Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

Tüm Yönleriyle Ve Genişletilmiş Uygulamalı Örneklerle Vergi Affı » Muhasebe TR

2010 vergi affı yasası çok sayıda mükellef için son 5 yılı hasarsız atlatmanın kuşkusuz en önemli unsurlarından biri olmuş ve kanun henüz tasarı halindeyken bile çok tartışılmaya başlanmıştır. Bu çalışmada her bir af ile ilgili uygulamalı örneklere özellikle yer verme gereği duydum. Zira, kanun metninin okunmasından fazla bir şey anlaşılmamakta ve piyasadaki makaleler ise adete birbirinin karbon kopyası gibi kanun metinlerini örneklere yer vermeyerek anlatmış durumdadırlar. Ancak şunu hemen belirtmek isterim ki kanun henüz tasarı halindedir. Bu nedenle bu çalışmadaki uygulamalı örnekler ve yevmiye kayıtları daha çok kanunun kolay anlaşılmasına yöneliktir. 

1. İNCELEME VE TARHİYAT SAFHASINDAKİ ALACAKLAR 

Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda; vergilerin/gümrük vergilerinin % 50’si ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla vergilerin/gümrük vergilerinin % 50’si ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları/idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilir. 

Uygulama: ABC Ltd.Şti hakkında vergi incelemesi sonucu KDV ile ilgili aşağıdaki tarhiyatlar yapılmıştır. 

Vergi Aslı:                    500.000 TL

Vergi Ziyaı:                  500.000 TL

Gecikme Zammı:          30.000   TL 

Buna göre ABC Ltd.Şti, 500.000 TL vergi aslı cezasının yüzde 50’si olan 250.000 TL’yi ödediği takdirde diğer cezaların tahsilinden vazgeçilecektir. 

2. İŞLETMEDE OLDUĞU HALDE KAYITLARDA YER ALMAYAN KIYMETLER

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dahil), işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel ile Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar bir envanter listesi ile vergi dairelerine bildirmek suretiyle defterlerine kaydedebilirler. Bildirime dahil edilen kıymetler için amortisman ayrılmaz. 

Beyan edilen emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların bedeli üzerinden % 10 oranında, indirimli orana tabi kıymetlerin bedeli üzerinden tabi olduğu oranların yarısı esas alınarak katma değer vergisi ödenecektir. Kanun kapsamında beyan edilen kıymetli maden ve ziynet eşyalarının bedeli üzerinden ise % 2,5 oranında vergi ödenmesi gerekmektedir.  

Uygulama: ABC Ltd.Şti şirket aktifinde olmayan ancak üretiminde kullandığı 20.000 TL rayiç bedelli makineyi şirket aktifine almak istediği takdirde; 

20.000 x 0,10 = 2.000 TL  ödemek suretiyle bunu envanter defterine dahil edebilecektir.

3. KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE BULUNMAYAN MALLAR  

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dahil), kayıtlarında yer aldığı halde işletmelerinde mevcut olmayan mallarını, Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar, aynı nev'iden mallara ilişkin cari yıl kayıtlarına göre tespit edilen gayrisafi kâr oranını dikkate alarak fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilirler. Gayrisafi kâr oranının cari yıl kayıtlarına göre tespit edilemediği hallerde, mükellefin bağlı olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranlar esas alınır.

Uygulama: ABC Ltd.Şti’nin kayıtlarında olduğu halde stoklarında bulunmayan 200.000 TL’lik stok olduğu varsayılsın. ABC Ltd.Şti’nin gayrisafi kar haddi yüzde 40 olduğu varsayıldığında;

200.000 x 0,40 = 80.000 TL

200.000 + 80.000 TL = 280.000 TL 

ABC Ltd.Şti’nin düzenleyeceği faturada matrah 280.000 TL olup bunun için malın tabi olduğu oranda KDV’li fatura düzenleyip beyan etmesi gerekmektedir. 

Bu işlem yapıldığı takdirde vergi affından yararlanılmış olunacaktır.

4. KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE BULUNMAYAN KASA MEVCUDU 

Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan kasa mevcudu hakkında ise;

31.12.2009 tarihi itibarıyla bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerde bulunmayan kasa mevcutları da beyan edilmek suretiyle kayıtlar düzeltilebilecektir. Beyan edilen tutarlar üzerinden % 10 oranında vergi ödenecektir.

Beyan edilen tutarlar, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınmaz.

