Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

Cari Mutabakat Farklarında Sıkça Yapılan Hatalar ve Muhasebe Kayıtları

Değerli okurlar bilindiği üzere, şirketlerin bazıları yıl sonlarında gerçeği yansıtmayan bakiyelerin kapatılması için ortaklara borçlar hesabını kullanabilmektedirler.

Yıl sonlarında alacak bakiyesi veren ve gerçeği yansıtmayan 120 hesapların tamamının 331 hesap ile kapatan firmaların olduğu görülmüştür.

Şunu önemle belirtmek gerekir ki, 120 hesabın alacak bakiyesi vermesi, şirketin parayı almasıyla birlikte faturasını henüz kesmediği anlamına taşıyabilmektedir. Örneğin şirket parayı peşin aldığında aşağıdaki kayıt yapılabilmektedir.

-----------------------------------------------------/----------------------------------------

102  BANKALAR  5.000

                                           120 ALICILAR  5.000

Paranın peşin tahsili

------------------------------------------------------------------------------------------------

Daha sonra şirket söz konusu paraya istinaden fatura düzenlenecek ve cari kapanacaktır.

-----------------------------------------------------/----------------------------------------

120 ALICILAR  5.000

                                           600 YURT İÇİ SATIŞLAR 4.000

                                           391 HESAPLANAN KDV  1.000

------------------------------------------------------------------------------------------------

Oysa yıl sonunda 120 hesaplardan birinin alacak bakiyesi vermesi durumunda paranın tahsil edilmiş ama faturasının düzenlenmediği anlamı ortaya çıkabilmektedir.

İşte bu noktada en çok yapılan hatalardan biri de, cari hesabı kapatmak için faturanın düzenlenmesi yerine 331 hesabın kullanılmasıdır.

Örnek: ABC A.Ş.’nin yıl sonunda cari hesap kontrolleri esnasında bazı 120 hesapların alacak bakiyesi verdiği tespit edilmiş olup nedeni bulunamamıştır.

En çok yapılan hata:

-----------------------------------------------------/--------------------------------

120.01. ALICILAR    3.000

120.02. ALICILAR     2.000

120.03. ALICILAR     1.000

120.04. ALICILAR     2.000

                                           331 ORTAKLARA BORÇLAR  8.000

Bakiyesi tutmayana hesapların kapatılması

--------------------------------------------------------------------------------------

Bu bağlamda yapılan ikinci bir hata ise fiktif şekilde ortaya çıkan 331 hesabın bakiyesinin 100 Kasa hesabı kullanılarak azaltılmasıdır. Böylece yıl sonunda hem ters bakiye veren 120 hesapların kapatılması hem de aynı anda kasa hesabının azaltıldığı düşünülmektedir.

---------------------------------27.12.202X---------------------------------------

331 ORTAKLARA BORÇLAR  2.000

                                           100 KASA  2.000

Kasa hesabı ile ortağa olan borcun ödenmesi

--------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------28.12.202X---------------------------

331 ORTAKLARA BORÇLAR  1.000

                                           100 KASA  1.000

Kasa hesabı ile ortağa olan borcun ödenmesi

--------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------29.12.202X---------------------------

331 ORTAKLARA BORÇLAR  2.000

100 KASA  2.000

Kasa hesabı ile ortağa olan borcun ödenmesi

--------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------30.12.202X---------------------------

331 ORTAKLARA BORÇLAR  3.000

                                           100 KASA  3.000

Kasa hesabı ile ortağa olan borcun ödenmesi

--------------------------------------------------------------------------------------

Görüldüğü üzere muhtelif tarihlerde kasa 7.000 TL sınırı da dikkate alınarak ortağa olan borç kasadan ödenmiştir. Bazı işletmelerin bu uygulamayı yıl sonlarında yaptıkları görülmüştür. Oysa bu durum başlı başına kasayı muvaazalı azaltmak suretiyle vergi ziyaına neden olabilecek bir uygulamadır.

