Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

Çekleri Kayıtlara Girerken Dikkat!

Değerli okurlarım, bu hafta çeklerle ilgili kayıtlarda sıkça yapılan hataya değinmek istiyorum. Bilindiği üzere 5941 Sayılı Çek Kanunu gereğince çek, ticari bir ilişkiden kaynaklı tacirler arasında borç ödeme aracıdır. Yine ayrıca, kıymetli evrak niteliğine sahip bir kambiyo senedidir.

Çeklerin belli bir vadeye sahip olması nedeniyle ödeme anında mı yoksa ödeme vadesi geldiğinde mi vergisel sonuçlar doğurur konusu oldukça tartışmalıdır.

Konunun daha iyi anlaşılması için şöyle bir örnek verelim. Yıllara sari inşaat işi ile ilgili olmak üzere 25 Aralık 2023 tarihinde yüklenici firmaya 1.000.000 TL avans ödemesinde bulunduğumuzu ve bu avans ödemesine ait çeklerin vadelerinin ise aşağıdaki gibi olduğunu düşünelim.

Çekin veriliş tarihi	Tutar	Vade
25.12.2023	200.000	01.01.2024
25.12.2023	200.000	01.02.2024
25.12.2023	200.000	01.03.2024
25.12.2023	200.000	01.04.2024
25.12.2023	200.000	01.05.2024

Bilindiği üzere GVK 94/3 gereğince yıllara sari inşaat ve hakediş ödemeleri üzerinden yüzde 5 stopaj hesaplanıp beyan edilmelidir. Peki hesaplanacak olan bu stopaj çeklerin ödeme vadesinde mi hesaplanacak yoksa çekin verildiği tarih olan 25.12.2023 tarihinde tek seferde mi hesaplanıp beyan edilecek. ?

Gelir vergisi kanununun 94. Maddesinin ilk paragrafında aşağıdaki cümle dikkate çekicidir,

………“(avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.”

Dikkat edilirse, nakden veya HESABEN tabiri kullanılmıştır. Yani stopajın/tevkifatın yapılması açısından nakit verilme şartı yoktur. Hesaben de yapılsa bir başka deyişle cari hesabı kullandığımız takdirde de stopaj doğacaktır.

Unutulmaması gerekir ki çekin vadeli olarak kullanılması, çekin bankadan tahsili açısından geçerli olup, ticari açıdan çekin istenildiği zaman başkalarına ciro edilmesi, takas edilmesi ve mal ve emtia alımında kullanılmasına engel teşkil etmeyecektir. Bu yüzden vergisel sonuçları bakımından çekin üzerinde yazılan vade değil verildiği tarihteki tarihin dikkate alınması gerekmektedir. İstanbul vergi dairesi başkanlığının 05/01/2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK 70-43 sayılı özelgesi de bu yöndedir.

Dolayısıyla söz konusu stopaj işlemi 25.12.2023 tarihinde yapılacaktır.

19.01.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.