Uygulama: ABC Ltd.Şti’nin 100 kasa hesabında 1.000.000 TL para olmasına rağmen gerçekte böyle bir tutarın olmadığı ve kasa da sadece 20.000 TL’nin olduğu varsayıldığında;

1.000.000 – 20.000 = 980.000 TL

980.000 x 0,10 = 98.000 TL

Vergi ödendiği takdirde vergi affından yararlanacaktır. Söz konusu bu işlemin muhasebe kaydı ise;

------------------------------------------/-----------------------------------------------

689 Diğ.Ola.Dış.Gid ve Zar.  980.000

689.02. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

                                                100  Kasa   980.000

------------------------------------------------------------------------------------------

Tablo :1 Stok ve Kasa Düzeltmeleri İşlemleri Sonucu Doğan Vergiler İçin Süreler

Konu	Süre
Başvuru zamanı	Kanun’un yayımını izleyen ikinci ayın sonuna kadar yazılı başvuru
Ödeme zamanı	- Kanun’un yayımı tarihini izleyen ikinci ayın sonuna kadar peşin veya - İlk taksit Kanun’un yayımı tarihini izleyen üçüncü ayda başlamak üzere 18 taksitte (36 ay) ödeme
Ödeme süresi faizi	- Verginin bir kerede ödenmesi halinde, Kanun’un yayımı tarihinden ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz hesaplanmaz veya bir artırım yapılmaz - Taksitle ödemelerde, taksitler ödeme süresine bağlı olarak aşağıdaki katsayılarla artırılı: - 6 taksitte 12 ayda yapılacak ödemelerde 1,05 - 9 taksitte 18 ayda yapılacak ödemelerde 1,07 - 12 taksitte 24 ayda yapılacak ödemelerde 1,10 - 18 taksitte 36 ayda yapılacak ödemelerde 1,15

  

5. KESİNLEŞMİŞ ALACAKLAR (Md. 2-12)

Bu Kanun’un yayımlandığı tarih (bu tarih dahil) itibariyle vadesi geldiği halde ödenmemiş olan yada ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan;

-  Vergilerin/gümrük vergilerinin, 2010/Haziran ve önceki aylara ilişkin sosyal güvenlik primlerinin ve Kanun kapsamındaki diğer asli amme alacaklarının ödenmemiş kısımlarının tamamının,

-  Vergi aslına bağlı olmaksızın kesilmiş olan vergi cezaları ile iştirak, teşvik ve yardım fiilleri nedeniyle kesilmiş olan vergi cezalarının % 50’sinin,

-  Gümrük vergisi asıllarına bağlı olmaksızın kesilmiş olan idari para cezalarının % 50’sinin,

-  Sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında 31.07.2010 tarihine kadar (bu tarih dahil) işlenen fiillere ilişkin olup, Kanun’un yayımlandığı tarih itibarıyla ödenmemiş olan idari para cezası asıllarının % 50’sinin,

-  Kanun kapsamına giren alacaklara bağlı faiz, cezai faiz, gecikme faizi veya gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın,

-  Ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması halinde fer’i alacak yerine TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın,

bu Kanun’da belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla;

-  Vergi aslına bağlı olarak kesilen cezalar ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının,

-  Gümrük mevzuatı kapsamında asla bağlı olarak kesilen idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının,

-  Vergi aslına bağlı olmaksızın kesilen vergi cezaları ile gümrük vergisi asıllarına bağlı olmaksızın kesilen idari para cezalarının % 50’sinin,

-  Sosyal güvenlik mevzuatı kapsamındaki idari para cezası asıllarının % 50’sinin,

-  Faiz, gecikme cezası, gecikme zammı, gecikme faizi gibi fer’i alacakların tamamının,

tahsilinden vazgeçilecektir.

TEFE/ÜFE aylık değişim oranları tabiri, Türkiye İstatistik Kurumu’nun her ay için belirlediği 31.12.2004 tarihine kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranlarını,

01.01.2005 tarihinden itibaren ise üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını ifade etmektedir.

Bu hükümden yararlanmak isteyen borçluların Tasarı’da yer alan şartların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları gerekmektedir. 

6. KESİNLEŞMEMİŞ VEYA DAVA SAFHASINDAKİ (İHTİLAFLI) ALACAKLAR (Md.3)

6. 1. İlk derece yargı mercilerindeki ihtilaflar

Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda; vergilerin/gümrük vergilerinin % 50’si ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla vergilerin/gümrük vergilerinin % 50’si ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları/idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilir.

Uygulama: ABC Ltd.Şti adına düzenlenen vergi inceleme raporunda KDV tarhiyatına gidilmiş olup tarhedilen KDV’nin;

Vergi Aslı:  200.000 TL

Vergi Ziyaı:200.000 TL

Gecikme Faizi: 45.000 TL olmak üzere şirket adına toplam 445.000 TL vergi ceza ihbarnamesi düzenlenmiştir.