Birincisi, fatura kesilmesi gerekirken fatura düzenlenmeyip 331 hesap kullanılmıştır. Bu hem KDV hem de gelir/kurumlar vergisi açısından vergi ziyaı cezası salık verilmesine neden olabilir.

İkincisi, kasa hesabı kullanılarak 331 hesaba ödeme yapılmış gibi gösterilmiştir. Bilindiği üzere kasa yıl sonunda fazla bakiye verdiği zaman adat uygulaması yapılmalıdır. Burada adat yapılacak tutar muvazaalı bir şekilde azaltıldığından yine hem KDV hem de gelir/kurumlar vergisi açısından vergi ziyaına neden olunmuştur.

Doğru uygulama: Burada yapılması gereken şey bakiyesi ters veren firmalar için fatura düzenlenmesidir. Zira firmalar faturayı kabul etmeyebilirler. Çünkü zamanında kendi carilerini bir şekilde kapatmış olabilirler. İşte bu noktada muhtelif müşteriler açıklamalı bir fatura düzenleyip carisi ters bakiyeye düşen firmaların bakiyeleri kapatılabilir.

-----------------------------------------------------31.12.202X---------------------------

120.01. ALICILAR    3.000

120.02. ALICILAR     2.000

120.03. ALICILAR     1.000

120.04. ALICILAR     2.000

                                           600 YURT İÇİ SATIŞLAR  6.779

                                           391 HESAPLANAN KDV   1.221

Bakiyesi tutmayan hesapların kapatılması

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Dikkat edilirse toplam 8.000 TL’lik tutmayan bakiyeye karşılık iç yüzde hesabıyla KDV hesaplanmıştır.

Şunu da belirtmek gerekir ki, bazı firmalar tarafından yıl sonunda ters bakiye veren 120 hesapların kapatılmasında 331 değil doğrudan 100 hesabı kullanılarak firmalara sanki geri ödemede bulunulmuş gibi işlem yapılmaktadır.

Oysa bu durum kanaatimizce en sakıncalı olanıdır. Zira kasadan ödeme yapılırken düzenlenen tediye makbuzları için karşı taraf adına işlem yapılmakta ve sahte imza atılmaktadır. Önemle hatırlatmak isterim ki, Özel belgede sahtecilik suçunun cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır. Özel belgenin sahte olduğunu bilerek kullanan kişi de aynı miktarda hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

Örnek: ABC A.Ş.’nin yıl sonunda cari hesap kontrolleri esnasında bazı 120 hesapların alacak bakiyesi verdiği tespit edilmiş olup nedeni bulunamamıştır.

En çok yapılan hata:

------------------------------------------27.12.202X--------------------------------

120.01. ALICILAR  3.000

                                           100 KASA 3.000

Ödeme kaydı

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------28.12.202X--------------------------------

120.02. ALICILAR  2.000

                                           100 KASA 2.000

Ödeme kaydı

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------29.12.202X--------------------------------

120.03. ALICILAR  1.000

                                           100 KASA 1.000

Ödeme kaydı

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------30.12.202X--------------------------------

120.04. ALICILAR  2.000

                                           100 KASA 2.000

Ödeme kaydı

------------------------------------------------------------------------------------------

Görüldüğü üzere şirket tarafından her bir farklı güne kasa çıkış kaydı yapılmış ve ters bakiye veren 120 hesaplar kapatılmıştır. Uygulamada konu ile ilgili en çok yapılan hatalardan biri de bu şekildeki kayıtlardır.

Yapılması gereken şey yukarıdaki örnekte olduğu gibi KDV’li fatura düzenlenmesidir.

Doğru uygulama:

-----------------------------------------------------31.12.202X---------------------------

120.01. ALICILAR    3.000

120.02. ALICILAR     2.000

120.03. ALICILAR     1.000

120.04. ALICILAR     2.000

                                           600 YURT İÇİ SATIŞLAR  6.779

                                           391 HESAPLANAN KDV   1.221

Bakiyesi tutmayan hesapların kapatılması

---------------------------------------------------------------------------------------------------

08.09.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.