

Hizmet, Kanununun 4. maddesinde " Bu işlemler, bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi şekillerde gerçekleşebilir " şeklinde tanımlanmıştır.

Diğer taraftan, kanunun 20. maddesinde teslim ve hizmet işlemlerinde, matrahın bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedel olduğu hükme bağlanmıştır. Buna göre, bedel deyimi malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılında her ne suretle olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade etmektedir.

Buna göre, kıdem yada ihbar tazminatlarının diğer şirketlere aktarılması işlemi masraf aktarılması mahiyetinde olduğundan bu işlem Katma Değer Vergisine tabi bulunmaktadır."

Yukarıda aktardığımız özelgede, kıdem tazminatının karşı tarafa aktarılması işlemi masraf aktarımı olarak kabul edilmiş ve Katma Değer Vergisi’ne tabi olacağı belirtilmiştir.

Peki burada işgücü temin hizmeti sunan tarafın, işçilik maliyetleri dışında oluşacak masraf unsurlarını karşı tarafa fatura ettiği durumlarda, söz konusu bedeller üzerinden KDV tevkifatı yapılıp yapılmayacağı hususu da konumuzla ilgili olarak önem arz etmektedir.

İşgücü hizmetlerinden tevkifat yapılıp yapılmamasındaki anahtar unsur, “işgücünün sevk, idare ve kontrolü”nün kimde olduğu hususudur. İşgücünün sevk, idare ve kontrolünün hizmetten yararlanan tarafa bırakıldığı durum “işgücü temin hizmeti” olarak değerlendirilecek ve KDV tevkifatına tabi tutulacaktır. Buna karşın, işgücünün “sevk, idare ve kontrolü”nün hizmeti sunan tarafta kaldığı durumda ise işgücü temin hizmetinden bahsedilemeyecektir.

İşgücü hizmet sözleşmelerinde işgücü maliyetleri[2] dışında oluşacak masraf unsurları, tarafların mutabakatıyla, işgücü hizmetinden yararlanan tarafa faturayla yansıtılabilmektedir. İşgücü temin hizmeti sunan tarafın, işçilik maliyetleri dışında oluşacak masraf unsurlarını[3]  karşı tarafa fatura ile yansıttığı durumlarda, söz konusu bedellere KDV uygulanıp uygulanmayacağı, KDV uygulanması durumunda KDV tevkifatı yapılıp yapılmayacağı tereddütlere neden olmaktadır.

İşte bu noktada Maliye İdaresinin görüşü, işgücü temin hizmeti sunan tarafın kıdem tazminatını fatura ile karşı tarafa yansıttığı durumda söz konusu bedel üzerinden KDV hesaplanması ve işgücü temin hizmeti kapsamında KDV tevkifatı yapılması gerektiği yönündedir.

Nitekim;

1)   Sunulan hizmetin işgücü temin hizmeti kapsamında olması,

2) Taraflar arasında işgücü maliyeti (Sigorta Primi, Gelir V., Damga V.) haricindeki unsurların hizmetten yararlanan tarafa yansıtılacağına dair anlaşmanın sağlanmış olması,

3) Kıdem tazminatı bedelinin hizmetten yararlanan tarafa fatura ile yansıtılması,

koşullarının varlığı durumunda, kıdem tazminatı bedeli üzerinden KDV hesaplanması ve % 90 oranında KDV tevkifatına tabi tutulması gerektiği hususunu önemle belirtmek isteriz.

Uygulama: Barış A.Ş. kendi bünyesinde çalışan Bay C’ye 20.000 TL kıdem tazminatı hesaplayarak işine son verme kararı almıştır. Oysa Bay C bundan önce Deniz Ltd.Şti’de görev yapmakta idi. Bay C’ye ödenen 20.000 TL kıdem tazminatının 15.000 TL’si Deniz Ltd.Şti’de geçirdiği yıllara isabet etmektedir. Dolayısıyla Barış A.Ş. firması ödemiş olduğu bu 20.000 TL kıdem tazminatının 15.000 TL’sini Deniz Ltd.Şti’ye fatura etme kararı almıştır.

En çok yapılan hata:

Barış A.Ş.’nin kıdem tazminatını ödeme kaydı;

----------------------------------------------------/------------------------------------

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ     20.000

                                 102 BANKALAR        20.000

Bay C ye ödenen kıdem tazminatı

------------------------------------------------------------------------------------------

Barış A.Ş.’nin kıdem tazminatını y ansıtma kaydı;

----------------------------------------------------/------------------------------------

120 ALICILAR     15.000

                                 679 DİĞ.OL.DIŞ.GEL.KAR.        15.000

Kıdem tazminatı yansıtma kaydı

------------------------------------------------------------------------------------------

Doğru Uygulama:

Barış A.Ş.’nin kıdem tazminatını ödeme kaydı;

----------------------------------------------------/------------------------------------

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ     20.000

                                                      102 BANKALAR        20.000

Bay C ye ödenen kıdem tazminatı

------------------------------------------------------------------------------------------

Barış A.Ş. tarafından düzenlenecek fatura bilgileri aşağıdaki gibidir;

Matrah:                         15.000

KDV:                           2.700

Tevkifat (%90)             2.430

Beyan Edilen KDV:        270

Toplam Tahsil Edilen: 15.270

Barış A.Ş.’nin kıdem tazminatını yansıtma kaydı;

----------------------------------------------------/------------------------------------

120 ALICILAR     15.270

                                            679 DİĞ.OL.DIŞ.GEL.KAR.        15.000

                                            391 HESAPLANAN KDV              270

Kıdem tazminatı yansıtma kaydı

------------------------------------------------------------------------------------------

---

[1] İstanbul Defterdarlığı’nın 11.1.1993 tarih ve 247 sayılı özelgesi

[2] Sigorta Primi, Gelir Vergisi, Damga Vergisi

[3] Örn; kıdem, ihbar tazminatları gibi

03.02.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.