ABC Ltd Şti tarhedilen bu vergi ve cezalara ilişkin vergi mahkemesinde dava açmış ve dava henüz sonuçlanmamıştır. Buna göre ABC.Ltd.Şti.

Vergi aslının yüzde 50’si olan 100.000 TL’yi ödediği takdirde davanın sonuçlanmasını beklemeksizin diğer cezalara ilişkin herhangi bir ödeme işlemi yapmayacaktır.

6. 2. Temyiz veya itiraz aşamasındaki ihtilaflar

Bu Kanun’un yayımlandığı tarih itibarıyla Bölge idare mahkemeleri veya Danıştay nezdinde itiraz, temyiz veya karar düzeltmeye başvuru süresi geçmemiş veya bu aşamalarda olan ihtilaflarda, Kanun’un yayımlandığı tarihten önce verilmiş en son kararın; 

a. Terkine ilişkin karar olması halinde;

- İlk tarhiyata/tahakkuka esas alınan vergilerin/gümrük vergilerinin % 20’si ile

- Bu tutara bağlı faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın

bu Kanun’da belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla;

- Verginin/gümrük vergilerinin kalan % 80’inin,

- Faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları/idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının,

tahsilinden vazgeçilir.

Uygulama: ABC Ltd.Şti adına düzenlenen vergi inceleme raporunda KDV tarhiyatına gidilmiş olup tarhedilen KDV’nin;

Vergi Aslı:  200.000 TL

Vergi Ziyaı:200.000 TL

Gecikme Faizi: 45.000 TL olmak üzere şirket adına toplam 445.000 TL vergi ceza ihbarnamesi düzenlenmiştir.

ABC Ltd Şti tarhedilen bu vergi ve cezalara ilişkin vergi mahkemesinde dava açmış ilk davayı kazanarak Maliye İdaresi davayı temyize götürmüştür. Buna göre ABC.Ltd.Şti.

Vergi aslının yüzde 20’si olan 40.000 TL’yi ödediği takdirde davanın sonuçlanmasını beklemeksizin diğer cezalara ilişkin herhangi bir ödeme işlemi yapmayacaktır.

b. Tasdik veya tadilen tasdike ilişkin karar olması halinde;

- Tasdik edilen vergilerin/gümrük vergilerinin tamamı ile

- Bu tutara bağlı faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın,

bu Kanun’da belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla,

- Faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları/idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının

tahsilinden vazgeçilir.

Uygulama: ABC Ltd.Şti adına düzenlenen vergi inceleme raporunda KDV tarhiyatına gidilmiş olup tarhedilen KDV’nin;

Vergi Aslı:  200.000 TL

Vergi Ziyaı:200.000 TL

Gecikme Faizi: 45.000 TL olmak üzere şirket adına toplam 445.000 TL vergi ceza ihbarnamesi düzenlenmiştir.

ABC Ltd Şti tarhedilen bu vergi ve cezalara ilişkin vergi mahkemesinde dava açmış ilk davayı kaybederek  ABC Ltd.Şti davayı temyize götürmüştür. Buna göre ABC.Ltd.Şti.

Vergi aslının yüzde tamamı olan 200.000 TL’yi ödediği takdirde davanın sonuçlanmasını beklemeksizin diğer cezalara ilişkin herhangi bir ödeme işlemi yapmayacaktır.

Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla sadece vergi cezalarına/gümrük yükümlülüğüyle ilgili idari para cezalarına ilişkin dava açılmış olması halinde; 

a) Asla bağlı cezaların, verginin/gümrük vergilerinin Kanunun yayımlandığı tarihten önce ödenmiş olması veya kanunun 2. maddesine (kesinleşmiş alacaklar) ilişkin olarak Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi şartıyla, tamamının ve bunlara bağlı gecikme zamlarının,

b) Asla bağlı olmaksızın kesilen vergi cezalarından/gümrük yükümlülüğüyle ilgili idari para cezalarından bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen safhada olanlarda cezaların bu yazımızda;

- 6.1 bölümünde belirtilen safhada olanlarda cezanın % 25’inin,

- 6.2-a bölümünde belirtilen safhada olanlarda cezanın % 10’unun,

- 6.2-b bölümünde belirtilen safhada bulunanlarda tasdik edilen ceza tutarının % 25’inin,

bu Kanun’da belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla kalan cezaların tahsilinden vazgeçilir.

Uygulama: ABC Ltd.Şti nezdinde yapılan inceleme sonucu firma adına 200.000 TL özel usulsüzlük cezası düzenlenmiştir.

Şirket bu ceza için dava yoluna gitmiş olup,

-Henüz dava açmışsa; 200.000 x 0,25 = 50.000 TL ödeyerek vergi affından yararlanabilecektir,

- Dava açmış olup ilk aşama davayı kazanmışsa ve Maliye İdaresi de davayı temyize götürdüyse, 200.000 x 0,10 = 20.000 TL ödeyerek vergi affından yararlanabilecektir,

- Dava açmış olup ilk aşama davayı kaybetmişse ve ABC Ltd.Şti’de davayı temyize götürdüyse, 200.000 x 0,25 = 50.000 TL ödeyerek vergi affından yararlanabilecektir,

Bu Kanun’un yayımlandığı tarih itibarıyla; uzlaşma hükümlerinden yararlanılmak üzere başvuruda bulunulmuş, uzlaşma günü verilmemiş veya uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış ancak, dava açma süresi geçmemiş alacaklar da bu madde hükmünden yararlanır.

6.3. Dava safhasında bulunan idari para cezaları

Sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında, 31.07.2010 tarihine kadar (bu tarih dahil) işlenen fiillere ilişkin olup, Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar tahakkuk ettiği halde dava açılmış veya dava açma süresi sona ermemiş olan;

- İdari para cezası asıllarının % 25’i ile

- Bu tutara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar geçen süre için TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın

bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde,

- İdari para cezası asıllarının kalan % 75’i ile

- İdari para cezasına uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacaklarının tamamının

 tahsilinden vazgeçilir.

Yukarıdaki hükümlerden yararlanılması için madde kapsamına giren alacaklara karşı dava açılmaması, açılmış davalardan vazgeçilmesi ve kanun yollarına başvurulmaması şarttır.  

7.İNCELEME VE TARHİYAT SAFHASINDA BULUNAN İŞLEMLER (4. Md.)

7.1. İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan vergiler

Bu Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak, Kanunun yayımlandığı tarihten önce başlanıldığı halde, bu tarihe kadar tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine Kanunun matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla devam edilir.

Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra tarh edilen vergilerin % 50’si ile bunlara bağlı gecikme faizi yerine Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile bu tarihten sonra ihbarnamenin tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizinin tamamının, vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın        % 25’inin; ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde altı eşit taksitte ödenmesi şartıyla vergi aslının % 50’sinin, vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın % 75’inin, vergilere Kanunun yayımlandığı tarihe kadar uygulanan gecikme faizinin ve vergi aslına bağlı cezaların tamamının tahsilinden vazgeçilir.

Bu Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak iştirak nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarında, cezaya muhatap olanların, cezanın % 25’ini birinci fıkrada belirtilen süre ve şekilde ödemeleri halinde cezanın kalan % 75’inin tahsilinden vazgeçilir.

Uygulama: ABC Ltd.Şti adına düzenlenen vergi inceleme raporunda KDV tarhiyatına gidilmiş olup tarhedilen KDV’nin;

Vergi Aslı:  200.000 TL

Vergi Ziyaı:200.000 TL

Gecikme Faizi: 45.000 TL

Özel Usulsüzlük: 100.000 TL olmak üzere şirket adına toplam 545.000 TL vergi ceza ihbarnamesi düzenlenmiştir.

ABC Ltd.Şti. Vergi aslının yüzde 50’si olan 200.000 x 0,50 = 100.000 TL ile;

Vergi aslına bağlı olmayan ceza olan Özel usulsüzlük cezasının toplamı olan 100.000 TL’nin yüzde 25’İ olan,

100.000 x 0,25 = 25.000 TL olmak üzere toplam 125.000 TL vergi ödediği takdirde vergi affından yararlanmış olacaktır.

7.2. Pişmanlıkla yada kendiliğinden yapılan beyanlar (Madde 5)

Bu Kanun’un yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar pişmanlıkla veya kendiliğinden beyanname veren mükelleflerin beyan ettikleri matrahlar üzerinden;

- 213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 371 inci maddesine göre beyan edilen matrahlar üzerinden tarh ve tahakkuk ettirilen vergilerin tamamı Tahakkuk ettirilen vergilerin tamamı ile,

- Hesaplanacak pişmanlık zammı ve gecikme faizi yerine Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın,

Kanun’da belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla;

- Pişmanlık zammı ile gecikme faizlerinin,

- Vergi cezalarının,

tamamının tahsilinden vazgeçilir.

Tahakkuku ve tahsili gerektiği halde yükümlü tarafından beyan edilmeyen aykırılıkların, ilgili gümrük idaresine bildirilmesi durumunda, gümrük vergilerinin tamamı ile hesaplanacak faiz yerine Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak

hesaplanacak tutarın; Kanun’da belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla faizlerin ve idari para cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçilecektir.

7.4. Emlak vergisi bildirimlerini süresinde vermeyenler (Madde 5)

2010 yılı ve öncesine ilişkin emlak vergisi bildiriminde bulunmayan veya vergisi eksik tahakkuk eden mükelleflerce;

- Bildirimde bulunulması,

- Tahakkuk eden vergilerin (taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı payı dahil) tamamının,

- Bunlara bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı yerine Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın,

bu Kanun’da belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla, bu alacaklara bağlı gecikme faizi, gecikme zammı ve cezaların tahsilinden vazgeçilir.

8. MATRAH ARTIRIMI

8.1. Gelir ve kurumlar vergisinde matrah artırımı

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri vermiş oldukları yıllık beyannamelerinde vergiye esas alınan matrahlarını, Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar, 2006 takvim yılı için % 30, 2007 takvim yılı için % 25, 2008 takvim yılı için % 20, 2009 takvim yılı için % 15 oranlarından az olmamak üzere artırdıkları takdirde, kendileri hakkında artırımda bulunulan yıllar için yıllık gelir ve kurumlar vergisi incelemesi ve bu yıllara ilişkin olarak bu vergi türleri için daha sonra başka bir tarhiyat yapılmaz.

Tablo:2 Gelir Vergisi Mükellefleri İçin Matrah Artırımı

Yıl	Matrah Artış Oranı (%)	Asgari Matrah Artış Tutarı (TL)	Artırılan Matrah Üzerinden Ödenecek Vergi Oranı (%)	Vergisini Tam ve Süresinde Ödeyenler İçin Vergi Oranı (%)
2006	30	10.000	20	15
2007	25	12.000	20	15
2008	20	15.000	20	15
2009	15	20.000	20	15

Gelir vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıl ile ilgili olarak vermiş oldukları gelir vergisi beyannamelerinde, zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması ya da hiç beyanname verilmemiş (ilgili yıllarda faaliyette bulunmuş veya gelir elde etmiş olup da bu faaliyetlerini ve gelirlerini vergi dairesinin bilgisi dışında bırakanlar dahil) olması halinde, vergilendirmeye esas alınacak matrah, 2006 takvim yılı için 10.000 liradan, 2007 takvim yılı için 12.000 liradan, 2008 takvim yılı için 15.000 liradan, 2009 takvim yılı için 20.000 liradan az olamaz. 

Tablo 3: Kurumlar Vergisi Mükellefleri İçin Matrah Artırımı

Yıl	Matrah Artış Oranı (%)	Asgari Matrah Artış Tutarı (TL)	Artırılan Matrah Üzerinden Ödenecek Vergi Oranı (%)	Vergisini Tam ve Süresinde Ödeyenler İçin Vergi Oranı (%)
2006	30	30.000	20	15
2007	25	36.000	20	15
2008	20	45.000	20	15
2009	15	60.000	20	15

Kurumlar vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıl ile ilgili olarak vermiş oldukları beyannamelerinde, zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması ya da hiç beyanname verilmemiş (ilgili yıllarda faaliyette bulunmuş veya kazanç elde etmiş olup da bu faaliyetlerini ve kazançlarını vergi dairesinin bilgisi dışında bırakanlar dahil) olması halinde, vergilendirmeye esas alınacak matrahlar, 2006 takvim yılı için 30.000 liradan, 2007 takvim yılı için 36.000 liradan, 2008 takvim yılı için 45.000 liradan, 2009 takvim yılı için 60.000 liradan az olamaz.

Uygulama: ABC Ltd.Şti’nin 2006 vergi matrahı geçmiş yıl zararlarının olmasından dolayı oluşamamıştır. Söz konusu şirket vergi affından yararlanmak için 2006 yılı için minimum 30.000 TL’lik matrah artırımında bulunmalıdır. Zira vergisini düzenli ödeyen bir firma ise bu 30.000 TL’lik matrah artırımı için (30.000 x 0,15=) 4.500 TL vergi ödediği takdirde vergi affından yararlanabilecektir.

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu madde hükmünden yararlanarak beyan ettikleri matrahları artırmaları halinde, daha önce tevkif yoluyla ödemiş oldukları vergiler, artırılan matrahlar üzerinden hesaplanan vergilerden mahsup edilmez.

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların % 50’si, 2010 ve izleyen yıllar kârlarından mahsup edilmez.  

Uygulama: ABC Ltd.Şti 2006, 2007 yıllarına ait matrah artırımında bulunmuştur. ABC Ltd.Şti’nin; 

2006 Yılı Kur.Ver. Geçmiş Yıl Zararı                          :                                   1.400.000 TL

- 2005 yılından gelen 1.400.000

2006 Yılı Kur.Ver. Mali Zararı:                                                                      1.800.000 TL

 

2007 Yılı Kur.Ver. Geçmiş Yıl Zararı                                                             3.200.000 TL

- 2005 yılından gelen 1.400.000

-2006 yılından gelen  1.800.000

2007 Yılı Kur.Ver.Mali Zararı:                                                            3.700.000 TL

 

2008 Yılı Kur.Ver. Geçmiş Yıl Zararı                                                             6.900.000 TL

- 2005 yılından gelen 1.400.000

-2006 yılından gelen  1.800.000

-2007 yılından gelen  3.700.000

2008 yılı Kur.Ver.Mali Kar:                                                                           1.700.000 TL

Mahsup Edilecek Geçmiş Yıl Zararı                                                                1.700.000 TL

-2005 yılına ait 1.400.000 TL’nin tamamı

-2006 yılına ait 300.000 TL mahsup edilmiştir.

 

2009 Yılı Kur.Ver. Geçmiş Yıl Zararı                                                             5.200.000 TL

-2006 yılından gelen  1.500.000

-2007 yılından gelen  3.700.000

2009 yılı Kur.Ver.Mali Kar:                                                                           2.300.000 TL

Mahsup Edilecek Geçmiş Yıl Zararı                                                                2.300.000 TL

-2006 yılına ait 1.500.000 TL’nin tamamı

-2007 yılına ait    800.000 TL mahsup edilmiştir.

 

2010 yılına devreden geçmiş yıl zararı:                                                 2.900.000

Bu tutarın tamamı 2007 yılına ait geçmiş yıl zararından oluşmaktadır.
 

Yukarıdaki işlemlerden de görüleceği üzere ABC Ltd.Şti geçmiş yıl zararlarının 2005-2006 yıllarına ait olanlarının tamamını kullanmış ve sadece 2007 yılından gelen geçmiş yıl zararları kalmıştır.  

ABC Ltd.Şti. 2006 ve 2007 yılı matrah artırımından yararlanacak olursa sadece 2007 yılından kalan geçmiş yıl zararı olduğundan 2010 yılına devreden 2007 yılı geçmiş yıl zararının yüzde 50’si olan (2.900.000 x 0,50 = 1.450.000 TL) yi 2010 yılı kurumlar vergisi beyannamesinden mahsup edemeyecektir. 

Matrah artırımında bulunan mükelleflerin yıllık gelir ve kurumlar vergisine mahsuben daha önce tevkif yoluyla ödemiş oldukları vergilerin iadesi ile ilgili taleplerine ilişkin inceleme ve tarhiyat hakkı saklıdır. 

Tablo.4: Matrah artırımından yararlanacak mükelleflerin dikkat etmesi gereken konular

Konu	Uyarı
Zarar mahsubu	Artırımda bulunulan yıllara ait zararların % 50’si, 2010 ve izleyen yıllar kârlarından mahsup edilemez.
Kanun’un yayımlandığı tarihten önce yapılıp kesinleşen tarhiyatlar	Matrah artırımında bulunulan dönemlere ilişkin olarak, Kanun’un yayımlandığı tarihten önce yapılıp kesinleşen tarhiyatlar ilgili dönem beyanı ile birlikte dikkate alınır.
Kanun’un yayımlandığı tarih itibariyle kesinleşmemiş tarhiyatlar	Kanun’un yayımlandığı tarih itibariyle henüz kesinleşmemiş olan tarhiyatlar matrah artırımında dikkate alınmaz.
Kıst dönemde faaliyette bulunanlar	Kıst dönemde faaliyette bulunanlar için belirlenen asgari matrahlar, faaliyette bulunulan ay sayısı (ay kesirleri tam ay olarak) dikkate alınarak hesaplanır.
Yatırım indiriminden yararlananlar için artırım	Kurumların, % 19,8 oranında stopaja tabi yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlarının bulunması halinde, vergi incelemesine ve tarhiyata muhatap olunmaması için bu kazanç üzerinden tevkif edilen vergilerin, ait olduğu yıla ilişkin olarak matrah artırımından yararlanılması zorunludur.
Yatırım fon ve ortaklıklarında artırım	Yatırım fon ve ortaklıklarının kurumlar vergisinden istisna kazançlarının bulunması halinde, vergi incelemesine ve tarhiyata muhatap olunmaması için bu kazançlar üzerinden tevkif edilen vergilerin, ait olduğu yıla ilişkin olarak matrah artırımından yararlanılması zorunludur.

                   

8.2. Katma değer vergisinde artırım

Katma değer vergisi mükelleflerinin, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) beyannamelerindeki hesaplanan katma değer vergisinin yıllık toplamı üzerinden 2006 yılı için % 3, 2007 yılı için % 2,5, 2008 yılı için % 2 ve 2009 yılı için % 1,5 oranına göre belirlenecek katma değer vergisini, vergi artırımı olarak Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar beyan etmeleri halinde, bu mükellefler nezdinde söz konusu vergiyi ödemeyi kabul ettikleri yıllara ait vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak katma değer vergisi incelemesi ve tarhiyatı yapılmaz.

25/10/1984 tarihli ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 11 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendi ve geçici 17 nci maddesine göre tecil-terkin uygulamasından faydalanan mükelleflerde artırıma esas tutarın belirlenmesinde, tecil edilen vergiler hesaplanan vergiden düşülür.

Tablo:5 Katma Değer Vergisinde matrah artırımı 

Yıl	Yıllık Hesaplanan KDV Tutarında Artış Oranı (%)	Dikkat Edilmesi Gereken Durum
2006	3	- Vergi, yıllık beyannamelerde yer alan hesaplanan katma değer vergisi tutarı üzerinden hesaplanır. - Artırımda bulunulan yıla ilişkin olarak, Kanunun yayımı tarihi itibariyle yapılıp kesinleşen tarhiyatlar, ilgili dönemin beyanıyla birlikte dikkate alınır.
2007	2,5
2008	2
2009	1,5

 Uygulama: ABC Ltd.Şti’nin 2006 yılı KDV bilgileri aşağıdaki gibidir. 

Ocak-Aralık 2006 Dönemi Hesaplanan KDV Tutarı (391 hesap):       5.000.000 TL

Ocak-Aralık 2006 Dönemi Hesaplanan İlave Edilecek KDV Tutarı          50.000 TL

Ocak-Aralık 2006 Dönemi Tecil Edilen Vergiler Toplamı:                   1.500.000 TL

 

Yukarıdaki veriler ışığında ABC Ltd.Şti; 

5.000.000 + 50.000 – 1.500.000 = 3.550.000 TL

3.550.000 x 0,03 = 106.500 TL

 

Vergi ödediği takdirde 2006 yılına ilişkin vergi affından yararlanabilecektir.

İlgili takvim yılı içindeki işlemlerin tamamının istisnalar kapsamındaki teslim ve hizmetlerden oluşması veya diğer nedenlerle hesaplanan katma değer vergisi bulunmaması ile tecil-terkin uygulaması kapsamındaki teslimlerden oluşması halinde, ilgili yıl için gelir veya kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulmuş olması şartıyla artırılan matrah üzerinden % 18 oranında katma değer vergisi artırımında bulunmak suretiyle bu maddeden yararlanılır. 

Katma değer vergisi mükelleflerinin, artırıma esas alınan ilgili yılın vergilendirme dönemlerinin tamamı için artırımda bulunmaları zorunludur. Şu kadar ki, mükelleflerin artırımda bulunmak istedikleri yıl içinde işe başlamaları ya da işi bırakmaları halinde, faaliyette bulunulan vergilendirme dönemleri için bu maddede belirtilen esaslar çerçevesinde artırımda bulunulur.

Artırım talebinde bulunulan yılları izleyen dönemlerde yapılacak vergi incelemelerine ilişkin olarak artırım talebinde bulunulan dönemler için, sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden ve artırım talebinde bulunulan dönemler için ihraç kaydıyla teslimlerden veya iade hakkı doğuran işlemlerden doğan terkin ve iade işlemleri ile ilgili inceleme ve tarhiyat hakkı saklıdır. Sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden yapılan incelemelerde artırım talebinde bulunulan dönemler için tarhiyat önerilemez.

Ödenen katma değer vergisi, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak nazara alınmaz, ödenmesi gereken katma değer vergilerinden indirilmez veya herhangi bir şekilde iade konusu yapılmaz. 

Uygulama: Yukarıdaki örnekte 196.500 TL’lik KDV ödemesinin muhasebe kaydı; 

----------------------------------------/-----------------------------------------

689 Diğ.Ol.Dış.Gid.Zar.   106.500

-Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 

                                                           360  Öde.Ver.ve Fon. 106.500

----------------------------------------------------------------------------------

 

----------------------------------------/-----------------------------------------

360  Öde.Ver.ve Fon. 106.500

                                                           102 Bankalar 106.500

----------------------------------------------------------------------------------

 

8.3. Gelir (stopaj) vergisinde artırım 

193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi uyarınca hizmet erbabına ödenen ücretlerden vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanların, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) muhtasar beyannamelerinde yer alan ücret ödemelerine ilişkin gayrisafi tutarların yıllık toplamı üzerinden 2006 yılı için % 5, 2007 yılı için % 4, 2008 yılı için % 3 ve 2009 yılı için % 2 oranında hesaplanacak gelir vergisini, Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar idareye başvurarak artırımda bulunmayı kabul etmeleri halinde, bu mükellefler nezdinde söz konusu vergiyi ödemeyi kabul ettikleri yıllara ait vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak ücret yönünden gelir (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyat yapılmaz.

Tablo:6 Ücret Gelir Vergisi Stopajında Artırım

Yıl	Artış Oranı (%)	Dikkat Edilmesi Gereken Durum
2006	5	- Vergi, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verilen muhtasar beyannamede yer alan ücret ödemelerine ilişkin gayrisafi tutarın yıllık toplamı üzerinden hesaplanır. - Artırımda bulunulan yıla ilişkin olarak, Kanunun yayımı tarihi itibariyle yapılıp kesinleşen tarhiyatlar, ilgili dönemin beyanıyla birlikte dikkate alınır.
2007	4
2008	3
2009	2

 Artırıma esas ücret tutarı ve ödenen gelir vergisi, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz. 

Uygulama: ABC Ltd.Şti’nin 2006 yılına ilişkin ücret bordrosu aşağıdaki gibidir; 

Ocak-Aralık 2006 yılına ait gayrisafi ücret ödemesi toplamı, 3.000.000 TL

3.000.000  x 0,05 = 150.000 TL 

Vergi ödediği takdirde vergi affından yararlanılmış olunacaktır. 

----------------------------------------/-----------------------------------------

689 Diğ.Ol.Dış.Gid.Zar.   150.000

-Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

                                                           360  Öde.Ver.ve Fon. 150.000

---------------------------------------------------------------------------------- 

----------------------------------------/-----------------------------------------

360  Öde.Ver.ve Fon. 150.000

                                                           102 Bankalar 150.000

----------------------------------------------------------------------------------

Tablo:7 Matrah Artırımı Sonucu Ödenecek Vergiler İçin Süreler

Konu	Süre
Başvuru zamanı	Kanun’un yayımını izleyen ikinci ayın sonuna kadar yazılı başvuru
Ödeme zamanı	- Kanun’un yayımı tarihini izleyen ikinci ayın sonuna kadar peşin veya - İlk taksit Kanun’un yayımı tarihini izleyen üçüncü ayda başlamak üzere 18 taksitte (36 ay) ödeme
Ödeme süresi faizi	- Verginin bir kerede ödenmesi halinde, Kanun’un yayımı tarihinden ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz hesaplanmaz veya bir artırım yapılmaz - Taksitle ödemelerde, taksitler ödeme süresine bağlı olarak aşağıdaki katsayılarla artırılı: - 6 taksitte 12 ayda yapılacak ödemelerde 1,05 - 9 taksitte 18 ayda yapılacak ödemelerde 1,07 - 12 taksitte 24 ayda yapılacak ödemelerde 1,10 - 18 taksitte 36 ayda yapılacak ödemelerde 1,15

9. VARLIK BARIŞINI YERİNE GETİRMEYENLER İÇİN YENİ DÜZENLEME

13/11/2008 tarihli ve 5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin;

a) Birinci fıkrasına göre bildirim veya beyanda bulunanlardan yurt dışında bulunan varlıklarını süresi içinde Türkiye’ye getiremeyen veya Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer etmeyenler ile,

b) İkinci fıkrasına göre beyanda bulunanlardan bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerce süresi içinde sermaye artırımında bulunmayanların,

ilgili sürenin bitim tarihinden itibaren bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar, bildirim veya beyana konu yurt dışında bulunan varlıklardan para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarını Türkiye’ye getirmeleri veya Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer etmeleri, beyana konu yurt içinde bulunan varlıkları nedeniyle sermaye artırımında bulunmaları halinde, 5811 sayılı Kanunda yer alan diğer şartları da taşımaları kaydıyla vergi affından yararlanabileceklerdir. 

27.12.2010

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.